Monety: Różnice pomiędzy wersjami
Z Encyklopedia Warmii i Mazur
| [wersja zweryfikowana] | [wersja zweryfikowana] |
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| − | |||
| − | |||
{{Wieś infobox | {{Wieś infobox | ||
|nazwa = Monety | |nazwa = Monety | ||
| Linia 6: | Linia 4: | ||
|flaga wsi = | |flaga wsi = | ||
|herb artykuł = | |herb artykuł = | ||
| − | |dopełniacz wsi = | + | |dopełniacz wsi = Monet |
| − | |zdjęcie = | + | |zdjęcie = |
| − | |opis zdjęcia = | + | |opis zdjęcia = |
| − | |rodzaj miejscowości =wieś sołecka | + | |rodzaj miejscowości = wieś sołecka |
|województwo = warmińsko-mazurskie | |województwo = warmińsko-mazurskie | ||
|powiat = piski | |powiat = piski | ||
| Linia 16: | Linia 14: | ||
|sołectwo = | |sołectwo = | ||
|wysokość = | |wysokość = | ||
| − | |liczba ludności = 347 | + | |liczba ludności = 347 |
|rok = 2010 | |rok = 2010 | ||
|strefa numeracyjna =(+48) 87 | |strefa numeracyjna =(+48) 87 | ||
| Linia 30: | Linia 28: | ||
|wikisłownik = | |wikisłownik = | ||
|www = | |www = | ||
| − | }} | + | }}<br/> |
| − | < | + | ''' Monety''' (niem. ''Monethen'') – wieś sołecka położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie| województwie warmińsko–mazurskim]], w [[Powiat piski |powiecie piskim]], w [[Biała Piska (gmina miejsko-wiejska)|gminie Biała Piska]]. W latach 1975–1998 miejscowość [[Podział administracyjny |administracyjnie]] należała do [[Województwo suwalskie|województwa suwalskiego]]. W 2010 roku wieś liczyła 374 mieszkańców<ref>łącznie Monety i [[Rakowo Małe]]</ref>. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Marta Niedźwiecka]]<ref> [http://bialapiska.eu/index.php?option=com_content&task=view&id=18&Itemid=22/ Strona Urzędu Gminy Biała Piska] [30.08.2013]</ref>. |
| + | <br/><br/> | ||
| + | == Położenie == | ||
| + | Wieś położona jest na terenie [[Pojezierze Ełckie|Pojezierza Ełckiego]] wchodzącego w skład [[Kraina Wielkich Jezior Mazurskich|Krainy Wielkich Jezior Mazurskich]]. Miejscowość leży w odległości 18 km na północ od [[Biała Piska|Białej Piskiej]], przy drodze wojewódzkiej nr 667 w kierunku [[Ełk|Ełku]], w pobliżu granicy z [[Powiat ełcki|powiatem ełckim]]. | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | == Dzieje miejscowości == | |
| − | + | Wieś została założona w 1474 roku na [[Prawo magdeburskie |prawie magdeburskim]] na 40 łanach jako zupełnie nowa osada. Otrzymał ją [[Maciej Pawłoczyński]]. W tym czasie istniał tu należący do [[Zakon Krzyżacki|Zakonu]] młyn. Kolejny młyn założony został w 1532 roku – prawdopodobnie na miejscu poprzedniego. Zgodę na jego budowę otrzymał [[Piotr Rakowski]], właściciel sąsiednich dóbr. Ów młyn dał później początek nowej osadzie, która powstała na części gruntów (11 łanów) należących do Monet. Z kolei w drugiej połowie tego samego stulecia włączono do Monet inny młyn (zwany ''Voschel''), który od 1559 roku znajdował się między Monetami a [[Olszewo (gmina Biała Piska) |Olszewem]]. W 1540 roku we wsi mieszkało 9 rodzin chłopskich i 8 zagrodników. Już w XVI wieku Monety weszły w posiadanie Rakowskich. Odbiło się