Katolicka Szkoła Polska w Olsztynie

Katolicka Szkoła Polska w Olsztynie
Tablica pamiątkowa na budynku OBN im. W. Kętrzyńskiego w Olsztynie, źródło:Olsztyn [29.03.2014]
Data założenia:	10.04.1934
Poziom szkoły:	podstawowy
Adres:	Olsztyn Dom Polonii

Katolicka Szkoła Polska w Olsztynie – prywatna szkoła z polskim językiem wykładowym w Prusach Wschodnich. Powstała w 1934 r. i działała do 1939 r. Pierwszym kierownikiem szkoły był nauczyciel Wojciech Gromadecki.

Historia

Szkoła Polska w Olsztynie została otwarta 10.04.1934 r. w Domu Polskim. Była to ostatnia szkoła, jaką powołało do życia Polsko-Katolickie Towarzystwo Szkolne na Warmię. Naukę w szkole rozpoczęło 16 dzieci. Pierwszym kierownikiem szkoły został nauczyciel Wojciech Gromadecki. Kiedy liczba uczniów przekroczyła 30 osób, zatrudniono drugiego nauczyciela. Została nim Władysław Styp-Rekowska. Prawo do nauczania otrzymała 15.05.1936 r. Nauczycielka uczyła dzieci młodsze oraz prowadziła lekcje z przedmiotów geografia, przyroda i prace ręczne, zaś Gromadecki uczył klasy starsze. W szkole w Olsztynie zorganizowano osiem klas. W kwietniu 1938 r. Władysława Styp-Rekowska wyszła za mąż na Ryszard Knosała Ryszrda Knosałę, i zgodnie z prawem niemieckim musiała zrezygnować z pracy zawodowej. Nauczycielkę zastąpił Wiktor Skąpski. Pracował on kilka miesięcy w szkole, gdyż został powołany do służby wojskowej. W październiki 1938 r. kierownikiem szkoły w Olsztyn Olsztynie został Ryszard Knosała. Zastąpił on Wojciecha Gromadeckiego, który poprosił o przeniesienie do Dąbrówki Wielkiej. W grudniu 1938 r. pracę w szkole podjął jako drugi nauczyciel Konrad Smolarczyk, lecz on tez został powołany do Wehrmachtu. W tej sytuacji nauczał tylko Ryszard Knosała. Szkoła w Olsztynie była często wizytowana. Niemcy szukali powodów do zamknięcia jedynej miejskiej szkoły polskiej. Szkoła istniała do wybuchu II wojny światowej.

Cele i zadania

Szkoła działała na podstawie Ordynacji dotyczącej uregulowania szkolnictwa dla mniejszości polskiej w państwie pruskim, która weszła w życie 21 lutego 1929r.

Kadra pedagogiczna

Nauczycielami szkoły byli:

• Wojciech Gromadecki - pierwszy kierownik
• Władysława Styp-Rekowska
• Wiktor Skąpski
• Ryszard Knosała - drugi kierownik
• Konrad Smolarczyk.

Osiągnięcia

W szkole w Olsztynie trzykrotnie odbywały się kwartalne konferencje regionalne dla nauczycieli szkół polskich. Stanowiły one formę dokształcania. Konferencje składały się z lekcji pokazowej, referatu i dyskusji. Na pierwszej konferencji metodycznej, która miała miejsce 27.04.1936 r., omówiono program nauki na nowy rok szkolny 1936/37. Na drugiej konferencji (11.12.1937 r.) lekcję pokazową z przedmiotu geografia przeprowadziła nauczycielka Władysława Styp-Rekowska, przyszła żona Ryszarda Knosały. Natomiast na ostatniej konferencji nauczycieli szkół polskich, która odbywała się 19.03.1938 r., uczestnicy konferencji zwiedzali zamek i muzeum w Olsztynie.

Uczniowie/Absolwenci

Uczniami polskiej szkoły były dzieci mniejszości polskiej mieszkającej w Prusach Wschodnich. Do szkoły w Worytach uczęszczały także dzieci z pobliskich wsi. W latach 1930 - 1939 stan liczebny uczniów przedstawiał się następująco:

• 1930 - 14 osób
• 1931 - 12 osoby
• 1932 - 17 osoby
• 1933 - 21 osób
• 1934 - 16 osoby
• 1935 - 18 osób
• 1936 - 17 osób
• 1937 - 16 osób
• 1938 - 12 osób
• 1939 - 8 osób

Absolwentką Katolickiej Szkoły Polskiej w Worytach jest m.in. Maria Graeber, która po wojnie zamieszkała w budynku szkolnym i z czasem stała się jego właścicielem.

Ciekawostki

...

Tablica pamiątkowa

27.04. 2010 r. na budynku Ośrodka Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie umieszczono pamiątkową tablicę, której napis głosi:

W domu tym w latach 1934-1939

Mieściła się szkoła polska.

W hołdzie nauczycielom, rodzicom i uczniom

Za wierność ojczyźnie

Mieszkańcy Olsztyna.

Bibliografia

Filipkowski Tadeusz, Oświata na Warmii i Mazurach w latach 1945-1960, Warszawa 1978.

Koziełło-Poklewski Bohdan, Wrzesiński Wojciech, Szkolnictwo polskie na Warmii, Mazurach i Powiślu w latach 1919-1939, Olsztyn 1980.

Lewandowska Izabela, Chłosta Jan, Śladami polskich szkół na południowej Warmii w latach 1929-1939. W 80-lecie ich utworzenia, Olsztyn 2010.

Piotrowski Franciszek, Wspomnienia polskiego nauczyciela w Niemczech, wstęp i oprac. Filipkowski Tadeusz, Olsztyn 1996.

Radziszewska Maria, "Święto Dziecka" w polskich szkołach na Warmii (1929-1939), [w:] Dziecko w historii - wątek korczakowski, (red.) Elwira Jolanta Kryńska, Agnieszka Suplicka, Urszula Wróblewska, Białystok 2013.