Polska Partia Robotnicza w powiecie mrągowskim: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja nieprzejrzana][wersja zweryfikowana]
(Utworzono nową stronę "{{EWiM OrganizacjeDlaKategoriiDzieje infobox |Nazwa_instytucji = Powiatowy Komitet Polskiej Partii Robotniczej w Mrągowie |Grafika = |Opis_grafiki ...")
 
m (Zastępowanie tekstu - "Kategoria:Organizacje nieistniejące" na "")
 
(Nie pokazano 18 wersji utworzonych przez 4 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
 
{{EWiM OrganizacjeDlaKategoriiDzieje infobox
 
{{EWiM OrganizacjeDlaKategoriiDzieje infobox
 
  |Nazwa_instytucji    = Powiatowy Komitet Polskiej Partii Robotniczej w Mrągowie
 
  |Nazwa_instytucji    = Powiatowy Komitet Polskiej Partii Robotniczej w Mrągowie
  |Grafika            =
+
  |Grafika            = pprmragowo.jpg
  |Opis_grafiki        =  
+
  |Opis_grafiki        = Stempel KP PPR Mrągowo
  |Rodzaj_organizacji  =  
+
  |Rodzaj_organizacji  = partia polityczna
 
  |Profil_dzialalnosci = partia polityczna
 
  |Profil_dzialalnosci = partia polityczna
 
  |Rok_zalozenia      = 1945 r.
 
  |Rok_zalozenia      = 1945 r.
 
}}
 
}}
 
+
''' Powiatowy Komitet Polskiej Partii Robotniczej w Mrągowie ''' - mrągowska organizacja partyjna. Siedziba PK PPR [[Mrągowo]] znajdowała się przy ul. Żeromskiego 4.
''' Powiatowy Komitet Polskiej Partii Robotniczej w Mrągowie '''...
+
<br/><br/>
<br/>
 
 
== Historia ==
 
== Historia ==
==Okres organizacyjny. Lipiec 1945 r – marzec 1946 r.==
+
===Okres organizacyjny. Lipiec 1945 r – marzec 1946 r.===
 +
PK PPR w [[Mrągowo|Mrągowie]] ukonstytuował się w dniu 13 lipca 1945 r. na zebraniu mającym miejsce w siedzibie Starostwa Powiatowego. Na I sekretarza PK PPR Mrągowo obrano wówczas Jana Kuchtę, na II-ego – Józefa Zgódkę. Do końca 1945 roku I sekretarzem PK PPR Mrągowo pozostawał Jan Kuchta. Na przełomie roku następnego (1946 r.), funkcję objął dotychczasowy II sekretarz – Józef Zgódka. Zgódka pozostał na tym stanowiska do końca istnienia PPR (następnie piastował funkcję I sekretarza KP PZPR Mrągowo).
  
PK PPR w Mrągowie ukonstytuował się w dniu 13 lipca 1945 r. na zebraniu mającym miejsce w siedzibie Starostwa Powiatowego. Na I sekretarza PK PPR Mrągowo obrano wówczas Jan KUCHTĘ, na II-ego – Józefa ZGÓDKĘ.
 
Do końca 1945 roku, I sekretarzem PK PPR Mrągowo pozostawał Jan Kuchta . Na przełomie roku następnego (1946 r. ) , funkcję objął dotychczasowy II sekretarz – Józef Zgódka . Zgódka pozostał na tym stanowiska do końca istnienia PPR (następnie piastował funkcję I sekretarza KP PZPR Mrągowo).
 
<br/>
 
 
'''Egzekutywa'''
 
