Marcinkowo: Różnice pomiędzy wersjami
Z Encyklopedia Warmii i Mazur
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
(→Dzieje miejscowości) |
|||
| Linia 7: | Linia 7: | ||
|dopełniacz wsi = Marcinkowa | |dopełniacz wsi = Marcinkowa | ||
|zdjęcie = Marcinkowo.jpg | |zdjęcie = Marcinkowo.jpg | ||
| − | |opis zdjęcia = Chałupa w Marcinkowie, źródło: www.wikipedia.pl, 12.09.2013. | + | |opis zdjęcia = Chałupa w Marcinkowie, źródło: http://www.wikipedia.pl, 12.09.2013. |
|rodzaj miejscowości = wieś sołecka | |rodzaj miejscowości = wieś sołecka | ||
| − | |województwo = warmińsko - mazurskie | + | |województwo = warmińsko-mazurskie |
|powiat = mrągowski | |powiat = mrągowski | ||
|gmina = Mrągowo | |gmina = Mrągowo | ||
| Linia 30: | Linia 30: | ||
|www = | |www = | ||
}} | }} | ||
| − | <big>'''Marcinkowo'''</big> (niem. Mertinsdorf, Mertensdorf) – wieś sołecka w Polsce w [[województwo warmińsko - mazurskie| województwie warmińsko-mazurskim]], w [[powiat mrągowski |powiecie mrągowskim]], w [[gmina Mrągowo |gminie Mrągowo]]. W latach 1975-1998 miejscowość przynależała administracyjnie do [[województwo olsztyńskie |województwa olsztyńskiego]]. | + | <big>'''Marcinkowo'''</big> (niem. Mertinsdorf, Mertensdorf) – [[wieś sołecka]] w Polsce w [[województwo warmińsko - mazurskie| województwie warmińsko-mazurskim]], w [[powiat mrągowski |powiecie mrągowskim]], w [[gmina Mrągowo |gminie Mrągowo]]. W latach 1975-1998 miejscowość przynależała administracyjnie do [[województwo olsztyńskie |województwa olsztyńskiego]]. W kadencji 2011-2015 sołtysem wsi jest [[Sławomir Olender]]. |
<br/> | <br/> | ||
=== Charakterystyka fizjograficzna === | === Charakterystyka fizjograficzna === | ||
| − | Marcinkowo leży w północnej Polsce, w środkowej części [[Pojezierze Mrągowskie |Pojezierza Mrągowskiego]], które zalicza się do [[Pojezierze Mazurskie |Pojezierza Mazurskiego]]. Obszar ten ma genezę polodowcową. Wieś rozlokowana jest wśród 4 jezior: [[Jezioro Marcinkowskie]], [[Jezioro Kociołek]], [[Głębokie | + | Marcinkowo leży w północnej Polsce, w środkowej części [[Pojezierze Mrągowskie |Pojezierza Mrągowskiego]], które zalicza się do [[Pojezierze Mazurskie |Pojezierza Mazurskiego]]. Obszar ten ma genezę polodowcową. Wieś rozlokowana jest wśród 4 jezior: [[Jezioro Marcinkowskie|Marcinkowskiego]], [[Jezioro Kociołek|Kociołek]], [[Jezioro Głębokie|Głębokiego]], [[Jezioro Czarne|Czarnego]]. Miejscowość położona jest na terenie fizjograficznym charakterystycznym dla [[powiat mrągowski| powiatu mrągowskiego]], który znajduje się w obrębie dwóch regionów: część zachodnia do linii [[Lipowo]] - [[Kosewo]] - [[Baranowo]] - [[Cudnochy]] to obszar wyniesień [[Pojezierze Mrągowskie |Pojezierza Mrągowskiego]]; część wschodnia to [[Kraina Wielkich Jezior Mazurskich]], stanowiąca rozległe obniżenie w pasie pojezierzy Polski Północno-Wschodniej. Ukształtowanie terenu jest typowe dla obszarów polodowcowych. Występuje tutaj także skupienie dużych, naturalnych zbiorników wodnych (14% powierzchni) oraz rozległe, zwarte kompleksy leśne (31% powierzchni). |
<br/> | <br/> | ||
=== Dzieje miejscowości === | === Dzieje miejscowości === | ||
| − | Miejscowość | + | Miejscowość lokowali [[Krzyżacy |Krzyżaków]], jako wieś czynszową. Wieś założono przed 1422 r. W początkowym okresie funkcjonowania wsi istniała tutaj młyn należący do zakonu. |
| + | |||
| + | |||
