Kaplice jerozolimskie

Kaplice jerozolimskie – kaplice jerozolimskie na Warmii.

Kaplica jerozolimska w Olsztynie. © Stanisław Kuprjaniuk

Kaplica jerozolimska w Ornecie. © Stanisław Kuprjaniuk

Kaplica w Lidzbarku Warmińskim. © Stanisław Kuprjaniuk

Położenie

Jedyne, zachowane na Warmii kaplice jerozolimskie znajdują się w Olsztynie i Ornecie.

Opis

Inicjatorem wznoszenia kaplic jerozolimskich w Prusach stał się zakon krzyżacki, który w ten sposób symbolicznie wypełniał śluby czcicieli Ziemi Świętej. Ze względu na kompozycję i wyposażenie, kaplice jerozolimskie przypominały kościół Grobu Pańskiego w Jerozolimie. Poprzez swoje umiejscowienie na wzgórzach poza miastem, w odległości jednej miary jerozolimskiej od bramy miasta, odwoływały się one do miejsca Męki Pańskiej. Cechę charakterystyczną wszystkich kaplic stanowiło wyposażenie wnętrza, sprowadzone do wyobrażenia grupy Ukrzyżowania lub grupy pasyjnej, które zachowały się wiernie w dwóch istniejących kaplicach na Warmii w Olsztynie i Ornecie.

Inne kaplice jerozolimskie na Warmii znajdowały się jeszcze w Lidzbarku Warmińskim i Bisztynku. Kaplica jerozolimska w Lidzbarku Warmińskim znajdowała się daleko poza miastem, była usytuowana na rozwidleniu dróg do Babiaka i Łaniewa. Obecnie jej funkcję przejęła inna kaplica z 1872 r., zbudowana bliżej miasta. Źródła wskazują także na obecność kaplicy jerozolimskiej z grupą Ukrzyżowania, w Bisztynku. Znajdowała się ona niegdyś na krawędzi wzgórza przy drodze do Reszla, w miejscu dzisiejszego kościoła cmentarnego św. Michała.

Kaplice jerozolimskie odwiedzane były przez pielgrzymów, często w ramach tzw. „łosier”, zdążających do miejsc odpustowych.

Bibliografia

Heide Jerzy Wojciech, Archiwum dawne i nowe lidzbarskiego kościoła. Wydał krytycznie C.P. Woelky. Przełożył bp Julian Wojtkowski, Olsztyn 2006.
Kopiczko Andrzej, Ustrój i organizacja diecezji warmińskiej w latach 1525-1772, Olsztyn 1993.
Kopiczko Andrzej, Sanktuaria pasyjne na Warmii. Zarys problematyki, [w:] Kult Męki Pańskiej. Historia i teraźniejszość, red. D. Wojtyska, Olsztyn 2001,
Kopiczko Andrzej, Historia parafii rzymskokatolickiej do końca XVIII wieku, [w:] Historia Lidzbarka Warmińskiego, t. 1, red. K. Mikulski i E. Borodij, Lidzbark Warmiński 2008.
Kuprjaniuk Stanisław, Mała architektura sakralna na Warmii do 1945 roku ze szczególnym uwzględnieniem kapliczek, w druku.
Matern Georg, Jerusalem und Labyrinthe in Preussen, „Zeitschrift für die Geschichte und Alterumskunde Ermlands”, Bd. 16, 1907.
Wolf Gustav, Führer durch Heilsberg in Ostpreussen, 1918.

Linki zewnętrzne

Kapliczki Warmii [20.12.2013]