'''Egzekutywa'''
<br/>
+
 
Przynajmniej do końca 1945 r. w PK Mrągowo nie wykształciła się egzekutywa – jej pierwsze posiedzenie w historii mrągowskiej PPR miało miejsce 20 lutego 1946 r. W pierwszym, dostępnym ze względu na stan źródeł archiwalnych, składzie znaleźli się: Zgódka jako I sekretarz, Krzewiński oraz: Pełnomocnik Akcji Siewnej Andrzej Karpiński i kierownik „Społem” Stanisław Lewiński. Niedługo potem do egzekutywy włączono zastępcę komendanta powiatowego MO Mariana Błaszczyka.  
+
Przynajmniej do końca 1945 r. w PK Mrągowo nie wykształciła się egzekutywa – jej pierwsze posiedzenie miało miejsce 20 lutego 1946 r. W pierwszym znanym składzie znaleźli się: J. Zgódka, Czesław Krzewiński, Andrzej Karpiński i Stanisław Lewiński. Niedługo potem do egzekutywy włączono Mariana Błaszczyka. W okresie do I partyjnej konferencji powiatowej egzekutywa PK zebrała się najwyżej dwukrotnie.
W okresie do I-szej partyjnej koneferencji powiatowej egzekutywa PK zebrała się najwyżej dwukrotnie.
+
 
<br/>
 
 
'''Komitet Powiatowy'''  
 
'''Komitet Powiatowy'''  
<br/>
 
Skład Komitetu był bardzo płynny, i nie zawsze z całą pewnością orzec, kto był jego członkiem. Pod koniec sierpnia’45 r. (30 VIII) najprawdopodobniej do PK zaliczeni byli – obok Kuchty u Zgódki, starosta Czesław Krzewiński oraz zastępca komendanta powiatowego MO Stanisław Sowiński .Pod koniec września (23 IX) w składzie PK pojawiło się sześć kolejnych osób: wicestarosta Adam Ciechanowicz, funkcjonariusz MO Kazimierz Badurek,  pracownik Starostwa Marian Wojtanic, kierownik młyna w Szestnie Stanisław Dziedzic, funkcjonariusze PUBP: Józef Cendrowski i Bolesław Dąbrowski.
 
W okresie bezpośrednio poprzedzającym I konferencję sprawozdawczo – wyborczą (28 II 1946 r.) w skład PK wchodzili: Zgódka, Krzewiński, Sowiński, Ciechanowicz, Cendrowski, Wojtanic, Dzidzic, Karpiński, Lewiński i Stasiak oraz Helena Witkowska.
 
<br/>
 
'''struktury w terenie'''
 
<br/>
 
Pierwsza komórka terenowa PPR powstała w PUBP Mrągowo, następna – w Komendzie Powiatowej MO, kolejna w Starostwie. Pod koniec sierpnia tworzyły się również koła PPR poza samym Żądzborkiem (Mrągowo), m.in. w Marcinkowie, Pieczkach (Piecki), Jędrychowie (Sorkwity).
 
Na początku września’45 r. mrągowski PPR dysponował więc sześcioma kołami (w tym 3 w samym Mrągowie); pod koniec zaś roku – jedenastoma (w tym 4 w Mrągowie). W całym powiecie do końca roku nie zaistniał ani jeden komitet gminny, czy miejski.
 
ul. Żeromskiego 4
 
  
 +
Skład Komitetu był bardzo płynny, i nie zawsze z całą pewnością można orzec, kto był jego członkiem. Pod koniec sierpnia 1945 r. do PK najprawdopodobniej należeli: Kuchta, Zgódka, Krzewiński oraz Stanisław Sowiński. Pod koniec września (23 IX) w składzie PK pojawiło się sześć kolejnych osób: Adam Ciechanowicz, Kazimierz Badurek, Marian Wojtanic, Stanisław Dziedzic, Józef Cendrowski i Bolesław Dąbrowski. W okresie bezpośrednio poprzedzającym I konferencję sprawozdawczo–wyborczą (28 II 1946 r.) w skład PK wchodzili: Zgódka, Krzewiński, Sowiński, Ciechanowicz, Cendrowski, Wojtanic, Dzidzic, Karpiński, Lewiński, Stasiak oraz Helena Witkowska.
 +
 +
'''Struktury w terenie'''
 +
 +
Pierwsza komórka terenowa PPR powstała w PUBP Mrągowo, następna w Komendzie Powiatowej MO, kolejna w Starostwie. Pod koniec sierpnia tworzyły się również koła PPR poza samym Ządzborkiem ([[Mrągowo|Mrągowem]]), m.in. w [[Marcinkowo|Marcinkowie]], Pieczkach ([[Piecki|Pieckach]]), Jędrychowie ([[Sorkwity|Sorkwitach]]).
 +
 +
Na początku września 1945 r. mrągowski PPR dysponował sześcioma kołami (w tym 3 w samym Mrągowie); pod koniec roku – jedenastoma (w tym 4 w Mrągowie). W całym powiecie do końca roku nie zaistniał ani jeden komitet gminny, czy miejski.
 +
 +
Siedziba PK PPR Mrągowo znajdowała się przy ul. Żeromskiego 4 w Mrągowie.
 +
 +
'''szeregi'''
 
