Sady: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja zweryfikowana] | [wersja zweryfikowana] |
| Linia 30: | Linia 30: | ||
|www = | |www = | ||
}} | }} | ||
| − | <big>'''Sady'''</big> (niem. Schaden) – wieś sołecka w Polsce w [[województwo warmińsko - mazurskie |województwie warmińsko-mazurskim]], w [[powiat mrągowski| powiecie mrągowskim]], w [[gmina | + | <big>'''Sady'''</big> (niem. Schaden) – wieś sołecka w Polsce w [[województwo warmińsko-mazurskie |województwie warmińsko-mazurskim]], w [[powiat mrągowski| powiecie mrągowskim]], w [[Mikołajki (gmina miejsko-wiejska) |gminie Mikołajki]]. W latach 1975-1998 miejscowość [[podział administracyjny |administracyjnie]] przynależała do województwa suwalskiego. |
| − | |||
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
=== Charakterystyka fizjograficzna === | === Charakterystyka fizjograficzna === | ||
| − | Miejscowość położona jest na terenie fizjograficznym charakterystycznym dla [[ | + | Miejscowość położona jest na terenie fizjograficznym charakterystycznym dla [[Powiat mrągowski| powiatu mrągowskiego]], który znajduje się w obrębie dwóch regionów: cześć zachodnia do linii [[Lipowo]] - [[Kosewo]] - [[Baranowo (gmina Mikołajki)|Baranowo]] - [[Cudnochy]] to obszar wyniesień [[Pojezierze Mrągowskie |Pojezierza Mrągowskiego]]; część wschodnia to [[Kraina Wielkich Jezior Mazurskich]], stanowiąca rozległe obniżenie w pasie pojezierzy Polski Północno-Wschodniej. Ukształtowanie terenu jest typowe dla obszarów polodowcowych. Występuje tutaj także skupienie dużych, naturalnych zbiorników wodnych (14% powierzchni) oraz rozległe, zwarte kompleksy leśne (31% powierzchni). Ponadto miejscowość położona jest na terenie [[Mikołajki (gmina miejsko-wiejska)| gminy Mikołajki]], gdzie skupienia wodne wynoszą ok. 23 % powierzchni gminy a lasy ok 22%. W granicach gminy znajdują się jeziora: [[Jezioro Mikołajskie |Mikołajskie]], [[Jezioro Tałty|Tałty]], [[Jezioro Łukajno |Łukajno]], część [[Jezioro Śniardwy| Jeziora Śniardwy]] oraz 10 mniejszych. W obrębie gminy znajduje się [[Mazurski Park Krajobrazowy]] a tereny o nadrzędnej funkcji ekologicznej (z przeciwskazaniem do inwestycji) obejmują ok. 53% powierzchni. |
<br/> | <br/> | ||
=== Dzieje miejscowości === | === Dzieje miejscowości === | ||
| − | Rudolf von Diepoltskirchen – komtur ryński nadaje w 1499 r. Maciejowi Pomianowi 40 włók na [[prawo chełmińskie |prawie chełmińskim]] w celu lokacji wsi dannickiej - Sady. 4 włóki przeznaczone zostały dla sołtysa. Czynszownicy otrzymali 13 lat wolnizny. Jednak po 3 latach obowiązywała ich 8 – dniowa tłoka ręczna od każdej włóki. Po 7 latach zobowiązani byli do płacenia dziesięciny na rzecz kościoła. Mieszkańcy wsi mogli łowić ryby na własne potrzeby z | + | Rudolf von Diepoltskirchen – komtur ryński nadaje w 1499 r. Maciejowi Pomianowi 40 włók na [[prawo chełmińskie |prawie chełmińskim]] w celu lokacji wsi dannickiej - Sady. 4 włóki przeznaczone zostały dla sołtysa. Czynszownicy otrzymali 13 lat wolnizny. Jednak po 3 latach obowiązywała ich 8 – dniowa tłoka ręczna od każdej włóki. Po 7 latach zobowiązani byli do płacenia dziesięciny na rzecz kościoła. Mieszkańcy wsi mogli łowić ryby na własne potrzeby z Jeziora Tałty. W 1539 r. we wsi była tylko polska ludność. Przed 1740 r. istniała w Sadach szkoła, w której w 1818 r. po polsku uczył Plewa. W 1785 r. było tu 8 dymów, w 1815 r. – 32, w 1838 r. – 34. Pod koniec XIX w. wieś obejmowała 992 ha z 67 domami. W 1815 r. mieszkało we wsi 161 osób, w 1838 r. – 264 , pod koniec XIX w.- 319. W 1860 r. do wsi przyłączoną osadę młyńską Dosie, która powstała w 1733 r. W XX w. były we wsi dwa gospodarstwa dworskie. Pierwsze, Konrada Gorącego, obejmowało 19 włók, drugie rozciągało się na 23 włóki. Sady należały do [[Parafia w Mikołajkach| parafii w Mikołajkach]]. W 1939 r. było tu 268 mieszkańców. W latach 70 XX w. do sołectwa należały następujące miejscowości: Cimowo, Dybowo i [[Nowe Sady]]. |
| + | <br/> | ||
| + | ===Religia=== | ||
| + | Wieś znajduje się na terenie [[Parafia pw. Matki Bożej Różańcowej w Mikołajkach |parafii rzymskokatolickiej pw. Matki Bożej Różańcowej w Mikołajkach]]. | ||
<br/> | <br/> | ||
=== Ludzie związani z miejscowością: === | === Ludzie związani z miejscowością: === | ||
| − | + | Na kartach historii wsi zapisał się nauczyciel Plewa. W kadencji 2011-2015 sołtysem wsi jest [[Andrzej Drabiński]]. | |
