Natura 2000 Torfowiska Źródliskowe koło Łabędnika

Natura 2000 Torfowiska Źródliskowe koło Łabędnika
Źródło: www.bartoszyce.ug.gov.pl
Typ obszaru	Obszar "siedliskowy" – specjalny obszar ochrony siedlisk (SOOS)
Kod	PLH280047
Powierzchnia	27 ha
Status obszaru	Obszar o Znaczeniu dla Wspólnoty (OZW) – zatwierdzony decyzją Komisji Europejskiej (20011 r.).
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Natura 2000 Torfowiska Źródliskowe koło Łabędnika
Położenie na mapie Polski Natura 2000 Torfowiska Źródliskowe koło Łabędnika
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Natura 2000 Torfowiska Źródliskowe koło Łabędnika – obszar o znaczeniu dla Wspólnoty (OZW).

Bniec czerwony (Melandrium rubrum).
Fot. Opioła Jerzy. Źródło: Commons Wikimedia

Ogólny opis obszaru

Torfowiska Źródliskowe koło Łabędnika położone są na terenie województwa warmińsko-mazurskiego, w powiecie bartoszyckim, na obszarze gmin Bartoszyce i Sępopol. Obszar, w całości pokryty siedliskami rolniczymi, położony jest na Równinie Sępopolskiej w okolicy miejscowości Spurgle i Sokolica. W skład obszaru wchodzą dwa torfowiska źródliskowe otoczone użytkami zielonymi. Jedno znajduje się ok. 1,5 km na wschód od wsi Sokolica i reprezentuje dobrze wykształcony typ kopułowy (pow. kopuły ok. 3,3 ha, całkowita powierzchnia 11,6 ha). Torfowisko ma kształt wydłużonego wału rozszerzającego się od strony wschodniej w wyraźny pagórek. Wysokość kopuły wynosi prawie 2 m od strony południowej i ok. 6 m od strony północnej. Duża powierzchnia i wysokość względna sprawiają, że jest to widoczny i bardzo charakterystyczny element krajobrazu. Wrażenie to potęguje jeszcze szuwar trzcinowy na kopule. Torfowisko obecnie dzieli się na dwie enklawy – zachodnia stanowi wydłużony wysuszony wał, a wschodnia to kopuła kulistego kształtu, porośnięta szuwarem trzcinowym i otoczona pierścieniem drzew.

Drugie torfowisko (pow. 15,4 ha) znajduje się w bezpośrednim sąsiedztwie osady Spurgle. Przylega ono do wzniesienia i reprezentuje typ wiszący. Deniwelacja dochodzi do 15 m, a na grząskim zboczu występują liczne źródła. Torfowisko to porośnięte jest przez specyficzne lasy źródliskowe z udziałem olszy czarnej i brzozy. Interesująca jest jego stratygrafia z występowaniem pokładów tufu wapiennego i rekordowa miąższość utworów źródliskowych (16 m).
Oba torfowiska wykształcone są typowo i zajmują dość duże powierzchnie. Na torfowisku kopułowym występuje wypływ wody gruntowej, gdzie do niedawna następowało wytracanie węglanu wapnia w postaci tufu źródliskowego. Proces obecnie został znacznie ograniczony, jednakże ze względu na bardzo zmienny proces intensywności wypływu wody, jak i zdolności akumulacji tufu, należy liczyć się z uaktywnieniem tego procesu w przyszłości. Na drugim torfowisku występują źródła i cieki źródliskowe.

Walory przyrodnicze

Do głównych walorów tego obszaru należy obecność 2 typów siedlisk przyrodniczych z Załącznika I Dyrektywy Siedliskowej: źródliskowe lasy olszowe na niżu (kod 91E0-4) oraz punktowo petryfikujące źródła z utworami tufowymi (kod 7220).
W źródliskowym olsie licznie występują: porzeczka czarna, sitowie leśne i chmiel zwyczajny. Występują też płaty szuwaru trzcinowego, turzycowiska turzycy prosowej oraz źródliskowe zbiorowisko. Z rzadszych gatunków roślin występują m.in.: kruszczyk błotny, listera jajowata, jaskier wielki, bniec czerwony, trędownik skrzydlaty, rzeżucha gorzka typowa oraz mech żebrowiec paprociowy.

Szata roślinna torfowiska źródliskowego w pobliżu wsi Sokolica jest uboższa. Na obrzeżach kopuły liczniej rosną drzewa i krzewy: olsza szara i czarna, jesion wyniosły, dziki bez czarny i wierzba szara. Na dzikim bzie czarnym występuje grzyb - ucho bzowe (po raz pierwszy znaleziony w północnej Polsce na tym właśnie obiekcie). Na kopule występuje źródliskowy zbiornik wodny – miejsce wypływu wody gruntowej (pow. ok. 3 m kw.) otoczony kępami turzycy prosowej przechodzącej dalej w szuwar turzycy błotnej i szuwar trzcinowy. W źródliskowym zbiorniku wodnym występuje rzeżucha gorzka typowa oraz mech żebrowiec paprociowy – gatunki charakterystyczne dla źródliskowych fitocenoz.

Cel ochrony

Podstawowym celem ochrony jest utrzymanie obecnego charakteru torfowisk źródliskowych i ich szaty roślinnej oraz zachodzących tam procesów źródliskowych.

Istniejące formy ochrony

Użytki ekologiczne: Sokolica (3,3 ha), Spurgle (3,6 ha).

Zobacz też

Lista Obszarów o Znaczeniu dla Wspólnoty Natura 2000 w województwie warmińsko-mazurskim, BIP Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Olsztynie [14.06.2014]
warszawa.rdos.gov.pl [14.06.2014]
bartoszyce.olsztyn.lasy.gov.pl [14.06.2014]
obszary.natura2000.org.pl [14.06.2014]

Bibliografia

Łachacz A., Torfowiska źróodliskowe koło Łabędnika, [w:] Obszary Natura 2000 w województwie warmińsko-mazurskim, red. Hołdyński Czesław, Krupa Małgorzata Olsztyn 2009, s. 267–269.