<br/>
 
<br/>
'''szeregi'''
+
PPR w powiecie rosła wolno: na zebraniu informacyjnym w dniu 22 lipca 1945 r. obecnych było 16 osób, ale nie liczono ich jako członków Partii. Pierwszym człowiekiem, któremu PK PPR Mrągowo przyznał członkostwo w Partii był starosta mrągowski Czesław Krzewiński.
 
 
 
<br/>
 
<br/>
PPR w powiecie rosła wolno: na zebraniu informacyjnym w dniu 22 lipca 1945 r. obecnych było 16 osób, ale nie liczono ich jako członków Partii. Pierwszym człowiekiem, któremu PK PPR Mrągowo przyznał członkostwo w Partii był starosta mrągowski Czesław Krzewiński. Po dwóch tygodniach od założenia Komitetu (26 lipiec), PPR liczyła w całym powiecie 15 członków i „kandydatów na członka”.  
+
Po dwóch tygodniach od założenia Komitetu (26 lipiec), PPR liczyła w całym powiecie 15 członków i „kandydatów na członka”. Rok 1945 kończono wynikiem 94 członków (w tym: 47 robotników, 37 chłopów i 10 inteligentów). W przeddzień konferencji zamykającej ‘organizacyjny’ okres istnienia PPR, liczyła ona w całym powiecie 173 członków.
Rok 1945 kończono wynikiem 94 członków (w tym: 47 robotników, 37 chłopów i 10 inteligentów). W przeddzień konferencji zamykającej ‘organizacyjny’ okres istnienia PPR, liczyła ona w całym powiecie 173 członków.
 
 
<br/>
 
<br/>
  
== Okres statutowy. Marzec 1946 – grudzień 1948 ==
+
== Okres statutowy. Marzec 1946 r. – grudzień 1948 r. ==
31 marca 1946 r. odbyła się I. powiatowa konferencja sprawozdawczo – wyborcza. Tym samym zakończył się okres organizacyjnej tymczasowości, a miejsce władz oktrojowanych (mianowanych) zajęły organa partyjne obrane na podstawie statutowej procedury.  
+
31 marca 1946 r. odbyła się I. powiatowa konferencja sprawozdawczo – wyborcza. Tym samym zakończył się okres organizacyjnej tymczasowości, a miejsce władz oktrojowanych (mianowanych) zajęły organa partyjne obrane na podstawie statutowej procedury. Dwuipółletni okres istnienia tak zalegalizowanej organizacji dzielił się na krótkie kadencje, wyznaczone kolejnymi konferencjami sprawozdawczo – wyborczymi: I. - 31.03.1946 r.; II. - 30.03.1947 r.; III. (?) - 23.05.1948 r.  
Dwu i półletni okres istnienia tak zalegalizowanej organizacji dzielił się na krótkie kadencje, wyznaczone kolejnymi konferencjami sprawozdawczo – wyborczymi: I. - 31.03.1946 r.; II. - 30.03.1947 r.; III. (?) - 23.05.1948 r.  
 
  
<br/>
 
 
'''I kadencja'''
 
'''I kadencja'''
<br/>
+
 
 
Pierwszy, statutowo obrany skład PK, liczył 10 osób: Zgódka, Krzewiński, Karpiński, H. Witkowska, Lewiński, Dziedzic, Władysław Kapuścik, Zbigniew Meldner, MO Marian Błaszczyk oraz Irena Witkowska.
 
