Rudka: Różnice pomiędzy wersjami
Z Encyklopedia Warmii i Mazur
| [wersja zweryfikowana] | [wersja zweryfikowana] |
| Linia 32: | Linia 32: | ||
}} | }} | ||
<big>''' Rudka''' (niem. ''Hamerudau'') – | <big>''' Rudka''' (niem. ''Hamerudau'') – | ||
| − | [[wieś sołecka]] w Polsce, położona w [[ | + | [[wieś sołecka]] w Polsce, położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie| województwie warmińsko-mazurskim]], w [[Powiat szczycieński |powiecie szczycieńskim]], w [[Szczytno (gmina wiejska)|gminie Szczytno]]. W latach 1975-1998 miejscowość [[Podział administracyjny |administracyjnie]] należała do [[Województwo olsztyńskie|województwa olsztyńskiego]]. |
<br/> | <br/> | ||
=== Charakterystyka fizjograficzna === | === Charakterystyka fizjograficzna === | ||
| − | Wieś położona jest w makroregionie [[Pojezierze Mazurskie|Pojezierza Mazurskiego]] na granicy dwóch mezoregionów: [[Pojezierze Mrągowskie|Pojezierza Mrągowskiego]] i [[Równina Mazurska|Równiny Mazurskiej]]. | + | Wieś położona jest w makroregionie [[Pojezierze Mazurskie|Pojezierza Mazurskiego]] na granicy dwóch mezoregionów: [[Pojezierze Mrągowskie|Pojezierza Mrągowskiego]] i [[Równina Mazurska|Równiny Mazurskiej]]. Miejscowość leży nad [[Rzeka Wałpusza|rzeką Wałpuszą]], w odległości 4 km na południowy wschód od [[Szczytno|Szczytna]]. |
<br/> | <br/> | ||
| Linia 43: | Linia 43: | ||
=== Dzieje miejscowości === | === Dzieje miejscowości === | ||
W Rudce odnaleziono siekierkę z szerokim, półkolistym ostrzem pochodzącą z epoki brązu. | W Rudce odnaleziono siekierkę z szerokim, półkolistym ostrzem pochodzącą z epoki brązu. | ||
| − | Już pod koniec XIV wieku istniała tutaj kuźnica hutnicza nad Wałpuszą, wokół której rozwinęła się później osada. Nazwa wsi pochodzi od rudy darniowej, w którą bogate były te tereny i której przetapianiem zajmowała się kuźnica. Przed 1627 rokiem była to już [[wieś ziemiańska]], obejmująca 14 łanów. Wspomniana kuźnica spaliła się w 1634 roku, a na jej miejscu wybudowano [[ | + | Już pod koniec XIV wieku istniała tutaj kuźnica hutnicza nad Wałpuszą, wokół której rozwinęła się później osada. Nazwa wsi pochodzi od rudy darniowej, w którą bogate były te tereny i której przetapianiem zajmowała się kuźnica. Przed 1627 rokiem była to już [[wieś ziemiańska]], obejmująca 14 łanów. Wspomniana kuźnica spaliła się w 1634 roku, a na jej miejscu wybudowano [[Młyn wodny w Rudce|młyn wodny]]. Rudka zapewne mocno ucierpiała podczas [[Epidemia dżumy 1709-1711|epidemii dżumy]] w latach 1709-1711, ponieważ w 1741 roku otrzymała ponownie zapis na 7 łanów i odtąd była [[wieś czynszowa|wsią czynszową]]. W połowie XIX wieku wieś liczyła ponad 12 łanów. Należała do [[Parafia Ewangelicko-Augsburska w Szczytnie |parafii ewangelickiej w Szczytnie]]. Obecnie wieś jest siedzibą [[sołectwo|sołectwa]]. Funkcję sołtysa sprawuje [[Roman Kowalski]]<ref> http://www.e-bip.pl/4Dfile/jednostki_pomocnicze.html/%23%23611641696.0 [data dostępu: 10.09.2013]</ref>. |
Liczba mieszkańców i gospodarstw rolnych w poszczególnych okresach: | Liczba mieszkańców i gospodarstw rolnych w poszczególnych okresach: | ||
| Linia 54: | Linia 54: | ||
1939 – 343 osoby | 1939 – 343 osoby | ||
| + | <br/> | ||
| − | + | ===Edukacja=== | |
| − | === | ||
W miejscowości działa [[Szkoła Podstawowa w Rudce| szkoła podstawowa]] i [[Oddział przedszkolny przy Szkole Podstawowej w Rudce| oddział przedszkolny]]. | W miejscowości działa [[Szkoła Podstawowa w Rudce| szkoła podstawowa]] i [[Oddział przedszkolny przy Szkole Podstawowej w Rudce| oddział przedszkolny]]. | ||
<br/> | <br/> | ||
| + | |||
=== Zabytki: === | === Zabytki: === | ||
| − | *Budynek [[ | + | *Budynek [[Szkoła w Rudkach|szkoły]] z 1913 roku, murowany, tynkowany, powiększony w latach 20. o skrzydło mieszczące aulę |
*Kilka przykładów budownictwa drewnianego, m.in. chałupy nr 14,19, 22, 35, 38, 47 | *Kilka przykładów budownictwa drewnianego, m.in. chałupy nr 14,19, 22, 35, 38, 47 | ||
