Stary Olsztyn

Stary Olsztyn
Rodzaj miejscowości	wieś sołecka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	olsztyński
Gmina	Purda
Liczba ludności (2010)	169
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Stary Olsztyn
Położenie na mapie Polski Stary Olsztyn
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Stary Olsztyn (niem. Alt Allenstein) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie olsztynskim, w gminie Purda. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa olsztyńskiego. W 2010 roku liczyła 169 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Zdzisław Brodzik.

Położenie

Wieś położona jest na Pojezierzu Olsztyńskim, na wschód od drogi wojewódzkiej nr 598, przylega do południowo–wschodnich przedmieść Olsztyna.

Dzieje miejscowości

Wieś została lokowana stosunkowo późno. Przed rozbiorami Polski gospodarzył tu strażnik leśny kapituły warmińskiej. Następnie tereny te zostały sprzedane przez władze pruskie jako posiadłość majątkowa. W 1820 roku pojawił się pierwszy właściciel – archiprezbiter olsztyński ksiądz Pisanski. Wówczas po raz pierwszy wymieniona została nazwa Alt Allenstein.

Majątek ten należy kojarzyć z folwarkiem, w którym istniała rezydencja dworska i gospodarstwo. W 1820 roku składał się z dworu i budynku mieszkalnego dla służby. W 1842 roku Stary Olsztyn był już zamieszkany przez 24 osoby. W 1871 roku majątek stanowił własność landrata olsztyńskiego Martensa. W 1879 roku dobra obejmowały obszar 367 ha, zarządzała nimi wdowa Martens. Stanowił własność tej rodziny do 1889 roku.

Wkrótce majątek znalazł się w rękach przedstawiciela olsztyńskiej elity finansowej - bankiera i honorowego obywatela Olsztyna – Ottomara Dromtra. Dromtr powiększył majątek o 417 ha, zbudował na jego terenie gorzelnię. W 1903 roku stał się bohaterem głośnej i szeroko komentowanej afery. Pragnąc uchronić się przed bankructwem, ubezpieczył się wysoko na życie. Popełnił samobójstwo, które upozorował na morderstwo. Tym samym naraził do dotkliwe straty finansowe swoich wierzycieli. Majątek wraz z gorzelnią i produkcją torfu zostały zlicytowane. Tą drogą stały się własnością Hansa Lingnaua. Po jego śmierci Stary Olsztyn został odziedziczony przez jego syna Józefa.

Wieś folwarczna była zamieszkana przez robotników leśnych, znajdowała się tu również stadnina koni. Na szeroką skalę prowadzono tucz świń. W 1945 roku majątek liczący 458 ha został przejęty przez skarb państwa. Ostatni właściciele zostali zamordowani przez żołnierzy Armii Czerwonej. Pochowano ich na cmentarzu w pobliżu folwarku. We dworze kwaterował rejonowy sztab wojskowy sowieckiej armii.

W latach 1945-1972 na terenie majątku działało Państwowe Gospodarstwo Rolne, które zostało przekształcone w Zakład Rolny Kombinatu w Klewkach. W 1950 roku miejscowość liczyła 50 mieszkańców.

Ludzie związani z miejscowością

• Marek Jackowski (1946–2013) – muzyk, gitarzysta, kompozytor, członek m.in. zespołów Anawa i Maanam; urodził się w Starym Olsztynie

Zabytki

• dwór
• pozostałości parku podworskiego
• dwa dawne budynki folwarczne

Turystyka

• niebieski szlak rowerowy o długości 27 km – przebieg trasy: Olsztyn – Stary Olsztyn – Linowo – Trękus – Kaborno – Nowa Wieś – Przykop – Butryny

Bibliografia

Przewodnik turystyczny po gminie Purda, Purda 2013. Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
Strona Gminy Purda [12.11.2013]
Wojewódzka Ewidencja Zabytków [12.11.2013]
Bank Danych Lokalnych GUS [12.11.2013]
Verwaltungsgeschichte [12.11.2013]