Pierwszy, statutowo obrany skład PK, liczył 10 osób: Zgódka, Krzewiński, Karpiński, H. Witkowska, Lewiński, Dziedzic, Władysław Kapuścik, Zbigniew Meldner, MO Marian Błaszczyk oraz Irena Witkowska.
<br/>
+
Równocześnie obrano nową egzekutywę, w jej 5-osobowym składzie znaleźli się: Zgódka, Krzewiński, H. Witkowska, Meldner i Lewiński. I sekretarzem pozostał Józef Zgódka. Stanowiska II sekretarza nie odtworzono. Skład ustępujący Komitetu I kadencji wyglądał następująco (30.03.1947 r.): Józef Zgódka, Czesław Krzewiński, Stanisław Kędzierski, Adam Dzidowski, Andrzej Karpiński, Stanisław Lewiński, Władysław Kapuścik, Edward Szczupakowski.
Równocześnie obrano nową egzekutywę, w jej 5-cio osobowym składzie znaleźli się: Zgódka, Krzewiński, H. Witkowska, Meldner i Lewiński. I – szym sekretarzem pozostał Józef Zgódka. Stanowiska II-ego sekretarza nie odtworzono.
+
 
Skład ustępujący Komitetu I –szej kadencji wyglądał następująco [30.03.1947 r.]: Józef Zgódka, Czesław Krzewiński, Stanisław Kędzierski, Adam Dzidowski, Andrzej Karpiński, Stanisław Lewiński, Władysław Kapuścik, Edward Szczupakowski.
 
<br/>
 
 
'''II Kadencja'''
 
'''II Kadencja'''
<br/>
 
30 marca 1947 r. odbyła się w Mrągowie II. powiatowa konferencja sprawozdawczo – wyborcza.
 
Na konferencji obrano 11-to osobowy Komitet, w składzie: Karpiński, Kędzierski, Zgódka, Krzewiński, Wawrzyniec Lis, Lewiński, Adam Dzidowski, Kazimierz Siewierz, Adam Kobylański, Konstanty Cudo, Czesław Koszykowski.
 
Do egzekutywy wybrano sześć osób: Kędzierski, Zgódka, Krzewiński, Lewiński, Dzidowski, Cudo. I – szym sekretarzem pozostał Józef Zgódka.
 
Po raz pierwszy obrano też Komisję Rewizyjną – kolejny statutowy organ ogniwa. Weszło doń 6 osób: Adam Ciechanowicz, Zygmunt Koźmin, Maria Owczarek, Roman Trojanowski, Stanisław Chmielewski, Erwin Nyga.
 
<br/>
 
Brak protokołu III. konferencji sprawozdawczo – wyborcza (23.05.1948 r. ) uniemożliwia odtworzenie składu ówczesnego KP.
 
W przeddzień zjednoczenia (listopad 1948 r.), do najściślejszego kierownictwa powiatowej organizacji mragowskiej należeli: Kosiński, Dróżdż, Jaskólski, Kapuścik, Henryk Oktaba, Zgódka, Władysław Witman , Adam Kobylański.
 
<br/>
 
'''struktury w terenie'''
 
<br/>
 
W latach 1946 – 1948 liczba kół PPR w powiecie systematycznie rosła. Pod koniec ’46 r. było ich 27, rok później – 61,  w przeddzień zjednoczenia ponad sto.
 
Dużo gorzej przedstawiała się sprawa z organizacją komitetów partyjnych na poziomie miast i gmin. W początkach 1946 r. podjęto nieudaną próbę utworzenia miejskich komitetów w Mikołajkach i w Mrągowie; obydwa pojawiły się w partyjnych statystkach dopiero w marcu ‘47 r. Na zebraniu egzekutywy PK w dniu 25 marca tego roku wyznaczono 10 towarzyszy mających tworzyć skład przyszłego MK PPR Mrągowo. Wśród nich znalazł się pracownik aparatu partyjnego K. Siewierz oraz członkowie PK: Cendrowski, Kapuścik, Szczupakowski. Pierwsza konferencja sprawozdawczo - wyborcza miejskiej organizacji w Mrągowie odbyła się 18.czerwca 1948 r. Powiatowe władze wytypowały wówczas do MK: Zygmunta Koźmina, Wentlanda, Zarożną, Rataja, Leszczyńskego, Dawidziaka, Ziółkiewicza, Dębskiego i Wędzicha. Do egzekutywy: Wentlanda, Koźmina, i Ziółkiewicza. Na sekretarza wyznaczono Kapuścika..
 
