Lamkowo: Różnice pomiędzy wersjami
Z Encyklopedia Warmii i Mazur
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
(→Dzieje miejscowości) |
|||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| − | |||
| − | |||
{{Wieś infobox | {{Wieś infobox | ||
|nazwa = Lamkowo | |nazwa = Lamkowo | ||
| Linia 31: | Linia 29: | ||
|www = | |www = | ||
}} | }} | ||
| − | + | ''' Lamkowo''' (niem. ''Lemkendorf'') – [[wieś sołecka]] w Polsce położona w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[powiat olsztyński|powiecie olsztyńskim]], w [[gmina Barczewo|gminie Barczewo]]. | |
Do 1954 roku siedziba gminy Lamkowo. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. | Do 1954 roku siedziba gminy Lamkowo. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. | ||
W 2010 roku miejscowość była zamieszkana przez 459 osób. Obecnie funkcję sołtysa pełni [[Marcin Czadek]]<ref>http://barczewo.bip.net.pl/?a=972 </ref>. | W 2010 roku miejscowość była zamieszkana przez 459 osób. Obecnie funkcję sołtysa pełni [[Marcin Czadek]]<ref>http://barczewo.bip.net.pl/?a=972 </ref>. | ||
| − | <br/> | + | <br/><br/> |
| − | + | {{Galeria|Nazwa= Lamkowo |wielkość=290|pozycja=right | |
| + | |File: Budynek dawnego Towarzystwa Czytelni Ludowych w Lamkowie.jpg|Budynek dawnego Towarzystwa Czytelni Ludowych w Lamkowie.<br>Fot. Tadeusz Plebański. Źródło: [http://www.ciekawemazury.pl/info.htm#1505/pl/p/lamkowo_-_dawne_towarzystwo_czytelni_ludowych www.ciekawemazury.pl] | ||
| + | |File: Pomnik ofiar I wojny światowej w Lamkowie.jpg|Pomnik ofiar I wojny światowej w Lamkowie.<br>Fot. Jacek Jaworski. Źródło: [http://www.ciekawemazury.pl/info.htm#1504/pl/p/lamkowo_-_pomnik_ofiar_i_wojny_sw. www.ciekawemazury.pl] | ||
| + | |File:Lamkowo. Kapliczka przydrożna.jpg|Lamkowo. Kapliczka przydrożna.<br>Fot. Tadeusz Plebański. Źródło: [http://www.ciekawemazury.pl/info.htm#472/pl/p/lamkowo_-_zabytkowy_kosciol_par._p.w._sw._mikolaja www.ciekawemazury.pl] | ||
| + | }} | ||
== Położenie == | == Położenie == | ||
Miejscowość jest położona na Pojezierzu Olsztyńskim nad Jeziorem Wadąg, w odległości 13 km na północny wschód od Olsztyna. 11 km od Barczewa. | Miejscowość jest położona na Pojezierzu Olsztyńskim nad Jeziorem Wadąg, w odległości 13 km na północny wschód od Olsztyna. 11 km od Barczewa. | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | |||
== Dzieje miejscowości == | == Dzieje miejscowości == | ||
Pierwsza wzmianka dotycząca wsi pochodzi z 13 kwietnia 1333 roku, kiedy to w Lidzbarku Warmińskim biskup [[Jan Stryprock]] wydał zgodę na założenie karczmy w osadzie ''Brunsdorf'' - a więc w ówczesnym Lamkowie. Odbiorcą przywileju był Prus - Heneko Wegner. | Pierwsza wzmianka dotycząca wsi pochodzi z 13 kwietnia 1333 roku, kiedy to w Lidzbarku Warmińskim biskup [[Jan Stryprock]] wydał zgodę na założenie karczmy w osadzie ''Brunsdorf'' - a więc w ówczesnym Lamkowie. Odbiorcą przywileju był Prus - Heneko Wegner. | ||