to w nazewnictwie wsi: o ile w XV wieku nazywana była ''Monethen'', ''Moneten'', ''Moneth'' – to w następnym stuleciu nazwa ''Moneth'' występowała wymiennie z nazwą ''Bartusch Ratzoffsky'', ''Bartusch Rakoffsky'' (Bartosze Rakowskie). | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | Wieś została założona w 1474 roku na prawie magdeburskim na 40 łanach jako zupełnie nowa osada. Otrzymał ją Maciej Pawłoczyński. W tym czasie istniał tu należący do [[Zakon Krzyżacki|Zakonu]] młyn. Kolejny młyn założony został w 1532 roku – prawdopodobnie na miejscu poprzedniego. Zgodę na jego budowę otrzymał Piotr Rakowski, właściciel sąsiednich dóbr. Ów młyn dał później początek nowej osadzie, która powstała na części gruntów (11 łanów) należących do Monet. Z kolei w drugiej połowie tego samego stulecia włączono do Monet inny młyn (zwany ''Voschel''), który od 1559 roku znajdował się między Monetami a [[Olszewo (gmina Biała Piska) |Olszewem]]. W 1540 roku we wsi mieszkało 9 rodzin chłopskich i 8 zagrodników. Już w XVI wieku Monety weszły w posiadanie Rakowskich. Odbiło się to w nazewnictwie wsi: o ile w XV wieku nazywana była ''Monethen'', ''Moneten'', ''Moneth'' – to w następnym stuleciu nazwa ''Moneth'' występowała wymiennie z nazwą ''Bartusch Ratzoffsky'', ''Bartusch Rakoffsky'' (Bartosze Rakowskie). | ||
Jako ciekawostkę można podać fakt, iż w 1630 roku w centrum wsi zbudowano chatę, która przetrwała do 1948 roku (została rozebrana). | Jako ciekawostkę można podać fakt, iż w 1630 roku w centrum wsi zbudowano chatę, która przetrwała do 1948 roku (została rozebrana). | ||
| Linia 48: | Linia 44: | ||
Szkoła we wsi powstała w 1737 roku. W 1935 roku w miejscowej szkole dwóch nauczycieli kształciło 63 dzieci. | Szkoła we wsi powstała w 1737 roku. W 1935 roku w miejscowej szkole dwóch nauczycieli kształciło 63 dzieci. | ||
| − | Aktualnie wieś jest siedzibą | + | Aktualnie wieś jest siedzibą sołectwa. |
| − | Liczba mieszkańców | + | Liczba mieszkańców w poszczególnych latach: |
| − | 1857 – 234 osoby | + | *1857 r. – 234 osoby |
| − | 1864 – 255 osób | + | *1864 r. – 255 osób |
| − | 1867 – 285 osób | + | *1867 r. – 285 osób |
| − | 1939 – 279 osób | + | *1939 r. – 279 osób |
| − | + | ==Zabytki == | |
| − | + | *zespół budynków szkolnych z okresu międzywojennego: szkoła i budynek gospodarczy, murowane | |
| − | + | *dawny cmentarz ewangelicki z XIX wieku; pochowanych jest tutaj 7 żołnierzy armii niemieckiej poległych w 1915 roku | |
| − | * | + | *murowana zagroda z początku XX wieku |
| − | * | ||
| − | * | ||
| − | |||
| − | |||
| − | + | == Bibliografia == | |
| − | #Achremczyk Stanisław, ''Historia Warmii i Mazur'', t. | + | #Achremczyk Stanisław, ''Historia Warmii i Mazur'', t. I–II, Olsztyn 2011. |
#Białuński Grzegorz, ''Kolonizacja „Wielkiej Puszczy” (do 1568 roku) – starostwa piskie, ełckie, straduńskie, zelkowskie i węgoborskie (węgorzewskie)'', Olsztyn 2002. | #Białuński Grzegorz, ''Kolonizacja „Wielkiej Puszczy” (do 1568 roku) – starostwa piskie, ełckie, straduńskie, zelkowskie i węgoborskie (węgorzewskie)'', Olsztyn 2002. | ||