Pierwszy gminny komitet PPR w powiecie mrągowskim powołano w styczniu 1947 r. w Jarzębowie (Wyszenbork), dwa miesiące później postały GK w Baranowie, Sorkiewiczach (Sorkwity), Marcinkowie, Nawiadach i Pieczkach (Pieckach) .
 
W maju 1947 r. PPR w powiecie mrągowskim posiadała komórki w 36 na 109 gromad i w 7 z 9 gmin wiejskich.
 
  
[szeregi]
+
30 marca 1947 r. odbyła się w Mrągowie II powiatowa konferencja sprawozdawczo–wyborcza.
Mrągowska organizacja partyjna pod koniec 1946 r. liczyła 498 członków; rok później 973. Szczyt osiągnięto we wrześniu 1948 r., kiedy to PK miał w ewidencji 1342 realnych członków PPR. W wyniku rozpoczętej w październiku 1948 r. akcji „oczyszczenia szeregów” stan PPR w powiecie mrągowskim zmalał; w momencie likwidacji (zjednoczenia) obliczano go na 1218 członków.  
+
Na konferencji obrano 11-osobowy Komitet w składzie: Karpiński, Kędzierski, Zgódka, Krzewiński, Wawrzyniec Lis, Lewiński, Adam Dzidowski, Kazimierz Siewierz, Adam Kobylański, Konstanty Cudo, Czesław Koszykowski. Do egzekutywy wybrano sześć osób: Kędzierski, Zgódka, Krzewiński, Lewiński, Dzidowski, Cudo. I sekretarzem pozostał Józef Zgódka. Po raz pierwszy obrano też Komisję Rewizyjną kolejny statutowy organ ogniwa. Weszło doń 6 osób: Adam Ciechanowicz, Zygmunt Koźmin, Maria Owczarek, Roman Trojanowski, Stanisław Chmielewski, Erwin Nyga.
 +
 
 +
Brak protokołu III konferencji sprawozdawczo–wyborcza (23.05.1948 r. ) uniemożliwia odtworzenie składu ówczesnego KP. W przeddzień zjednoczenia (listopad 1948 r.), do najściślejszego kierownictwa powiatowej organizacji mragowskiej należeli: Kosiński, Dróżdż, Jaskólski, Kapuścik, Henryk Oktaba, Zgódka, Władysław Witman , Adam Kobylański.
 +
 
 +
'''Struktury w terenie'''
 +
 
 +
W latach 1946 – 1948 liczba kół PPR w powiecie systematycznie rosła. Pod koniec ’46 r. było ich 27, rok później – 61,  w przeddzień zjednoczenia ponad sto.
  
 +
Dużo gorzej przedstawiała się sprawa z organizacją komitetów partyjnych na poziomie miast i gmin. W początkach 1946 r. podjęto nieudaną próbę utworzenia miejskich komitetów w [[Mikołajki|Mikołajkach]] i w [[Mrągowo|Mrągowie]]; obydwa pojawiły się w partyjnych statystkach dopiero w marcu ‘47 r. Na zebraniu egzekutywy PK w dniu 25 marca tego roku wyznaczono 10 towarzyszy mających tworzyć skład przyszłego MK PPR Mrągowo. Wśród nich znalazł się pracownik aparatu partyjnego K. Siewierz oraz członkowie PK: Cendrowski, Kapuścik, Szczupakowski. Pierwsza konferencja sprawozdawczo-wyborcza miejskiej organizacji w Mrągowie odbyła się 18 czerwca 1948 r. Powiatowe władze wytypowały wówczas do MK: Zygmunta Koźmina, Wentlanda, Zarożną, Rataja, Leszczyńskego, Dawidziaka, Ziółkiewicza, Dębskiego i Wędzicha. Do egzekutywy: Wentlanda, Koźmina, i Ziółkiewicza. Na sekretarza wyznaczono W. Kapuścika.
  