| + | W okresie [[ wojna trzynastoletnia| wojny trzynastoletniej]] (1454 - 1466) wieś została całkowicie wyludniona. Ponowne lokowanie nastąpiło w XVI w. Miejscowość przybrała jednak inną nazwę. Wiadomo, że w 1555 r. komornik z [[Szestno |Szestna]] – Marcin Kaszten otrzymał od starosty Jerzego von Dibesa pięć włók sołeckich na [[prawo magdeburskie| prawie magdeburskim]]. Ponadto nakazano mu obsadzenie 45 łanów między [[Mrągowo |Mrągowem]], [[Polska Wieś |Polską Wsią]], majątkiem sorkwickim oraz lasem marcinkowskim. W ten o to sposób na nowo rozpoczęła się historia wsi. Nazwa wsi pochodzi od jednego z lokatorów. [[lkwim: Wojciech Kętrzyński| Wojciech Kętrzński]] uważał, że w pierwszym stuleci istnienia Marcinkowa mieszkali tu zarówno Niemcy jak i Polacy a w XVII w. jedynie Polacy. W XVII w. we wsi funkcjonował folwark oraz owczarnia. W folwarku książęcym na 12 włókach szarwark odrabiało 50 chłopów z sąsiednich miejscowości. Ponadto w XVII w. w Marcinkowie istniała straż leśna, podległa zwierzchności w [[Krutyń |Krutyni]]. W XVIII w. powstała szkoła, w której nauczano po polski. Pierwszym nauczycielem był [[Andrzej Olszewski]]. W XIX w. zaś wieś znalazła się na trasie bitego traktu łączącego [[Mrągowo]] z [[Olsztyn |Olsztynem]]. Teren miejscowości wówczas przybrał kształt ulicówki. W tym samym czasie liczba mieszkańców sukcesywnie rosła. W 1785 r. znajdowało się we wsi 15 dymów, w 1815 r. – 21, w 1838 r. – 25 . W 1815 r. było tu 158 mieszkańców, w 1838 r. – 289, w 1939 r . W 1856 r. wieś obejmowała 1890 mórg z 393 mieszkańcami. Na początku XX w. folwark funkcjonujący we wsi należał do dworu w [[Szestno| Szestnie]] . W 1928 r. istniała tutaj placówka pocztowa a w 1935 r. szkoła czteroklasowa, w której dwóch nauczycieli uczyło 182 dzieci. W 1939 r. na obszarze wiejskim znajdowały się 244 gospodarstwa domowe, z czego 93 gospodarstwa rolnicze . Po II wojnie światowej Marcinkowo do 1954 r. było siedzibą [[gmina Marcinkowo |gminy Marcinkowo]]. | ||
<br/> | <br/> | ||
| Linia 51: | Linia 54: | ||
===Kultura=== | ===Kultura=== | ||
| − | W Marcinkowie funkcjonuje świetlica i | + | W Marcinkowie funkcjonuje świetlica i organizowane są tutaj festyny i pikniki. |
<br/> | <br/> | ||
| − | === | + | ===Edukacja=== |
| + | |||
| + | We wsi działa [[Szkoła Podstawowa w Marcinkowie|Szkoła Podstawowa]]. | ||
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
| − | === | + | === Ludzie związani z miejscowością=== |
| − | + | ||
| + | Ze wsią związana jest postać [[Andrzej Olszewski |Andrzeja Olszewskiego ]]– nauczyciela. | ||
| + | |||
| + | <br/> | ||
| − | + | === Zabytki=== | |
| + | Na terenie Marcinkowa znajdują się także następujące zabytki: budynek szkoły z XX w., dwa cmentarze ewangelickie z XIX-XX w., zabudowania przy głównej drodze z XX w., krzyż i dwie kapliczki przydrożne. | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | === Bibliografia | + | === Bibliografia=== |
Achremczyk Stanisław,''Historia Warmii i Mazur'', t. 1, Olsztyn 2010, 671 ss. | Achremczyk Stanisław,''Historia Warmii i Mazur'', t. 1, Olsztyn 2010, 671 ss. | ||
Wersja z 10:34, 13 lis 2013
| Marcinkowo | |
| | |
 Chałupa w Marcinkowie, źródło: http://www.wikipedia.pl, 12.09.2013.
| |
| Rodzaj miejscowości | wieś sołecka |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | mrągowski |
| Gmina | Mrągowo |
| Sołectwo | Marcinkowo |
| Liczba ludności (Pole-obowiązkowe) | Pole-obowiązkowe |
| Strefa numeracyjna | (+48) 89 |
| Tablice rejestracyjne | NMR |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Marcinkowo | |
| Położenie na mapie Polski  Marcinkowo | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Marcinkowo (niem. Mertinsdorf, Mertensdorf) – wieś sołecka w Polsce w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie mrągowskim, w gminie Mrągowo. W latach 1975-1998 miejscowość przynależała administracyjnie do województwa olsztyńskiego. W kadencji 2011-2015 sołtysem wsi jest Sławomir Olender.