| − | Na kartach historii wsi zapisał się nauczyciel Plewa. W kadencji 2011 - 2015 sołtysem wsi jest [[Andrzej Drabiński]]. | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | |||
=== Zabytki: === | === Zabytki: === | ||
| − | + | We wsi ostał się [[Cmentarz ewangelicki w Sadach|cmentarz ewangelicki]] z XIX w. | |
| − | We wsi ostał się [[cmentarz ewangelicki z XIX w. | ||
| − | |||
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
=== Bibliografia: === | === Bibliografia: === | ||
| − | |||
''Mrągowo. Z dziejów miasta i okolic'', pod red. Andrzeja Wakara, Olsztyn 1975, 487 ss. | ''Mrągowo. Z dziejów miasta i okolic'', pod red. Andrzeja Wakara, Olsztyn 1975, 487 ss. | ||
| Linia 72: | Linia 67: | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | [[Kategoria: Powiat mrągowski]] | |
| − | [[ | + | [[Kategoria: Mikołajki (gmina miejsko-wiejska)]] |
| + | [[Kategoria: Wsie sołeckie]] | ||
| + | [[Kategoria: 1401-1500]] | ||
Wersja z 14:48, 22 sie 2014
| Sady | |
| | |
| Rodzaj miejscowości | wieś sołecka |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko - mazurskie |
| Powiat | mrągowski |
| Gmina | Mikołajki |
| Sołectwo | Sady |
| Liczba ludności (Pole-obowiązkowe) | Pole-obowiązkowe |
| Strefa numeracyjna | (+48) 87 |
| Tablice rejestracyjne | NMR |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Sady | |
| Położenie na mapie Polski  Sady | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Sady (niem. Schaden) – wieś sołecka w Polsce w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie mrągowskim, w gminie Mikołajki. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie przynależała do województwa suwalskiego.
Spis treści
Charakterystyka fizjograficzna
Miejscowość położona jest na terenie fizjograficznym charakterystycznym dla powiatu mrągowskiego, który znajduje się w obrębie dwóch regionów: cześć zachodnia do linii Lipowo - Kosewo - Baranowo - Cudnochy to obszar wyniesień Pojezierza Mrągowskiego; część wschodnia to Kraina Wielkich Jezior Mazurskich, stanowiąca rozległe obniżenie w pasie pojezierzy Polski Północno-Wschodniej. Ukształtowanie terenu jest typowe dla obszarów polodowcowych. Występuje tutaj także skupienie dużych, naturalnych zbiorników wodnych (14% powierzchni) oraz rozległe, zwarte kompleksy leśne (31% powierzchni). Ponadto miejscowość położona jest na terenie gminy Mikołajki, gdzie skupienia wodne wynoszą ok. 23 % powierzchni gminy a lasy ok 22%. W granicach gminy znajdują się jeziora: Mikołajskie, Tałty, Łukajno, część Jeziora Śniardwy oraz 10 mniejszych. W obrębie gminy znajduje się Mazurski Park Krajobrazowy a tereny o nadrzędnej funkcji ekologicznej (z przeciwskazaniem do inwestycji) obejmują ok. 53% powierzchni.
Dzieje miejscowości
Rudolf von Diepoltskirchen – komtur ryński nadaje w 1499 r. Maciejowi Pomianowi 40 włók na prawie chełmińskim w celu lokacji wsi dannickiej - Sady. 4 włóki przeznaczone zostały dla sołtysa. Czynszownicy otrzymali 13 lat wolnizny. Jednak po 3 latach obowiązywała ich 8 – dniowa tłoka ręczna od każdej włóki. Po 7 latach zobowiązani byli do płacenia dziesięciny na rzecz kościoła. Mieszkańcy wsi mogli łowić ryby na własne potrzeby z Jeziora Tałty. W 1539 r. we wsi była tylko polska ludność. Przed 1740 r. istniała w Sadach szkoła, w której w 1818 r. po polsku uczył Plewa. W 1785 r. było tu 8 dymów, w 1815 r. – 32, w 1838 r. – 34. Pod koniec XIX w. wieś obejmowała 992 ha z 67 domami. W 1815 r. mieszkało we wsi 161 osób, w 1838 r. – 264 , pod koniec XIX w.- 319. W 1860 r. do wsi przyłączoną osadę młyńską Dosie, która powstała w 1733 r. W XX w. były we wsi dwa gospodarstwa dworskie. Pierwsze, Konrada Gorącego, obejmowało 19 włók, drugie rozciągało się na 23 włóki. Sady należały do parafii w Mikołajkach. W 1939 r. było tu 268 mieszkańców. W latach 70 XX w. do sołectwa należały następujące miejscowości: Cimowo, Dybowo i Nowe Sady.
Religia
Wieś znajduje się na terenie parafii rzymskokatolickiej pw. Matki Bożej Różańcowej w Mikołajkach.
Ludzie związani z miejscowością:
Na kartach historii wsi zapisał się nauczyciel Plewa. W kadencji 2011-2015 sołtysem wsi jest Andrzej Drabiński.
Zabytki:
We wsi ostał się cmentarz ewangelicki z XIX w.
Bibliografia:
Mrągowo. Z dziejów miasta i okolic, pod red. Andrzeja Wakara, Olsztyn 1975, 487 ss.
Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, pod red. Bronisława Chlebowskiego, Filipa Sulimierskiego, Władysława Walewskiego, t. X, Warszawa 1889, 960 ss.
Zobacz też
www.mikolajki.pl