== Osoby związane z organizacją ==
+
Pierwszy gminny komitet PPR w [[Powiat mrągowski|powiecie mrągowskim]] powołano w styczniu 1947 r. w Jarzębowie ([[Wyszembork]]), dwa miesiące później postały GK w [[Baranowo|Baranowie]], Sorkiewiczach (Sorkwity), Marcinkowie, [Nawiady|Nawiadach]] i Pieczkach (Pieckach). W maju 1947 r. PPR w powiecie mrągowskim posiadała komórki w 36 na 109 gromad i w 7 z 9 gmin wiejskich.
funkcję I sekretarza PK PPR Mrągowo pełnili: <br/>
 
Jan Kuchta (lipiec - grudzień 1945 r.)<br/>
 
Józef Zgódka (styczeń 1946 r. – grudzień 1948 r.) <br/>
 
  
<br/>
+
'''Szeregi'''
== Ciekawostki ==
 
...
 
<br/>
 
== Bibliografia ==
 
...
 
<br/>
 
  
{{Przypisy}}
+
Mrągowska organizacja partyjna pod koniec 1946 r. liczyła 498 członków; rok później – 973. Szczyt osiągnięto we wrześniu 1948 r., kiedy to PK miał w ewidencji 1342 realnych członków PPR. W wyniku rozpoczętej w październiku 1948 r. akcji „oczyszczenia szeregów” stan PPR w powiecie mrągowskim zmalał; w momencie likwidacji (zjednoczenia) obliczano go na 1218 członków.
<references/>
 
<br/>
 
  
== Zobacz też ==
+
== Osoby związane z organizacją ==
...
+
Funkcję I sekretarza PK PPR Mrągowo pełnili:
 +
*Jan Kuchta (lipiec - grudzień 1945 r.)
 +
*Józef Zgódka (styczeń 1946 r. – grudzień 1948 r.)
 +
== Bibliografia ==
 +
M.Korejwo, PPR powiatu mrągowskiego (1945-1948): struktury, organizacja, ludzie, działalność. (tekst niepublikowany).<br/>
 +
==Źródła archiwalne==
 +
[[Archiwum Państwowe w Olsztynie]], zespół nr 1083.
 
<br/>
 
<br/>
  
[[Kategoria:Dzieje]] [[Kategoria: Organizacje polskie]]<br />
+
[[Kategoria: 1945-1989]] [[Kategoria:PZPR]] [[Kategoria: Historia]] [[Kategoria: Mrągowo]]

Aktualna wersja na dzień 23:12, 18 mar 2015

Powiatowy Komitet Polskiej Partii Robotniczej w Mrągowie

Stempel KP PPR MrągowoStempel KP PPR Mrągowo
Rodzaj organizacji partia polityczna
Profil działalności partia polityczna
Rok założenia 1945 r.

Powiatowy Komitet Polskiej Partii Robotniczej w Mrągowie - mrągowska organizacja partyjna. Siedziba PK PPR Mrągowo znajdowała się przy ul. Żeromskiego 4.

Historia

Okres organizacyjny. Lipiec 1945 r – marzec 1946 r.

PK PPR w Mrągowie ukonstytuował się w dniu 13 lipca 1945 r. na zebraniu mającym miejsce w siedzibie Starostwa Powiatowego. Na I sekretarza PK PPR Mrągowo obrano wówczas Jana Kuchtę, na II-ego – Józefa Zgódkę. Do końca 1945 roku I sekretarzem PK PPR Mrągowo pozostawał Jan Kuchta. Na przełomie roku następnego (1946 r.), funkcję objął dotychczasowy II sekretarz – Józef Zgódka. Zgódka pozostał na tym stanowiska do końca istnienia PPR (następnie piastował funkcję I sekretarza KP PZPR Mrągowo).

Egzekutywa

Przynajmniej do końca 1945 r. w PK Mrągowo nie wykształciła się egzekutywa – jej pierwsze posiedzenie miało miejsce 20 lutego 1946 r. W pierwszym znanym składzie znaleźli się: J. Zgódka, Czesław Krzewiński, Andrzej Karpiński i Stanisław Lewiński. Niedługo potem do egzekutywy włączono Mariana Błaszczyka. W okresie do I partyjnej konferencji powiatowej egzekutywa PK zebrała się najwyżej dwukrotnie.