Lokacja wsi miała natomiast miejsce 13 kwietnia 1363 roku. Wkrótce we wsi wzniesiono drewniany kościół. W tym czasie w Lamkowie mieszkał sołtys i karczmarz. Wieś dotkliwie ucierpiała w okresie [[wojny polsko-krzyżackie|wojny polsko-krzyżackiej]] w latach 1519-1521. Lamkowo spłonęło w 1521 roku, co stało się bezpośrednim powodem znacznego wyludnienia miejscowości. W 1533 roku spotkał ją ten sam los. Lamkowo było całkowicie opuszczoną wsią - nie licząc wiernego swojemu stanowisku ówczesnego sołtysa. Miejscowość podobnie jaki wiele innych znalazło się w grupie wsi przeznaczonych do ponownej kolonizacji. W 1569 roku biskup warmiński [[lkwim: Stanisław Hozjusz|Stanisław Hozjusz]] w opuszczonej wsi nadał 7 włók sołeckich dwóm braciom - Maciejowi i Franciszkowi Jagiełkom. Jagiełkowie zobowiązali się do obsadzenia Lamkowa chłopami. Kolejny biskup [[lkwim: Marcin Kromer|Marcin Kromer]] postanowił rozwiązać problem braku miejscowej świątyni - pierwszy kościół padł ofiarą pożarów. 11 października 1574 roku Kromer nadał dodatkowe 4 włóki dla kościoła. Wyznaczył również proboszcza. Do parafii w Lamkowie przyłączono również [[Derc]], [[Wierzkup]], [[Kronowo (gmina Barczewo) |Kronowo]], [[Parleza|Parlezę]]. Kościół w Lamkowie wzniesiono w 1574 roku. W 1582 roku biskup Kromer ponowił lokację wsi. | Lokacja wsi miała natomiast miejsce 13 kwietnia 1363 roku. Wkrótce we wsi wzniesiono drewniany kościół. W tym czasie w Lamkowie mieszkał sołtys i karczmarz. Wieś dotkliwie ucierpiała w okresie [[wojny polsko-krzyżackie|wojny polsko-krzyżackiej]] w latach 1519-1521. Lamkowo spłonęło w 1521 roku, co stało się bezpośrednim powodem znacznego wyludnienia miejscowości. W 1533 roku spotkał ją ten sam los. Lamkowo było całkowicie opuszczoną wsią - nie licząc wiernego swojemu stanowisku ówczesnego sołtysa. Miejscowość podobnie jaki wiele innych znalazło się w grupie wsi przeznaczonych do ponownej kolonizacji. W 1569 roku biskup warmiński [[lkwim: Stanisław Hozjusz|Stanisław Hozjusz]] w opuszczonej wsi nadał 7 włók sołeckich dwóm braciom - Maciejowi i Franciszkowi Jagiełkom. Jagiełkowie zobowiązali się do obsadzenia Lamkowa chłopami. Kolejny biskup [[lkwim: Marcin Kromer|Marcin Kromer]] postanowił rozwiązać problem braku miejscowej świątyni - pierwszy kościół padł ofiarą pożarów. 11 października 1574 roku Kromer nadał dodatkowe 4 włóki dla kościoła. Wyznaczył również proboszcza. Do parafii w Lamkowie przyłączono również [[Derc]], [[Wierzkup]], [[Kronowo (gmina Barczewo) |Kronowo]], [[Parleza|Parlezę]]. Kościół w Lamkowie wzniesiono w 1574 roku. W 1582 roku biskup Kromer ponowił lokację wsi. | ||
| − | + | ||
Pierwsza szkoła w Lamkowie funkcjonowała już przed 1582 rokiem. W 1584 roku w kolejnym przywileju lokacyjnym wymieniony został proboszcz Łukasz Kaszyński oraz burmistrz Barczewa dzierżawiący w tym czasie miejscową karczmę. 28 czerwca 1624 po raz kolejny odnowiono lokację Lamkowa. | Pierwsza szkoła w Lamkowie funkcjonowała już przed 1582 rokiem. W 1584 roku w kolejnym przywileju lokacyjnym wymieniony został proboszcz Łukasz Kaszyński oraz burmistrz Barczewa dzierżawiący w tym czasie miejscową karczmę. 28 czerwca 1624 po raz kolejny odnowiono lokację Lamkowa. | ||
| − | + | ||