Spis treści
Charakterystyka fizjograficzna
Marcinkowo leży w północnej Polsce, w środkowej części Pojezierza Mrągowskiego, które zalicza się do Pojezierza Mazurskiego. Obszar ten ma genezę polodowcową. Wieś rozlokowana jest wśród 4 jezior: Marcinkowskiego, Kociołek, Głębokiego, Czarnego. Miejscowość położona jest na terenie fizjograficznym charakterystycznym dla powiatu mrągowskiego, który znajduje się w obrębie dwóch regionów: część zachodnia do linii Lipowo - Kosewo - Baranowo - Cudnochy to obszar wyniesień Pojezierza Mrągowskiego; część wschodnia to Kraina Wielkich Jezior Mazurskich, stanowiąca rozległe obniżenie w pasie pojezierzy Polski Północno-Wschodniej. Ukształtowanie terenu jest typowe dla obszarów polodowcowych. Występuje tutaj także skupienie dużych, naturalnych zbiorników wodnych (14% powierzchni) oraz rozległe, zwarte kompleksy leśne (31% powierzchni).
Dzieje miejscowości
Miejscowość lokowali Krzyżaków, jako wieś czynszową. Wieś założono przed 1422 r. W początkowym okresie funkcjonowania wsi istniała tutaj młyn należący do zakonu.
W okresie wojny trzynastoletniej (1454 - 1466) wieś została całkowicie wyludniona. Ponowne lokowanie nastąpiło w XVI w. Miejscowość przybrała jednak inną nazwę. Wiadomo, że w 1555 r. komornik z Szestna – Marcin Kaszten otrzymał od starosty Jerzego von Dibesa pięć włók sołeckich na prawie magdeburskim. Ponadto nakazano mu obsadzenie 45 łanów między Mrągowem, Polską Wsią, majątkiem sorkwickim oraz lasem marcinkowskim. W ten o to sposób na nowo rozpoczęła się historia wsi. Nazwa wsi pochodzi od jednego z lokatorów. Wojciech Kętrzński uważał, że w pierwszym stuleci istnienia Marcinkowa mieszkali tu zarówno Niemcy jak i Polacy a w XVII w. jedynie Polacy. W XVII w. we wsi funkcjonował folwark oraz owczarnia. W folwarku książęcym na 12 włókach szarwark odrabiało 50 chłopów z sąsiednich miejscowości. Ponadto w XVII w. w Marcinkowie istniała straż leśna, podległa zwierzchności w Krutyni. W XVIII w. powstała szkoła, w której nauczano po polski. Pierwszym nauczycielem był Andrzej Olszewski. W XIX w. zaś wieś znalazła się na trasie bitego traktu łączącego Mrągowo z Olsztynem. Teren miejscowości wówczas przybrał kształt ulicówki. W tym samym czasie liczba mieszkańców sukcesywnie rosła. W 1785 r. znajdowało się we wsi 15 dymów, w 1815 r. – 21, w 1838 r. – 25 . W 1815 r. było tu 158 mieszkańców, w 1838 r. – 289, w 1939 r . W 1856 r. wieś obejmowała 1890 mórg z 393 mieszkańcami. Na początku XX w. folwark funkcjonujący we wsi należał do dworu w Szestnie . W 1928 r. istniała tutaj placówka pocztowa a w 1935 r. szkoła czteroklasowa, w której dwóch nauczycieli uczyło 182 dzieci. W 1939 r. na obszarze wiejskim znajdowały się 244 gospodarstwa domowe, z czego 93 gospodarstwa rolnicze . Po II wojnie światowej Marcinkowo do 1954 r. było siedzibą gminy Marcinkowo.
Gospodarka
We wsi działają małe firmy prywatne z zakresu: handlu, usług logopedycznych, usług blacharskich, ogrodnictwa i logopedii. Odnajdziemy tu również szkołę tańca, fermę drobiu i punkt sprzedaży opału.
Kultura
W Marcinkowie funkcjonuje świetlica i organizowane są tutaj festyny i pikniki.
Edukacja
We wsi działa Szkoła Podstawowa.
Ludzie związani z miejscowością
Ze wsią związana jest postać Andrzeja Olszewskiego – nauczyciela.
Zabytki
Na terenie Marcinkowa znajdują się także następujące zabytki: budynek szkoły z XX w., dwa cmentarze ewangelickie z XIX-XX w., zabudowania przy głównej drodze z XX w., krzyż i dwie kapliczki przydrożne.
Bibliografia
Achremczyk Stanisław,Historia Warmii i Mazur, t. 1, Olsztyn 2010, 671 ss.
Mrągowo. Z dziejów miasta i okolic, pod red. Andrzeja Wakara, Olsztyn 1975, 487 ss.
Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, pod red. Bronisława Chlebowskiego, Filipa Sulimierskiego, Władysława Walewskiego, t. VI, Warszawa 1885, 960 ss.
http://www.it.mragowo.pl/media/art/707/file/historia.pdf, 12.09.2013.
Zobacz też
http://www.mragowotm.pl
Kinlis (dyskusja) 11:21, 21 wrz 2013 (CEST)