Komitet Powiatowy

Skład Komitetu był bardzo płynny, i nie zawsze z całą pewnością można orzec, kto był jego członkiem. Pod koniec sierpnia 1945 r. do PK najprawdopodobniej należeli: Kuchta, Zgódka, Krzewiński oraz Stanisław Sowiński. Pod koniec września (23 IX) w składzie PK pojawiło się sześć kolejnych osób: Adam Ciechanowicz, Kazimierz Badurek, Marian Wojtanic, Stanisław Dziedzic, Józef Cendrowski i Bolesław Dąbrowski. W okresie bezpośrednio poprzedzającym I konferencję sprawozdawczo–wyborczą (28 II 1946 r.) w skład PK wchodzili: Zgódka, Krzewiński, Sowiński, Ciechanowicz, Cendrowski, Wojtanic, Dzidzic, Karpiński, Lewiński, Stasiak oraz Helena Witkowska.

Struktury w terenie

Pierwsza komórka terenowa PPR powstała w PUBP Mrągowo, następna w Komendzie Powiatowej MO, kolejna w Starostwie. Pod koniec sierpnia tworzyły się również koła PPR poza samym Ządzborkiem (Mrągowem), m.in. w Marcinkowie, Pieczkach (Pieckach), Jędrychowie (Sorkwitach).

Na początku września 1945 r. mrągowski PPR dysponował sześcioma kołami (w tym 3 w samym Mrągowie); pod koniec roku – jedenastoma (w tym 4 w Mrągowie). W całym powiecie do końca roku nie zaistniał ani jeden komitet gminny, czy miejski.

Siedziba PK PPR Mrągowo znajdowała się przy ul. Żeromskiego 4 w Mrągowie.

szeregi
PPR w powiecie rosła wolno: na zebraniu informacyjnym w dniu 22 lipca 1945 r. obecnych było 16 osób, ale nie liczono ich jako członków Partii. Pierwszym człowiekiem, któremu PK PPR Mrągowo przyznał członkostwo w Partii był starosta mrągowski Czesław Krzewiński.
Po dwóch tygodniach od założenia Komitetu (26 lipiec), PPR liczyła w całym powiecie 15 członków i „kandydatów na członka”. Rok 1945 kończono wynikiem 94 członków (w tym: 47 robotników, 37 chłopów i 10 inteligentów). W przeddzień konferencji zamykającej ‘organizacyjny’ okres istnienia PPR, liczyła ona w całym powiecie 173 członków.

Okres statutowy. Marzec 1946 r. – grudzień 1948 r.

31 marca 1946 r. odbyła się I. powiatowa konferencja sprawozdawczo – wyborcza. Tym samym zakończył się okres organizacyjnej tymczasowości, a miejsce władz oktrojowanych (mianowanych) zajęły organa partyjne obrane na podstawie statutowej procedury. Dwuipółletni okres istnienia tak zalegalizowanej organizacji dzielił się na krótkie kadencje, wyznaczone kolejnymi konferencjami sprawozdawczo – wyborczymi: I. - 31.03.1946 r.; II. - 30.03.1947 r.; III. (?) - 23.05.1948 r.

I kadencja

Pierwszy, statutowo obrany skład PK, liczył 10 osób: Zgódka, Krzewiński, Karpiński, H. Witkowska, Lewiński, Dziedzic, Władysław Kapuścik, Zbigniew Meldner, MO Marian Błaszczyk oraz Irena Witkowska. Równocześnie obrano nową egzekutywę, w jej 5-osobowym składzie znaleźli się: Zgódka, Krzewiński, H. Witkowska, Meldner i Lewiński. I sekretarzem pozostał Józef Zgódka. Stanowiska II sekretarza nie odtworzono. Skład ustępujący Komitetu I kadencji wyglądał następująco (30.03.1947 r.): Józef Zgódka, Czesław Krzewiński, Stanisław Kędzierski, Adam Dzidowski, Andrzej Karpiński, Stanisław Lewiński, Władysław Kapuścik, Edward Szczupakowski.

