Użranki: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja zweryfikowana] | [wersja zweryfikowana] |
| Linia 30: | Linia 30: | ||
|www = | |www = | ||
}} | }} | ||
| − | <big>'''Użranki'''</big> (niem. Uszranken, od 1881 Königshöhe) – wieś sołecka w Polsce w [[ | + | <big>'''Użranki'''</big> (niem. Uszranken, od 1881 Königshöhe) – [[wieś sołecka]] w Polsce w [[Województwo warmińsko-mazurskie| województwie warmińsko-mazurskim]], w [[Powiat mrągowski| powiecie mrągowskim]], w [[Mrągowo (gmina wiejska)|gminie Mrągowo]]. W latach 1975-1998 miejscowość [[Podział administracyjny |administracyjnie]] przynależała do [[Województwo olsztyńskie |województwa olsztyńskiego]]. |
<br/> | <br/> | ||
=== Charakterystyka fizjograficzna === | === Charakterystyka fizjograficzna === | ||
| − | Użranki ze swoją [[Góra Królewska |Górą Kólewską]] to najwyżej położona miejscowość na [[Pojezierze Mrągowskie |Pojezierze Mrągowskie ]]Pojezierzu Mrągowskim]]. Miejscowość położona jest na terenie fizjograficznym charakterystycznym dla [[ | + | Użranki ze swoją [[Góra Królewska |Górą Kólewską]] to najwyżej położona miejscowość na [[Pojezierze Mrągowskie |Pojezierze Mrągowskie ]]Pojezierzu Mrągowskim]]. Miejscowość położona jest na terenie fizjograficznym charakterystycznym dla [[Powiat mrągowski| powiatu mrągowskiego]], który znajduje się w obrębie dwóch regionów: cześć zachodnia do linii [[Lipowo]] - [[Kosewo]] - [[Baranowo (gmina Mikołajki)|Baranowo]] - [[Cudnochy]] to obszar wyniesień [[Pojezierze Mrągowskie |Pojezierza Mrągowskiego]]; część wschodnia to [[Kraina Wielkich Jezior Mazurskich]], stanowiąca rozległe obniżenie w pasie pojezierzy Polski Północno-Wschodniej. Ukształtowanie terenu jest typowe dla obszarów polodowcowych. Występuje tutaj także skupienie dużych, naturalnych zbiorników wodnych (14% powierzchni) oraz rozległe, zwarte kompleksy leśne (31% powierzchni). |
<br/> | <br/> | ||
=== Dzieje miejscowości === | === Dzieje miejscowości === | ||
| − | + | Wieś została lokowana na [[prawo chełmińskie| prawie chełmińskim]] na 60 włókach ziemi w 1555 r. Przyczynkiem do powstania miejscowości była sprzedaż 6 włók ziemi w lesie Sądry, przez [[Jerzy von Diebes| Jerzego von Diebes]], starostę ryńskiego dla Wawrzyńca i Mikołaja Klemczyków. Wieś miała charakter czynszowy i posiadała przywilej wolnizny na 11 lat – na okres zagospodarowania. W dokumencie lokacyjnym jej nazwa brzmiała Oszrannicken. Z czasem pojawiły się także jej inne określenia jak: Königshöhe, Usranki, Uszranken. Nazwa jest najprawdopodobniej pochodzenia pruskiego: „isrankut” znaczy „uwolniony, wybawiony”. W 1673 r. obszar wsi wynosił jednak tylko 46 łanów z 13 gospodarstwami. W 1719 r. sołtysem był Georg Schwarz. W XVIII i XIX w. wieś rozwijała się. W 1785 r. znajdowało się tutaj 35 gospodarstw domowych i karczma Friedrich Adamy. W 1815 r. funkcjonowało we wsi 46 domów a w 1838 r. były 52 domy. W 1844 r. było 420 mieszkańców. W XVIII w. powstała również szkoła. Kościół zaś erygowano pod koniec XIX w., wówczas to Użranki stały się siedzibą nowej parafii ewangelickiej. W skład parafii weszły również następujące miejscowości: Jora Wielka, Jora Mała, [[Mierzejewo]], [[Notyst Mały]], Śniadowo, [[Zalec]]. W 1896 r. na liczbę 1900 parafian, 1500 osób posługiwało się w swych domach językiem polskim. W XIX w. wybudowano drogę z Użranek do Jory Wielkiej. W 1925 r. wieś zelektryfikowano a w 1927 r. założono spółkę wodno-melioracyjną. W 1928 r. wieś liczyła 497 mieszkańców zaś w 1939 r. - 477 mieszkańców. | |
