Gryźliny (gmina Nowe Miasto Lubawskie): Różnice pomiędzy wersjami
Z Encyklopedia Warmii i Mazur
| [wersja zweryfikowana] | [wersja zweryfikowana] |
| Linia 2: | Linia 2: | ||
{{Wieś infobox | {{Wieś infobox | ||
| − | + | |nazwa = Gryźliny | |
|herb wsi = | |herb wsi = | ||
|flaga wsi = | |flaga wsi = | ||
|herb artykuł = | |herb artykuł = | ||
|dopełniacz wsi = Gryźlin | |dopełniacz wsi = Gryźlin | ||
| − | |zdjęcie = | + | |zdjęcie = Szkoła w Gryźlinach.jpg |
| − | |opis zdjęcia = Budynek szkoły z końca XIX w. | + | |opis zdjęcia = Budynek szkoły z końca XIX w.[http://www.wrota.warmia.mazury.pl/ Wrota Warmii i Mazur] [12.09.2013] |
|rodzaj miejscowości = wieś sołecka | |rodzaj miejscowości = wieś sołecka | ||
| − | |województwo = warmińsko - mazurskie | + | |województwo = warmińsko-mazurskie |
|powiat = nowomiejski | |powiat = nowomiejski | ||
|gmina = Nowe Miasto Lubawskie | |gmina = Nowe Miasto Lubawskie | ||
| Linia 16: | Linia 16: | ||
|sołectwo = Gryźliny | |sołectwo = Gryźliny | ||
|wysokość = | |wysokość = | ||
| − | |liczba ludności = | + | |liczba ludności = 225 |
| − | |rok = | + | |rok = 2010 |
|strefa numeracyjna = (+48) 56 | |strefa numeracyjna = (+48) 56 | ||
|kod pocztowy = | |kod pocztowy = | ||
| Linia 30: | Linia 30: | ||
|wikisłownik = | |wikisłownik = | ||
|www = | |www = | ||
| − | }} | + | }}<br/> |
| − | < | + | '''Gryźliny''' (''Greszelinge'', niem. ''Grislin'') – wieś sołecka w [[Województwo warmińsko-mazurskie| województwie warmińsko–mazurskim]], w [[Powiat nowomiejski| powiecie nowomiejskim]], w [[Nowe Miasto Lubawskie (gmina wiejska)|gminie Nowe Miasto Lubawskie]]. W latach 1975–1998 miejscowość należała [[Podział administracyjny |administracyjnie]] do województwa toruńskiego. W 2010 roku wieś liczyła 225 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa pełni [[Edward Namsołek]]<ref>[http://www.gminanm.pl/ Strona Gminy Nowe Miasto Lubawskie] [08.07.2014]</ref>. |
| + | <br/><br/> | ||
| + | == Położenie == | ||
| + | Wieś leży nad jeziorem [[Jezioro Gryźliny |Gryźliny]] w północno–zachodniej części gminy, przy drodze z [[Nowy Dwór| Nowego Dworu]] do [[Jamielnik |Jamielnika]], oddalona około 8 km na północny wschód od [[Nowe Miasto Lubawskie |Nowego Miasta Lubawskiego]]. | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | == | + | == Dzieje miejscowości == |
| − | + | Miejscowość wzmiankowano po raz pierwszy w roku 1402. Nieznana jest dokładna data lokacji. Nazwa wsi związana jest z rzeką [[Rzeka Gryźliny|Gryźliny]]. Informacja z roku 1409 podaje, że Mikołaj z Gryźlin otrzymał 9 grzywien za konia użytego w wyprawie na [[Dobrzyń]]. W 1414 r. właścicielami wsi byli Mikołaj i Sander. Na przełomie XV i XVI wieku Gryźliny stanowiły własność rodziny [[Rodzina Wilkanowskich |Wilkanowskich]]. W 1501 r. przy podziale dóbr między braćmi Wilkanowskimi Gryźliny otrzymał [[Mateusz Wilkanowski |Mateusz]]. Od 1570 r. wieś przeszła w ręce rodziny [[Rodzina Działyńskich |Działyńskich]]. W wieku XIX właścicielem wsi był [[Józef Chrzanowski]], a w roku 1890 majątek przejęła [[Pruska Komisja Kolonizacyjna]]. Komisja rozparcelowała majątek. Obszar miejscowości liczył wówczas 2223 mórg z 24 budynkami i 10 domami mieszkalnymi. We wsi mieszkało 154 katolików i 5 ewangelików. Dzieci uczęszczały do szkoły w Jamielniku. W latach 1934–1938 roku istniała [[Gmina Gryźliny |gmina Gryźliny]]. | |
<br/> | <br/> | ||
| − | == | + | ==Kultura== |
| − | + | We wsi działa świetlica. | |
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
| − | === | + | ==Religia== |
| − | + | We wsi znajduje się kościół filialny [[Parafia Najświętszego Serca Pana Jezusa w Radomnie|parafii w Radomnie]]. | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | We wsi | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | == Ludzie związani z miejscowością == | |
| − | + | Na kartach historii wsi zapisała się rodzina Wilkanowskich. Po 1945 r. sołtysami wsi byli między innymi: [[Henryk Skwarek]] i [[Dariusz Krajnik]]. | |
| − | Na kartach historii wsi zapisała się rodzina | ||
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | == Zabytki == | |
| − | + | *zespół podworski z XIX w. | |
| − | + | *kościół z XIX/XX w. | |
| + | *cmentarz ewangelicki założony w XIX w. | ||
| + | *kapliczka z XX w. | ||
| + | *pomnik upamiętniający mord miejscowej ludności w 1939 r. | ||
| + | *budynek szkolny z końca XIX w. | ||
