Stary Olsztyn: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja zweryfikowana] | [wersja zweryfikowana] |
| Linia 4: | Linia 4: | ||
|flaga wsi = | |flaga wsi = | ||
|herb artykuł = | |herb artykuł = | ||
| − | |dopełniacz wsi = | + | |dopełniacz wsi = Starego Olsztyna |
| − | |zdjęcie = | + | |zdjęcie = |
| − | |opis zdjęcia = | + | |opis zdjęcia = |
| − | |rodzaj miejscowości = | + | |rodzaj miejscowości = wieś sołecka |
|województwo = warmińsko-mazurskie | |województwo = warmińsko-mazurskie | ||
|powiat = olsztyński | |powiat = olsztyński | ||
| Linia 29: | Linia 29: | ||
|www = | |www = | ||
}}<br/> | }}<br/> | ||
| − | ''' Stary Olsztyn ''' (niem. ''Alt Allenstein'') – | + | ''' Stary Olsztyn ''' (niem. ''Alt Allenstein'') – wieś sołecka położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko–mazurskim]], w [[Powiat olsztyński|powiecie olsztynskim]], w [[Purda (gmina wiejska)|gminie Purda]]. W latach 1975–1998 miejscowość należała [[Podział administracyjny|administracyjnie]] do [[Województwo olsztyńskie|województwa olsztyńskiego]]. W 2010 roku liczyła 169 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Zdzisław Brodzik]]<ref>[http://www.purda.pl/ogoszenia/192-wyniki-wyborow-sotysow-i-rad-soeckich.html/ Strona Gminy Purda] [12.11.2013]</ref>. |
| − | + | <br/><br/> | |
| − | |||
| − | |||
| − | <br/> | ||
== Położenie == | == Położenie == | ||
| − | Wieś położona jest na [[Pojezierze Olsztyńskie|Pojezierzu Olsztyńskim]], na wschód od drogi wojewódzkiej nr 598, przylega do | + | Wieś położona jest na [[Pojezierze Olsztyńskie|Pojezierzu Olsztyńskim]], na wschód od drogi wojewódzkiej nr 598, przylega do południowo–wschodnich przedmieść [[Olsztyn|Olsztyna]]. |
<br/> | <br/> | ||
== Dzieje miejscowości == | == Dzieje miejscowości == | ||
| − | Wieś została lokowana stosunkowo późno. Przed rozbiorami Polski gospodarzył tu strażnik leśny kapituły warmińskiej. Następnie tereny te zostały sprzedane przez władze pruskie jako posiadłość majątkowa. W 1820 roku | + | Wieś została lokowana stosunkowo późno. Przed rozbiorami Polski gospodarzył tu strażnik leśny kapituły warmińskiej. Następnie tereny te zostały sprzedane przez władze pruskie jako posiadłość majątkowa. W 1820 roku pojawił się pierwszy właściciel – archiprezbiter olsztyński ksiądz Pisanski. Wówczas po raz pierwszy wymieniona została nazwa ''Alt Allenstein''. |
| − | Majątek ten należy kojarzyć z folwarkiem, w którym istniała rezydencja dworska i gospodarstwo. W 1820 roku składał się z dworu i budynku mieszkalnego dla służby | + | Majątek ten należy kojarzyć z folwarkiem, w którym istniała rezydencja dworska i gospodarstwo. W 1820 roku składał się z dworu i budynku mieszkalnego dla służby. |
| − | + | W 1842 roku Stary Olsztyn był już zamieszkany przez 24 osoby. W 1871 roku majątek stanowił własność landrata olsztyńskiego Martensa. W 1879 roku dobra obejmowały obszar 367 ha, zarządzała nimi wdowa Martens. Stanowił własność tej rodziny do 1889 roku. | |
| − | Wkrótce majątek znalazł się w rękach przedstawiciela olsztyńskiej elity finansowej - bankiera i honorowego obywatela [[Olsztyn|Olsztyna]] | + | Wkrótce majątek znalazł się w rękach przedstawiciela olsztyńskiej elity finansowej - bankiera i honorowego obywatela [[Olsztyn|Olsztyna]] – [[Ottomar Dromtr| Ottomara Dromtra]]. Dromtr powiększył majątek o 417 ha, zbudował na jego terenie gorzelnię. W 1903 roku stał się bohaterem głośnej i szeroko komentowanej afery. Pragnąc uchronić się przed bankructwem, ubezpieczył się wysoko na życie. Popełnił samobójstwo, które upozorował na morderstwo. Tym samym naraził do dotkliwe straty finansowe swoich wierzycieli. Majątek wraz z gorzelnią i produkcją torfu zostały zlicytowane. Tą drogą stały się własnością [[Hans Lingnau| Hansa Lingnaua]]. Po jego śmierci Stary Olsztyn został odziedziczony przez jego syna [[Józef Lingnau |Józefa]]. |