| − | *Dawny [[ | + | *Dawny [[Cmentarze ewangelicki w Rudkach|cmentarz ewangelicki]], z XIX wieku, na północ od wsi, przy leśnej drodze |
| − | + | <br/> | |
| + | === Turystyka=== | ||
| + | *[[Szlak Mazursko-Kurpiowski: Szczytno - Klon|Szlak pieszy mazursko-kurpiowski]] - przebieg trasy: [[Szczytno]] – Rudka – [[Małdaniec]] – [[Lipowiec]] – [[Radostowo]] – [[Klon]]. | ||
<br/> | <br/> | ||
| Linia 82: | Linia 85: | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | [[Kategoria: Powiat szczycieński]] | |
| − | + | [[Kategoria: Szczytno (gmina wiejska)]] | |
| − | + | [[Kategoria: Wsie sołeckie]] | |
| − | [[Kategoria: | + | [[Kategoria: 1301-1400]] |
| − | [[ | ||
Wersja z 13:18, 20 sie 2014
| Rudka | |
| | |
| Pole-obowiązkowe Pole-obowiązkowe
| |
| Rodzaj miejscowości | wieś sołecka |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | szczycieński |
| Gmina | Szczytno |
| Liczba ludności (2010) | 746 |
| Strefa numeracyjna | (+48) 89 |
| Kod pocztowy | 12-100 |
| Tablice rejestracyjne | NSZ |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Rudka | |
| Położenie na mapie Polski  Rudka | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Rudka (niem. Hamerudau) – wieś sołecka w Polsce, położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie szczycieńskim, w gminie Szczytno. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego.
Spis treści
Charakterystyka fizjograficzna
Wieś położona jest w makroregionie Pojezierza Mazurskiego na granicy dwóch mezoregionów: Pojezierza Mrągowskiego i Równiny Mazurskiej. Miejscowość leży nad rzeką Wałpuszą, w odległości 4 km na południowy wschód od Szczytna.
Dzieje miejscowości
W Rudce odnaleziono siekierkę z szerokim, półkolistym ostrzem pochodzącą z epoki brązu. Już pod koniec XIV wieku istniała tutaj kuźnica hutnicza nad Wałpuszą, wokół której rozwinęła się później osada. Nazwa wsi pochodzi od rudy darniowej, w którą bogate były te tereny i której przetapianiem zajmowała się kuźnica. Przed 1627 rokiem była to już wieś ziemiańska, obejmująca 14 łanów. Wspomniana kuźnica spaliła się w 1634 roku, a na jej miejscu wybudowano młyn wodny. Rudka zapewne mocno ucierpiała podczas epidemii dżumy w latach 1709-1711, ponieważ w 1741 roku otrzymała ponownie zapis na 7 łanów i odtąd była wsią czynszową. W połowie XIX wieku wieś liczyła ponad 12 łanów. Należała do parafii ewangelickiej w Szczytnie. Obecnie wieś jest siedzibą sołectwa. Funkcję sołtysa sprawuje Roman Kowalski[1].
Liczba mieszkańców i gospodarstw rolnych w poszczególnych okresach:
1782 – 9 gospodarstw
1818 – 91 osób, 21 gospodarstw
1858 – 21 gospodarstw
1939 – 343 osoby
Edukacja
W miejscowości działa szkoła podstawowa i oddział przedszkolny.
Zabytki:
- Budynek szkoły z 1913 roku, murowany, tynkowany, powiększony w latach 20. o skrzydło mieszczące aulę
- Kilka przykładów budownictwa drewnianego, m.in. chałupy nr 14,19, 22, 35, 38, 47
- Dawny cmentarz ewangelicki, z XIX wieku, na północ od wsi, przy leśnej drodze
Turystyka
- Szlak pieszy mazursko-kurpiowski - przebieg trasy: Szczytno – Rudka – Małdaniec – Lipowiec – Radostowo – Klon.
Bibliografia:
- Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. 1, Olsztyn 2011.
- Letkiewicz Arkadiusz, Z dziejów miasta i gminy Szczytno, Rocznik Mazurski, t. 10, 2006, s. 30-37.
- Liżewska Iwona, Knercer Wiktor, Przewodnik po historii i zabytkach ziemi szczycieńskiej, Olsztyn 1998.
- Szczytno. Z dziejów miasta i powiatu, red. Jan Jałoszyński i in., Olsztyn 1962.
- Bank Danych Lokalnych GUS: http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims [data dostępu: 24.08.2013]
- Deutsche Verwaltungsgeschichte: http://www.verwaltungsgeschichte.de/ortelsburg.html [data dostępu: 24.08.2013]
- Wojewódzka Ewidencja Zabytków: http://www.wuoz.olsztyn.pl/ [data dostępu: 24.08.2013]
Przypisy
- ↑ http://www.e-bip.pl/4Dfile/jednostki_pomocnicze.html/%23%23611641696.0 [data dostępu: 10.09.2013]