W roku 1656 wieś liczyła 70 włók. W tym czasie we Lamkowie działały już dwie karczmy.W latach 60. XVII stulecia miejscowość miała trzech sołtysów: Jana Rogala, Marcin Łykina i Mateusz Wypycha. W 1686 roku doszło do przebudowy kościoła. W 1737 roku miejscowy kościół znajdował się w opłakanym stanie - ówczesny biskup [[Krzysztof Szembek|Krzysztof Andrzej Jan Szembek]] zainicjował budowę nowej świątyni. 5 lipca 1748 roku budowlę konsekrował biskup [[Adam Stanisław Grabowski|Adam Stanisław Grabowski]]. Jednak w 1830 roku kościół ponownie został strawiony przez pożar. Odbudowa zakończyła się w 1831 roku. | W roku 1656 wieś liczyła 70 włók. W tym czasie we Lamkowie działały już dwie karczmy.W latach 60. XVII stulecia miejscowość miała trzech sołtysów: Jana Rogala, Marcin Łykina i Mateusz Wypycha. W 1686 roku doszło do przebudowy kościoła. W 1737 roku miejscowy kościół znajdował się w opłakanym stanie - ówczesny biskup [[Krzysztof Szembek|Krzysztof Andrzej Jan Szembek]] zainicjował budowę nowej świątyni. 5 lipca 1748 roku budowlę konsekrował biskup [[Adam Stanisław Grabowski|Adam Stanisław Grabowski]]. Jednak w 1830 roku kościół ponownie został strawiony przez pożar. Odbudowa zakończyła się w 1831 roku. | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
| − | |||
==Edukacja== | ==Edukacja== | ||
*[[Szkoła podstawowa w Lamkowie| Szkoła Podstawowa]] | *[[Szkoła podstawowa w Lamkowie| Szkoła Podstawowa]] | ||
| − | |||
| − | |||
==Kultura== | ==Kultura== | ||
*[[lkwim: Dom Artysty w Lamkowie| Dom Artysty]] - prywatna galeria sztuki założona w 2002 roku przez Teresę Walczak-Wikiert i Roberta Zdzisława Cieślikiewicza. Galeria znajduje się w dawnym budynku Towarzystwa Czytelni Ludowych. Dla zwiedzających przygotowywane są wystawy malarstwa, rzeźby, rysunku, praktycznie wszystkich technik artystycznych i rękodzielniczych. | *[[lkwim: Dom Artysty w Lamkowie| Dom Artysty]] - prywatna galeria sztuki założona w 2002 roku przez Teresę Walczak-Wikiert i Roberta Zdzisława Cieślikiewicza. Galeria znajduje się w dawnym budynku Towarzystwa Czytelni Ludowych. Dla zwiedzających przygotowywane są wystawy malarstwa, rzeźby, rysunku, praktycznie wszystkich technik artystycznych i rękodzielniczych. | ||
| − | |||
| − | |||
== Ludzie związani z miejscowością == | == Ludzie związani z miejscowością == | ||
*[[Franciszek Szczepański]] (1842-1907) - bibliotekarz, warmiński działacz społeczny, propagator idei tworzenia bibliotek wiejskich Towarzystwa Czytelni Ludowych | *[[Franciszek Szczepański]] (1842-1907) - bibliotekarz, warmiński działacz społeczny, propagator idei tworzenia bibliotek wiejskich Towarzystwa Czytelni Ludowych | ||
*[[Wiktor Brosz]] (1889-1967) - działacz polskiego i niemieckiego ruchu robotniczego, sołtys i wójt Lamkowa | *[[Wiktor Brosz]] (1889-1967) - działacz polskiego i niemieckiego ruchu robotniczego, sołtys i wójt Lamkowa | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
== Zabytki == | == Zabytki == | ||
*[[lkwim:Kościół pw. św. Mikołaja i św. Augustyna w Lamkowie| Barokowy kościół]]; wybudowany w 1748 roku | *[[lkwim:Kościół pw. św. Mikołaja i św. Augustyna w Lamkowie| Barokowy kościół]]; wybudowany w 1748 roku | ||
| Linia 77: | Linia 67: | ||
*Dawna siedziba Towarzystwa Czytelni Ludowych | *Dawna siedziba Towarzystwa Czytelni Ludowych | ||
