Szymany (gmina Szczytno)

Szymany
Rodzaj miejscowości	wieś sołecka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	szczycieński
Gmina	Szczytno
Liczba ludności (2010)	549
Strefa numeracyjna	(+48) 89
Kod pocztowy	12-100
Tablice rejestracyjne	NSZ
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Szymany
Położenie na mapie Polski Szymany
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Szymany (niem. Gross Schiemanen) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie szczycieńskim, w gminie Szczytno. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. W 2010 roku wieś liczyła 549 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Andrzej Gers.

Położenie

Wieś położona jest na Pojezierzu Mazurskim na granicy Pojezierza Mrągowskiego i Równiny Mazurskiej. Miejscowość leży w odległości 8 km na południe od Szczytna, przy drodze krajowej nr 57 .

Dzieje miejscowości

Wieś została założona w 1682 roku na 10 łanach, lecz w późniejszym czasie znacznie powiększyła swój obszar dzięki karczunkowi lasów – w połowie XIX wieku liczyła już 83 łany. Rozwojowi wsi sprzyjało położenie przy trakcie warszawskim; w XVIII wieku istniała tu karczma. Przed wybuchem II wojny światowej była to jedna z największych wsi w okolicy, a i obecnie należy do większych na Mazurach.

Szkoła we wsi (dwuklasowa) powstała w pierwszej połowie XIX wieku.

Parafia ewangelicka w Szymanach powstała w 1901 roku; kościół wybudowano w 1938 roku (wcześniej msze odbywały się w szkole). Obecnie kościół jest siedzibą rzymskokatolickiej parafii pw. Matki Boskiej Częstochowskiej. W okolicy Szyman znajduje się dawne lotnisko wojskowe. Od lat czynione są starania o utworzenie tam międzynarodowego portu lotniczego.

Wieś jest siedzibą sołectwa.

Liczba mieszkańców i gospodarstw rolnych w poszczególnych okresach:

• 1782 r. – 61 gospodarstw

• 1818 r. – 461 osób, 77 gospodarstw

• 1875 r. – 737 osób

• 1939 r. – 1 133 osoby

Gospodarka

Tworzony jest międzynarodowy Port Lotniczy Olsztyn-Mazury na bazie dawnego lotniska wojskowego.

We wsi znajduje się siedziba leśnictwa, należącego do Nadleśnictwa Wielbark.

Bezpieczeństwo

W miejscowości działa jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej.

Szkolnictwo

Jest tutaj Zespół Szkół, w skład którego wchodzą: Szkoła Podstawowa im. Mikołaja Kopernika oraz gimnazjum.

Zabytki

• kościół z 1938 roku, z niską drewnianą wieżą, w centrum wsi
• kaplica baptystów z 1928 roku, w centrum wsi, obecnie nieużytkowana
• kilka przykładów budownictwa drewnianego, w tym chałupa nr 38 z połowy XIX wieku.
• dawny cmentarz ewangelicki z początków XX wieku, na północnym skraju wsi

Bibliografia

Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. –12, Olsztyn 2011.
Kossert Andreas, Mazury. Zapomniane Południe dawnych Prus Wschodnich, przeł. Barbara Ostrowska, Warszawa 2004.
Letkiewicz Arkadiusz, Z dziejów miasta i gminy Szczytno, Rocznik Mazurski, t. 10, 2006, ss. 30–37.
Liżewska Iwona, Knercer Wiktor, Przewodnik po historii i zabytkach ziemi szczycieńskiej, Olsztyn 1998.
Orłowicz Mieczysław, Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii, na nowo podali do druku Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991.
Szczytno. Z dziejów miasta i powiatu, red. Jan Jałoszyński i in., Olsztyn 1962.
Bank Danych Lokalnych GUS [10.09.2013]
Deutsche Verwaltungsgeschichte [10.09.2013]
Wojewódzka Ewidencja Zabytków [10.09.2013]