| − | #Hippel Rudolf | + | #von Hippel Rudolf, ''Przegląd statystycznych i innych uwarunkowań powiatu Johannisburg na podstawie przeprowadzonego spisu powszechnego w dniu 3 grudnia 1867 r. wg zestawienia starosty von Hippela w roku 1868'', Znad Pisy, nr 19–20, 2010–2011, ss. 83–157. |
| − | #Olszak Piotr, ''Najstarsza chata mazurska'', Znad Pisy, nr 11, 2002, | + | #Olszak Piotr, ''Najstarsza chata mazurska'', Znad Pisy, nr 11, 2002, ss. 64–74. |
| − | #Pawlicki Ryszard Wojciech, ''Cmentarze i mogiły wojenne z okresu pierwszej wojny światowej na obszarze byłego powiatu piskiego'', Znad Pisy, nr 4, 1996, | + | #Pawlicki Ryszard Wojciech, ''Cmentarze i mogiły wojenne z okresu pierwszej wojny światowej na obszarze byłego powiatu piskiego'', Znad Pisy, nr 4, 1996, ss. 49–69. |
| − | #Pawlicki Ryszard W., ''Ziemia piska jako region turystyczny do 1945'', Znad Pisy, nr 1, 1995, | + | #Pawlicki Ryszard W., ''Ziemia piska jako region turystyczny do 1945'', Znad Pisy, nr 1, 1995, ss. 9–25. |
#''Pisz. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Wanda Korycka, Olsztyn 1970. | #''Pisz. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Wanda Korycka, Olsztyn 1970. | ||
#''Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen'', Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857. | #''Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen'', Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857. | ||
| − | #Worobiec Antoni, Worobiec Krzysztof A., ''Z dziejów szkolnictwa na Ziemi Piskiej'', Znad Pisy, nr 13/14, 2004/2005, | + | #Worobiec Antoni, Worobiec Krzysztof A., ''Z dziejów szkolnictwa na Ziemi Piskiej'', Znad Pisy, nr 13/14, 2004/2005, ss. 73–90. |
| − | # | + | #[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims/ Bank Danych Lokalnych GUS] [17.08.2013] |
| − | # | + | #[http://www.verwaltungsgeschichte.de/johannisburg.html/ Deutsche Verwaltungsgeschichte] [17.08.2013] |
| − | # | + | #[http://www.bip.bialapiska.pl/zalaczniki/art/050506130925.doc/ Strona Urzędu Gminy Biała Piska] [17.08.2013] |
{{Przypisy}} | {{Przypisy}} | ||
Wersja z 18:51, 18 wrz 2014
| Monety | |
| | |
| Rodzaj miejscowości | wieś sołecka |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | piski |
| Gmina | Biała Piska |
| Liczba ludności (2010) | 347 |
| Strefa numeracyjna | (+48) 87 |
| Kod pocztowy | 12-230 |
| Tablice rejestracyjne | NPI |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Monety | |
| Położenie na mapie Polski  Monety | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Monety (niem. Monethen) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie piskim, w gminie Biała Piska. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa suwalskiego. W 2010 roku wieś liczyła 374 mieszkańców[1]. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Marta Niedźwiecka[2].
Położenie
Wieś położona jest na terenie Pojezierza Ełckiego wchodzącego w skład Krainy Wielkich Jezior Mazurskich. Miejscowość leży w odległości 18 km na północ od Białej Piskiej, przy drodze wojewódzkiej nr 667 w kierunku Ełku, w pobliżu granicy z powiatem ełckim.