| − | Wieś folwarczna była zamieszkana przez robotników leśnych, znajdowała się | + | Wieś folwarczna była zamieszkana przez robotników leśnych, znajdowała się tu również stadnina koni. Na szeroką skalę prowadzono tucz świń. W 1945 roku majątek liczący 458 ha został przejęty przez skarb państwa. Ostatni właściciele zostali zamordowani przez żołnierzy Armii Czerwonej. Pochowano ich na cmentarzu w pobliżu folwarku. We dworze kwaterował rejonowy sztab wojskowy sowieckiej armii. |
| − | W latach 1945-1972 na terenie majątku działało [[ | + | W latach 1945-1972 na terenie majątku działało [[ Państwowe Gospodarstwo Rolne]], które zostało przekształcone w [[Zakład Rolny Kombinatu w Klewkach]]. W 1950 roku miejscowość liczyła 50 mieszkańców. |
<br/> | <br/> | ||
== Ludzie związani z miejscowością == | == Ludzie związani z miejscowością == | ||
| − | *[[Marek Jackowski]] ( | + | *[[Marek Jackowski]] (1946–2013) – muzyk, gitarzysta, kompozytor, członek m.in. zespołów ''Anawa'' i ''Maanam''; urodził się w Starym Olsztynie |
| − | |||
== Zabytki == | == Zabytki == | ||
| − | * | + | *dwór |
| − | * | + | *pozostałości parku podworskiego |
| − | * | + | *dwa dawne budynki folwarczne |
| − | |||
== Turystyka == | == Turystyka == | ||
| − | * | + | *niebieski szlak rowerowy o długości 27 km – przebieg trasy: Olsztyn – Stary Olsztyn – [[Linowo]] – [[Trękus]] – [[Kaborno]] – [[Nowa Wieś]] – [[Przykop]] – [[Butryny]] |
| − | |||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
#''Przewodnik turystyczny po gminie Purda'', Purda 2013. | #''Przewodnik turystyczny po gminie Purda'', Purda 2013. | ||
#''Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch'', Königsberg 1857. | #''Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch'', Königsberg 1857. | ||
| − | #[http://www.purda.pl/soectwa/stary-olsztyn.html | | + | #[http://www.purda.pl/soectwa/stary-olsztyn.html| Strona Gminy Purda] [12.11.2013] |
| − | #[http://www.wuoz.olsztyn.pl/| Wojewódzka | + | #[http://www.wuoz.olsztyn.pl/| Wojewódzka Ewidencja Zabytków] [12.11.2013] |
| − | #[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims| Bank Danych Lokalnych GUS] [ | + | #[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims| Bank Danych Lokalnych GUS] [12.11.2013] |
| − | #[http://www.verwaltungsgeschichte.de/allenstein.html| Verwaltungsgeschichte] [ | + | #[http://www.verwaltungsgeschichte.de/allenstein.html| Verwaltungsgeschichte] [12.11.2013] |
| − | |||
| − | + | {{Przypisy}} | |
<references/> | <references/> | ||
<br/> | <br/> | ||
Wersja z 17:44, 20 lis 2014
| Stary Olsztyn | |
| | |
| Rodzaj miejscowości | wieś sołecka |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | olsztyński |
| Gmina | Purda |
| Liczba ludności (2010) | 169 |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Stary Olsztyn | |
| Położenie na mapie Polski  Stary Olsztyn | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Stary Olsztyn (niem. Alt Allenstein) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie olsztynskim, w gminie Purda. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa olsztyńskiego. W 2010 roku liczyła 169 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Zdzisław Brodzik[1].