*Zabytkowa chałupa nr 47 z XIX stulecia | *Zabytkowa chałupa nr 47 z XIX stulecia | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
| − | + | Orłowicz Mieczysław, ''Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii'', na nowo do druku podali Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991.<br/> | |
| − | + | Skurzyński Piotr, ''Warmia i polskie Dolne Prusy. Przewodnik turystyczny'', Gdynia 2012.<br/> | |
| − | + | ''Szlaki rowerowe powiatu olsztyńskiego i miasta Olsztyn'', Białystok 2001.<br/> | |
| − | + | ''Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany'', red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.<br/> | |
| − | + | [http://www.barczewo.bil-wm.pl/index.php| Baza Informacji Lokalnej] [data dostępu: 20.06.2014]<br/> | |
| − | + | [http://www.ciekawemazury.pl/info.htm#472/pl/i/lamkowo_-_zabytkowy_kosciol_par._p.w._sw._mikolaja| Ciekawe Mazury.pl] [data dostępu: 20.06.2014]<br/> | |
| − | + | [http://www.polskaniezwykla.pl/web/place/search,1,-1,-1,-1,-1,-1,Lamkowo.html| Polska Niezwykła] [data dostępu: 20.06.2014]<br/> | |
| − | + | [http://www.domwarminski.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=373:slownik-geograficzny-lamkowo&catid=52:slownik-geograficzny-krolestwa-polskiego&Itemid=182| Dom Warmiński][data dostępu: 20.06.2014]<br/> | |
| − | + | [http://stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims| Bank Danych Lokalnych GUS] [data dostępu: 20.06.2014] | |
{{Przypisy}} | {{Przypisy}} | ||
| − | |||
<references/> | <references/> | ||
<br/> | <br/> | ||
[[Kategoria: Miejscowość]][[Kategoria: Powiat olsztyński]] [[Kategoria: Gmina Barczewo]] [[Kategoria: Wsie sołeckie]] [[Kategoria: Zabytki]] [[Kategoria: Kościoły]] | [[Kategoria: Miejscowość]][[Kategoria: Powiat olsztyński]] [[Kategoria: Gmina Barczewo]] [[Kategoria: Wsie sołeckie]] [[Kategoria: Zabytki]] [[Kategoria: Kościoły]] | ||
Wersja z 16:13, 18 gru 2014
| Lamkowo | |
| | |
 Kościół pw. św. Mikołaja w Lamkowie.
Fot. Tadeusz Plebański. Źródło: www.ciekawemazury.pl | |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | olsztyński |
| Gmina | Barczewo |
| Liczba ludności (2010) | 459 |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Lamkowo | |
| Położenie na mapie Polski  Lamkowo | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Lamkowo (niem. Lemkendorf) – wieś sołecka w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie olsztyńskim, w gminie Barczewo. Do 1954 roku siedziba gminy Lamkowo. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego.
W 2010 roku miejscowość była zamieszkana przez 459 osób. Obecnie funkcję sołtysa pełni Marcin Czadek[1].
Lamkowo
Budynek dawnego Towarzystwa Czytelni Ludowych w Lamkowie.
Fot. Tadeusz Plebański. Źródło: www.ciekawemazury.pl
Spis treści
Położenie
Miejscowość jest położona na Pojezierzu Olsztyńskim nad Jeziorem Wadąg, w odległości 13 km na północny wschód od Olsztyna. 11 km od Barczewa.
Dzieje miejscowości
Pierwsza wzmianka dotycząca wsi pochodzi z 13 kwietnia 1333 roku, kiedy to w Lidzbarku Warmińskim biskup Jan Stryprock wydał zgodę na założenie karczmy w osadzie Brunsdorf - a więc w ówczesnym Lamkowie. Odbiorcą przywileju był Prus - Heneko Wegner.