II Kadencja

30 marca 1947 r. odbyła się w Mrągowie II powiatowa konferencja sprawozdawczo–wyborcza. Na konferencji obrano 11-osobowy Komitet w składzie: Karpiński, Kędzierski, Zgódka, Krzewiński, Wawrzyniec Lis, Lewiński, Adam Dzidowski, Kazimierz Siewierz, Adam Kobylański, Konstanty Cudo, Czesław Koszykowski. Do egzekutywy wybrano sześć osób: Kędzierski, Zgódka, Krzewiński, Lewiński, Dzidowski, Cudo. I sekretarzem pozostał Józef Zgódka. Po raz pierwszy obrano też Komisję Rewizyjną – kolejny statutowy organ ogniwa. Weszło doń 6 osób: Adam Ciechanowicz, Zygmunt Koźmin, Maria Owczarek, Roman Trojanowski, Stanisław Chmielewski, Erwin Nyga.

Brak protokołu III konferencji sprawozdawczo–wyborcza (23.05.1948 r. ) uniemożliwia odtworzenie składu ówczesnego KP. W przeddzień zjednoczenia (listopad 1948 r.), do najściślejszego kierownictwa powiatowej organizacji mragowskiej należeli: Kosiński, Dróżdż, Jaskólski, Kapuścik, Henryk Oktaba, Zgódka, Władysław Witman , Adam Kobylański.

Struktury w terenie

W latach 1946 – 1948 liczba kół PPR w powiecie systematycznie rosła. Pod koniec ’46 r. było ich 27, rok później – 61, w przeddzień zjednoczenia ponad sto.

Dużo gorzej przedstawiała się sprawa z organizacją komitetów partyjnych na poziomie miast i gmin. W początkach 1946 r. podjęto nieudaną próbę utworzenia miejskich komitetów w Mikołajkach i w Mrągowie; obydwa pojawiły się w partyjnych statystkach dopiero w marcu ‘47 r. Na zebraniu egzekutywy PK w dniu 25 marca tego roku wyznaczono 10 towarzyszy mających tworzyć skład przyszłego MK PPR Mrągowo. Wśród nich znalazł się pracownik aparatu partyjnego K. Siewierz oraz członkowie PK: Cendrowski, Kapuścik, Szczupakowski. Pierwsza konferencja sprawozdawczo-wyborcza miejskiej organizacji w Mrągowie odbyła się 18 czerwca 1948 r. Powiatowe władze wytypowały wówczas do MK: Zygmunta Koźmina, Wentlanda, Zarożną, Rataja, Leszczyńskego, Dawidziaka, Ziółkiewicza, Dębskiego i Wędzicha. Do egzekutywy: Wentlanda, Koźmina, i Ziółkiewicza. Na sekretarza wyznaczono W. Kapuścika.

Pierwszy gminny komitet PPR w powiecie mrągowskim powołano w styczniu 1947 r. w Jarzębowie (Wyszembork), dwa miesiące później postały GK w Baranowie, Sorkiewiczach (Sorkwity), Marcinkowie, [Nawiady|Nawiadach]] i Pieczkach (Pieckach). W maju 1947 r. PPR w powiecie mrągowskim posiadała komórki w 36 na 109 gromad i w 7 z 9 gmin wiejskich.

Szeregi

Mrągowska organizacja partyjna pod koniec 1946 r. liczyła 498 członków; rok później – 973. Szczyt osiągnięto we wrześniu 1948 r., kiedy to PK miał w ewidencji 1342 realnych członków PPR. W wyniku rozpoczętej w październiku 1948 r. akcji „oczyszczenia szeregów” stan PPR w powiecie mrągowskim zmalał; w momencie likwidacji (zjednoczenia) obliczano go na 1218 członków.

Osoby związane z organizacją

Funkcję I sekretarza PK PPR Mrągowo pełnili:

  • Jan Kuchta (lipiec - grudzień 1945 r.)
  • Józef Zgódka (styczeń 1946 r. – grudzień 1948 r.)

Bibliografia

M.Korejwo, PPR powiatu mrągowskiego (1945-1948): struktury, organizacja, ludzie, działalność. (tekst niepublikowany).

Źródła archiwalne

Archiwum Państwowe w Olsztynie, zespół nr 1083.