Użranki

Użranki
Kościół ewangelicki z XIX w., źródło: www.mojemazury.pl, 12.09.2013.
Rodzaj miejscowości	wieś sołecka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko - mazurskie
Powiat	mrągowski
Gmina	Mrągowo
Sołectwo	Użranki
Liczba ludności (Pole-obowiązkowe)	Pole-obowiązkowe
Strefa numeracyjna	(+48) 89
Tablice rejestracyjne	NMR
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Użranki
Położenie na mapie Polski Użranki
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Użranki (niem. Uszranken, od 1881 Königshöhe) – wieś sołecka w Polsce w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie mrągowskim, w gminie Mrągowo. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie przynależała do województwa olsztyńskiego.

Charakterystyka fizjograficzna

Użranki ze swoją Górą Kólewską to najwyżej położona miejscowość na Pojezierze Mrągowskie Pojezierzu Mrągowskim]]. Miejscowość położona jest na terenie fizjograficznym charakterystycznym dla powiatu mrągowskiego, który znajduje się w obrębie dwóch regionów: cześć zachodnia do linii Lipowo - Kosewo - Baranowo - Cudnochy to obszar wyniesień Pojezierza Mrągowskiego; część wschodnia to Kraina Wielkich Jezior Mazurskich, stanowiąca rozległe obniżenie w pasie pojezierzy Polski Północno-Wschodniej. Ukształtowanie terenu jest typowe dla obszarów polodowcowych. Występuje tutaj także skupienie dużych, naturalnych zbiorników wodnych (14% powierzchni) oraz rozległe, zwarte kompleksy leśne (31% powierzchni).

Dzieje miejscowości

Wieś została lokowana na prawie chełmińskim na 60 włókach ziemi w 1555 r. Przyczynkiem do powstania miejscowości była sprzedaż 6 włók ziemi w lesie Sądry, przez Jerzego von Diebes, starostę ryńskiego dla Wawrzyńca i Mikołaja Klemczyków. Wieś miała charakter czynszowy i posiadała przywilej wolnizny na 11 lat – na okres zagospodarowania. W dokumencie lokacyjnym jej nazwa brzmiała Oszrannicken. Z czasem pojawiły się także jej inne określenia jak: Königshöhe, Usranki, Uszranken. Nazwa jest najprawdopodobniej pochodzenia pruskiego: „isrankut” znaczy „uwolniony, wybawiony”. W 1673 r. obszar wsi wynosił jednak tylko 46 łanów z 13 gospodarstwami. W 1719 r. sołtysem był Georg Schwarz. W XVIII i XIX w. wieś rozwijała się. W 1785 r. znajdowało się tutaj 35 gospodarstw domowych i karczma Friedrich Adamy. W 1815 r. funkcjonowało we wsi 46 domów a w 1838 r. były 52 domy. W 1844 r. było 420 mieszkańców. W XVIII w. powstała również szkoła. Kościół zaś erygowano pod koniec XIX w., wówczas to Użranki stały się siedzibą nowej parafii ewangelickiej. W skład parafii weszły również następujące miejscowości: Jora Wielka, Jora Mała, Mierzejewo, Notyst Mały, Śniadowo, Zalec. W 1896 r. na liczbę 1900 parafian, 1500 osób posługiwało się w swych domach językiem polskim. W XIX w. wybudowano drogę z Użranek do Jory Wielkiej. W 1925 r. wieś zelektryfikowano a w 1927 r. założono spółkę wodno-melioracyjną. W 1928 r. wieś liczyła 497 mieszkańców zaś w 1939 r. - 477 mieszkańców.

Gospodarka

We wsi działają dwie firmy z zakresu: produkcji spożywczej i usług budowlanych.

Bezpieczeństwo

W Użrankach znajduje się jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej.

Religia

We wsi znajduje się siedziba parafii rzymskokatolickiej pw. św. Piotra i Pawła w Użrankach. Jest tutaj także filiał parafii ewangelicko-augsburskiej w Mrągowie.

Zabytki:

Nieopodal Użranek znajduje się Królewska Góra, na której w 1845 r. miał zatrzymać się król pruski Fryderyk Wilhelm IV. We wsi znajduje się kościół ewangelicki z końca XIX w.

Ludzie związani z miejscowością:

W kadencji 2011-2015 sołtysem wsi jest Małgorzata Winiarz.

Bibliografia:

Mrągowo. Z dziejów miasta i powiatu, pod red. Andrzeja Wakara, Olsztyn 1975, 487 ss.

Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, pod red. Bronisława Chlebowskiego, Filipa Sulimierskiego, Władysława Walewskiego, t. XII, Warszawa 1892, 960 ss.

http://www.it.mragowo.pl/media/art/707/file/historia.pdf, 12.09.2013.

Zobacz też

www.mragowo.wm.pl