Lokacja wsi miała natomiast miejsce 13 kwietnia 1363 roku. Wkrótce we wsi wzniesiono drewniany kościół. W tym czasie w Lamkowie mieszkał sołtys i karczmarz. Wieś dotkliwie ucierpiała w okresie wojny polsko-krzyżackiej w latach 1519-1521. Lamkowo spłonęło w 1521 roku, co stało się bezpośrednim powodem znacznego wyludnienia miejscowości. W 1533 roku spotkał ją ten sam los. Lamkowo było całkowicie opuszczoną wsią - nie licząc wiernego swojemu stanowisku ówczesnego sołtysa. Miejscowość podobnie jaki wiele innych znalazło się w grupie wsi przeznaczonych do ponownej kolonizacji. W 1569 roku biskup warmiński Stanisław Hozjusz w opuszczonej wsi nadał 7 włók sołeckich dwóm braciom - Maciejowi i Franciszkowi Jagiełkom. Jagiełkowie zobowiązali się do obsadzenia Lamkowa chłopami. Kolejny biskup Marcin Kromer postanowił rozwiązać problem braku miejscowej świątyni - pierwszy kościół padł ofiarą pożarów. 11 października 1574 roku Kromer nadał dodatkowe 4 włóki dla kościoła. Wyznaczył również proboszcza. Do parafii w Lamkowie przyłączono również Derc, Wierzkup, Kronowo, Parlezę. Kościół w Lamkowie wzniesiono w 1574 roku. W 1582 roku biskup Kromer ponowił lokację wsi.
Pierwsza szkoła w Lamkowie funkcjonowała już przed 1582 rokiem. W 1584 roku w kolejnym przywileju lokacyjnym wymieniony został proboszcz Łukasz Kaszyński oraz burmistrz Barczewa dzierżawiący w tym czasie miejscową karczmę. 28 czerwca 1624 po raz kolejny odnowiono lokację Lamkowa.
W roku 1656 wieś liczyła 70 włók. W tym czasie we Lamkowie działały już dwie karczmy.W latach 60. XVII stulecia miejscowość miała trzech sołtysów: Jana Rogala, Marcin Łykina i Mateusz Wypycha. W 1686 roku doszło do przebudowy kościoła. W 1737 roku miejscowy kościół znajdował się w opłakanym stanie - ówczesny biskup Krzysztof Andrzej Jan Szembek zainicjował budowę nowej świątyni. 5 lipca 1748 roku budowlę konsekrował biskup Adam Stanisław Grabowski. Jednak w 1830 roku kościół ponownie został strawiony przez pożar. Odbudowa zakończyła się w 1831 roku.
Edukacja
Kultura
- Dom Artysty - prywatna galeria sztuki założona w 2002 roku przez Teresę Walczak-Wikiert i Roberta Zdzisława Cieślikiewicza. Galeria znajduje się w dawnym budynku Towarzystwa Czytelni Ludowych. Dla zwiedzających przygotowywane są wystawy malarstwa, rzeźby, rysunku, praktycznie wszystkich technik artystycznych i rękodzielniczych.
Ludzie związani z miejscowością
- Franciszek Szczepański (1842-1907) - bibliotekarz, warmiński działacz społeczny, propagator idei tworzenia bibliotek wiejskich Towarzystwa Czytelni Ludowych
- Wiktor Brosz (1889-1967) - działacz polskiego i niemieckiego ruchu robotniczego, sołtys i wójt Lamkowa
Zabytki
- Barokowy kościół; wybudowany w 1748 roku
- Cmentarz parafialny; najstarsze zachowane nagrobki pochodzą z drugiej połowy XIX wieku.
- Kapliczki przydrożne z XIX w.
- kapliczka przydrożna późnobarokowa z drugiej poł. XVIII w.
- kapliczka neogotycka stojąca przy kościele z 1893 roku.
- Kapliczka zlokalizowana za dawnym budynkiem Towarzystwa Czytelni Ludowych
- Dawna siedziba Towarzystwa Czytelni Ludowych
- Zabytkowa chałupa nr 47 z XIX stulecia
Bibliografia
Orłowicz Mieczysław, Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii, na nowo do druku podali Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991.
Skurzyński Piotr, Warmia i polskie Dolne Prusy. Przewodnik turystyczny, Gdynia 2012.
Szlaki rowerowe powiatu olsztyńskiego i miasta Olsztyn, Białystok 2001.
Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
Baza Informacji Lokalnej [data dostępu: 20.06.2014]
Ciekawe Mazury.pl [data dostępu: 20.06.2014]
Polska Niezwykła [data dostępu: 20.06.2014]
Dom Warmiński[data dostępu: 20.06.2014]
Bank Danych Lokalnych GUS [data dostępu: 20.06.2014]
Przypisy