Dzieje miejscowości
Wieś została założona w 1474 roku na prawie magdeburskim na 40 łanach jako zupełnie nowa osada. Otrzymał ją Maciej Pawłoczyński. W tym czasie istniał tu należący do Zakonu młyn. Kolejny młyn założony został w 1532 roku – prawdopodobnie na miejscu poprzedniego. Zgodę na jego budowę otrzymał Piotr Rakowski, właściciel sąsiednich dóbr. Ów młyn dał później początek nowej osadzie, która powstała na części gruntów (11 łanów) należących do Monet. Z kolei w drugiej połowie tego samego stulecia włączono do Monet inny młyn (zwany Voschel), który od 1559 roku znajdował się między Monetami a Olszewem. W 1540 roku we wsi mieszkało 9 rodzin chłopskich i 8 zagrodników. Już w XVI wieku Monety weszły w posiadanie Rakowskich. Odbiło się to w nazewnictwie wsi: o ile w XV wieku nazywana była Monethen, Moneten, Moneth – to w następnym stuleciu nazwa Moneth występowała wymiennie z nazwą Bartusch Ratzoffsky, Bartusch Rakoffsky (Bartosze Rakowskie). Jako ciekawostkę można podać fakt, iż w 1630 roku w centrum wsi zbudowano chatę, która przetrwała do 1948 roku (została rozebrana).
W pierwszej połowie XX wieku we wsi działała gospoda u Kleingaertnera.
Szkoła we wsi powstała w 1737 roku. W 1935 roku w miejscowej szkole dwóch nauczycieli kształciło 63 dzieci.
Aktualnie wieś jest siedzibą sołectwa.
Liczba mieszkańców w poszczególnych latach:
- 1857 r. – 234 osoby
- 1864 r. – 255 osób
- 1867 r. – 285 osób
- 1939 r. – 279 osób
Zabytki
- zespół budynków szkolnych z okresu międzywojennego: szkoła i budynek gospodarczy, murowane
- dawny cmentarz ewangelicki z XIX wieku; pochowanych jest tutaj 7 żołnierzy armii niemieckiej poległych w 1915 roku
- murowana zagroda z początku XX wieku
Bibliografia
- Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. I–II, Olsztyn 2011.
- Białuński Grzegorz, Kolonizacja „Wielkiej Puszczy” (do 1568 roku) – starostwa piskie, ełckie, straduńskie, zelkowskie i węgoborskie (węgorzewskie), Olsztyn 2002.
- von Hippel Rudolf, Przegląd statystycznych i innych uwarunkowań powiatu Johannisburg na podstawie przeprowadzonego spisu powszechnego w dniu 3 grudnia 1867 r. wg zestawienia starosty von Hippela w roku 1868, Znad Pisy, nr 19–20, 2010–2011, ss. 83–157.
- Olszak Piotr, Najstarsza chata mazurska, Znad Pisy, nr 11, 2002, ss. 64–74.
- Pawlicki Ryszard Wojciech, Cmentarze i mogiły wojenne z okresu pierwszej wojny światowej na obszarze byłego powiatu piskiego, Znad Pisy, nr 4, 1996, ss. 49–69.
- Pawlicki Ryszard W., Ziemia piska jako region turystyczny do 1945, Znad Pisy, nr 1, 1995, ss. 9–25.
- Pisz. Z dziejów miasta i powiatu, red. Wanda Korycka, Olsztyn 1970.
- Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
- Worobiec Antoni, Worobiec Krzysztof A., Z dziejów szkolnictwa na Ziemi Piskiej, Znad Pisy, nr 13/14, 2004/2005, ss. 73–90.
- Bank Danych Lokalnych GUS [17.08.2013]
- Deutsche Verwaltungsgeschichte [17.08.2013]
- Strona Urzędu Gminy Biała Piska [17.08.2013]
Przypisy
- ↑ łącznie Monety i Rakowo Małe
- ↑ Strona Urzędu Gminy Biała Piska [30.08.2013]
<references>