| − | Wieś została lokowana na [[prawo chełmińskie| prawie chełmińskim]] na 60 włókach ziemi w 1555 r. Przyczynkiem do powstania miejscowości była sprzedaż 6 włók ziemi w lesie Sądry, przez [[Jerzy von Diebes| Jerzego von Diebes]], starostę ryńskiego dla Wawrzyńca i Mikołaja Klemczyków . Wieś miała charakter czynszowy i posiadała przywilej wolnizny na 11 lat – na okres zagospodarowania. W dokumencie lokacyjnym jej nazwa brzmiała Oszrannicken. Z czasem pojawiły się także jej inne określenia jak: Königshöhe, Usranki, Uszranken. Nazwa jest najprawdopodobniej pochodzenia pruskiego: „isrankut” znaczy „uwolniony, wybawiony”. W 1673 r. obszar wsi wynosił jednak tylko 46 łanów z 13 gospodarstwami. W 1719 r. sołtysem był Georg Schwarz . W XVIII i XIX w. wieś rozwijała się. W 1785 r. znajdowało się tutaj 35 gospodarstw domowych i karczma Friedrich Adamy . W 1815 r. funkcjonowało we wsi | ||
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
===Gospodarka=== | ===Gospodarka=== | ||
| − | + | We wsi działają dwie firmy z zakresu: produkcji spożywczej i usług budowlanych. | |
| − | We wsi działają dwie firmy z zakresu: produkcji spożywczej i usług | ||
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
| − | === | + | ===Bezpieczeństwo=== |
| − | + | W Użrankach znajduje się jednostka [[Ochotnicza Straż Pożarna w Użrankach| Ochotniczej Straży Pożarnej]]. | |
| − | W Użrankach znajduje się [[Ochotnicza Straż Pożarna]]. | ||
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
| − | === | + | ===Religia=== |
| − | + | We wsi znajduje się siedziba [[Parafia pw. św. Piotra i Pawła w Użrankach |parafii rzymskokatolickiej pw. św. Piotra i Pawła w Użrankach]]. Jest tutaj także filiał [[Parafia Ewangelicko-Augsburska w Mrągowie|parafii ewangelicko-augsburskiej w Mrągowie]]. | |
| − | |||
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
| − | |||
=== Zabytki: === | === Zabytki: === | ||
| − | Nieopodal Użranek znajduje się [[Królewska Góra]], na której w 1845 r. miał zatrzymać się król pruski Fryderyk Wilhelm IV. We wsi znajduje się kościół ewangelicki z końca XIX w. | + | Nieopodal Użranek znajduje się [[Królewska Góra w Użrankach|Królewska Góra]], na której w 1845 r. miał zatrzymać się król pruski Fryderyk Wilhelm IV. We wsi znajduje się [[Kościół ewangelicki w Użrankach |kościół ewangelicki]] z końca XIX w. |
| − | + | <br/> | |
| + | ===Ludzie związani z miejscowością:=== | ||
| + | W kadencji 2011-2015 sołtysem wsi jest [[Małgorzata Winiarz]]. | ||
<br/> | <br/> | ||
=== Bibliografia: === | === Bibliografia: === | ||
| − | |||
''Mrągowo. Z dziejów miasta i powiatu'', pod red. Andrzeja Wakara, Olsztyn 1975, 487 ss. | ''Mrągowo. Z dziejów miasta i powiatu'', pod red. Andrzeja Wakara, Olsztyn 1975, 487 ss. | ||
| Linia 84: | Linia 76: | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | [[Kategoria: Powiat mrągowski]] | |
| − | [[ | + | [[Kategoria: Mrągowo (gmina wiejska)]] |
| + | [[Kategoria: Wsie sołeckie]] | ||
| + | [[Kategoria: 1501-1600]] | ||
Wersja z 14:03, 27 sie 2014
| Użranki | |
| | |
 Kościół ewangelicki z XIX w., źródło: www.mojemazury.pl, 12.09.2013.
| |
| Rodzaj miejscowości | wieś sołecka |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko - mazurskie |
| Powiat | mrągowski |
| Gmina | Mrągowo |
| Sołectwo | Użranki |
| Liczba ludności (Pole-obowiązkowe) | Pole-obowiązkowe |
| Strefa numeracyjna | (+48) 89 |
| Tablice rejestracyjne | NMR |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Użranki | |
| Położenie na mapie Polski  Użranki | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Użranki (niem. Uszranken, od 1881 Königshöhe) – wieś sołecka w Polsce w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie mrągowskim, w gminie Mrągowo. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie przynależała do województwa olsztyńskiego.