| + | [[File:Kościół w Gryźlinach1.jpg|thumb|290px|Kościół z XIX/XX w. [http://www.mojemazury.pl/ Moje Mazury] [12.09.2013]]] | ||
| − | + | == Bibliografia == | |
| − | + | #''Gmina Nowe Miasto Lubawskie. Przewodnik krajoznawczy'', Toruń 1997, 82 ss. | |
| − | + | #Korecki Andrzej ''Gmina Nowe Miasto Lubawski'', Pelplin 2006, 111 ss. | |
| − | + | #''Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich'', pod red. Bronisława Chlebowskiego, Filipa Sulimierskiego, Władysława Walewskiego, t. II, Warszawa 1881, 927 ss. | |
| − | + | #[http://www.wrota.warmia.mazury.pl/ Wrota Warmii i Mazur] [12.09.2013] | |
| − | + | #[http://www.mojemazury.pl/ Moje Mazury] [12.09.2013] | |
| − | ''Gmina Nowe Miasto Lubawskie. Przewodnik krajoznawczy'', Toruń 1997, 82 ss. | + | #[http://www.gminanm.pl/ Strona Gminy Nowe Miasto Lubawskie] [08.07.2014] |
| − | + | #[http://www.stat.gov.pl/ Bank Danych Lokalnych GUS] [08.07.2014] | |
| − | Korecki Andrzej ''Gmina Nowe Miasto Lubawski'', Pelplin 2006, 111 ss. | ||
| − | |||
| − | ''Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich'', pod red. Bronisława Chlebowskiego, Filipa Sulimierskiego, Władysława Walewskiego, t. II, Warszawa 1881, 927 ss. | ||
| − | |||
| − | |||
| − | + | {{Przypisy}} | |
| − | + | <references/> | |
<br/> | <br/> | ||
Wersja z 17:43, 8 lip 2014
| Gryźliny | |
| | |
![Budynek szkoły z końca XIX w.Wrota Warmii i Mazur [12.09.2013]](/index.php/Plik:Szko%C5%82a_w_Gry%C5%BAlinach.jpg) Budynek szkoły z końca XIX w.Wrota Warmii i Mazur [12.09.2013]
| |
| Rodzaj miejscowości | wieś sołecka |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | nowomiejski |
| Gmina | Nowe Miasto Lubawskie |
| Sołectwo | Gryźliny |
| Liczba ludności (2010) | 225 |
| Strefa numeracyjna | (+48) 56 |
| Tablice rejestracyjne | NNM |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Gryźliny | |
| Położenie na mapie Polski  Gryźliny | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Gryźliny (Greszelinge, niem. Grislin) – wieś sołecka w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie nowomiejskim, w gminie Nowe Miasto Lubawskie. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa toruńskiego. W 2010 roku wieś liczyła 225 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa pełni Edward Namsołek[1].
Spis treści
Położenie
Wieś leży nad jeziorem Gryźliny w północno–zachodniej części gminy, przy drodze z Nowego Dworu do Jamielnika, oddalona około 8 km na północny wschód od Nowego Miasta Lubawskiego.
Dzieje miejscowości
Miejscowość wzmiankowano po raz pierwszy w roku 1402. Nieznana jest dokładna data lokacji. Nazwa wsi związana jest z rzeką Gryźliny. Informacja z roku 1409 podaje, że Mikołaj z Gryźlin otrzymał 9 grzywien za konia użytego w wyprawie na Dobrzyń. W 1414 r. właścicielami wsi byli Mikołaj i Sander. Na przełomie XV i XVI wieku Gryźliny stanowiły własność rodziny Wilkanowskich. W 1501 r. przy podziale dóbr między braćmi Wilkanowskimi Gryźliny otrzymał Mateusz. Od 1570 r. wieś przeszła w ręce rodziny Działyńskich. W wieku XIX właścicielem wsi był Józef Chrzanowski, a w roku 1890 majątek przejęła Pruska Komisja Kolonizacyjna. Komisja rozparcelowała majątek. Obszar miejscowości liczył wówczas 2223 mórg z 24 budynkami i 10 domami mieszkalnymi. We wsi mieszkało 154 katolików i 5 ewangelików. Dzieci uczęszczały do szkoły w Jamielniku. W latach 1934–1938 roku istniała gmina Gryźliny.
Kultura
We wsi działa świetlica.
Religia
We wsi znajduje się kościół filialny parafii w Radomnie.
Ludzie związani z miejscowością
Na kartach historii wsi zapisała się rodzina Wilkanowskich. Po 1945 r. sołtysami wsi byli między innymi: Henryk Skwarek i Dariusz Krajnik.
Zabytki
- zespół podworski z XIX w.
- kościół z XIX/XX w.
- cmentarz ewangelicki założony w XIX w.
- kapliczka z XX w.
- pomnik upamiętniający mord miejscowej ludności w 1939 r.
- budynek szkolny z końca XIX w.
Kościół z XIX/XX w. Moje Mazury [12.09.2013]
Bibliografia
- Gmina Nowe Miasto Lubawskie. Przewodnik krajoznawczy, Toruń 1997, 82 ss.
- Korecki Andrzej Gmina Nowe Miasto Lubawski, Pelplin 2006, 111 ss.
- Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, pod red. Bronisława Chlebowskiego, Filipa Sulimierskiego, Władysława Walewskiego, t. II, Warszawa 1881, 927 ss.
- Wrota Warmii i Mazur [12.09.2013]
- Moje Mazury [12.09.2013]
- Strona Gminy Nowe Miasto Lubawskie [08.07.2014]
- Bank Danych Lokalnych GUS [08.07.2014]
Przypisy
- ↑ Strona Gminy Nowe Miasto Lubawskie [08.07.2014]