Spis treści
Charakterystyka fizjograficzna
Użranki ze swoją Górą Kólewską to najwyżej położona miejscowość na Pojezierze Mrągowskie Pojezierzu Mrągowskim]]. Miejscowość położona jest na terenie fizjograficznym charakterystycznym dla powiatu mrągowskiego, który znajduje się w obrębie dwóch regionów: cześć zachodnia do linii Lipowo - Kosewo - Baranowo - Cudnochy to obszar wyniesień Pojezierza Mrągowskiego; część wschodnia to Kraina Wielkich Jezior Mazurskich, stanowiąca rozległe obniżenie w pasie pojezierzy Polski Północno-Wschodniej. Ukształtowanie terenu jest typowe dla obszarów polodowcowych. Występuje tutaj także skupienie dużych, naturalnych zbiorników wodnych (14% powierzchni) oraz rozległe, zwarte kompleksy leśne (31% powierzchni).
Dzieje miejscowości
Wieś została lokowana na prawie chełmińskim na 60 włókach ziemi w 1555 r. Przyczynkiem do powstania miejscowości była sprzedaż 6 włók ziemi w lesie Sądry, przez Jerzego von Diebes, starostę ryńskiego dla Wawrzyńca i Mikołaja Klemczyków. Wieś miała charakter czynszowy i posiadała przywilej wolnizny na 11 lat – na okres zagospodarowania. W dokumencie lokacyjnym jej nazwa brzmiała Oszrannicken. Z czasem pojawiły się także jej inne określenia jak: Königshöhe, Usranki, Uszranken. Nazwa jest najprawdopodobniej pochodzenia pruskiego: „isrankut” znaczy „uwolniony, wybawiony”. W 1673 r. obszar wsi wynosił jednak tylko 46 łanów z 13 gospodarstwami. W 1719 r. sołtysem był Georg Schwarz. W XVIII i XIX w. wieś rozwijała się. W 1785 r. znajdowało się tutaj 35 gospodarstw domowych i karczma Friedrich Adamy. W 1815 r. funkcjonowało we wsi 46 domów a w 1838 r. były 52 domy. W 1844 r. było 420 mieszkańców. W XVIII w. powstała również szkoła. Kościół zaś erygowano pod koniec XIX w., wówczas to Użranki stały się siedzibą nowej parafii ewangelickiej. W skład parafii weszły również następujące miejscowości: Jora Wielka, Jora Mała, Mierzejewo, Notyst Mały, Śniadowo, Zalec. W 1896 r. na liczbę 1900 parafian, 1500 osób posługiwało się w swych domach językiem polskim. W XIX w. wybudowano drogę z Użranek do Jory Wielkiej. W 1925 r. wieś zelektryfikowano a w 1927 r. założono spółkę wodno-melioracyjną. W 1928 r. wieś liczyła 497 mieszkańców zaś w 1939 r. - 477 mieszkańców.
Gospodarka
We wsi działają dwie firmy z zakresu: produkcji spożywczej i usług budowlanych.
Bezpieczeństwo
W Użrankach znajduje się jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej.
Religia
We wsi znajduje się siedziba parafii rzymskokatolickiej pw. św. Piotra i Pawła w Użrankach. Jest tutaj także filiał parafii ewangelicko-augsburskiej w Mrągowie.
Zabytki:
Nieopodal Użranek znajduje się Królewska Góra, na której w 1845 r. miał zatrzymać się król pruski Fryderyk Wilhelm IV. We wsi znajduje się kościół ewangelicki z końca XIX w.
Ludzie związani z miejscowością:
W kadencji 2011-2015 sołtysem wsi jest Małgorzata Winiarz.
Bibliografia:
Mrągowo. Z dziejów miasta i powiatu, pod red. Andrzeja Wakara, Olsztyn 1975, 487 ss.
Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, pod red. Bronisława Chlebowskiego, Filipa Sulimierskiego, Władysława Walewskiego, t. XII, Warszawa 1892, 960 ss.
http://www.it.mragowo.pl/media/art/707/file/historia.pdf, 12.09.2013.
Zobacz też
www.mragowo.wm.pl