Spis treści
Położenie
Wieś położona jest na Pojezierzu Olsztyńskim, na wschód od drogi wojewódzkiej nr 598, przylega do południowo–wschodnich przedmieść Olsztyna.
Dzieje miejscowości
Wieś została lokowana stosunkowo późno. Przed rozbiorami Polski gospodarzył tu strażnik leśny kapituły warmińskiej. Następnie tereny te zostały sprzedane przez władze pruskie jako posiadłość majątkowa. W 1820 roku pojawił się pierwszy właściciel – archiprezbiter olsztyński ksiądz Pisanski. Wówczas po raz pierwszy wymieniona została nazwa Alt Allenstein.
Majątek ten należy kojarzyć z folwarkiem, w którym istniała rezydencja dworska i gospodarstwo. W 1820 roku składał się z dworu i budynku mieszkalnego dla służby. W 1842 roku Stary Olsztyn był już zamieszkany przez 24 osoby. W 1871 roku majątek stanowił własność landrata olsztyńskiego Martensa. W 1879 roku dobra obejmowały obszar 367 ha, zarządzała nimi wdowa Martens. Stanowił własność tej rodziny do 1889 roku.
Wkrótce majątek znalazł się w rękach przedstawiciela olsztyńskiej elity finansowej - bankiera i honorowego obywatela Olsztyna – Ottomara Dromtra. Dromtr powiększył majątek o 417 ha, zbudował na jego terenie gorzelnię. W 1903 roku stał się bohaterem głośnej i szeroko komentowanej afery. Pragnąc uchronić się przed bankructwem, ubezpieczył się wysoko na życie. Popełnił samobójstwo, które upozorował na morderstwo. Tym samym naraził do dotkliwe straty finansowe swoich wierzycieli. Majątek wraz z gorzelnią i produkcją torfu zostały zlicytowane. Tą drogą stały się własnością Hansa Lingnaua. Po jego śmierci Stary Olsztyn został odziedziczony przez jego syna Józefa.
Wieś folwarczna była zamieszkana przez robotników leśnych, znajdowała się tu również stadnina koni. Na szeroką skalę prowadzono tucz świń. W 1945 roku majątek liczący 458 ha został przejęty przez skarb państwa. Ostatni właściciele zostali zamordowani przez żołnierzy Armii Czerwonej. Pochowano ich na cmentarzu w pobliżu folwarku. We dworze kwaterował rejonowy sztab wojskowy sowieckiej armii.
W latach 1945-1972 na terenie majątku działało Państwowe Gospodarstwo Rolne, które zostało przekształcone w Zakład Rolny Kombinatu w Klewkach. W 1950 roku miejscowość liczyła 50 mieszkańców.
Ludzie związani z miejscowością
- Marek Jackowski (1946–2013) – muzyk, gitarzysta, kompozytor, członek m.in. zespołów Anawa i Maanam; urodził się w Starym Olsztynie
Zabytki
- dwór
- pozostałości parku podworskiego
- dwa dawne budynki folwarczne
Turystyka
- niebieski szlak rowerowy o długości 27 km – przebieg trasy: Olsztyn – Stary Olsztyn – Linowo – Trękus – Kaborno – Nowa Wieś – Przykop – Butryny
Bibliografia
- Przewodnik turystyczny po gminie Purda, Purda 2013.
- Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
- Strona Gminy Purda [12.11.2013]
- Wojewódzka Ewidencja Zabytków [12.11.2013]
- Bank Danych Lokalnych GUS [12.11.2013]
- Verwaltungsgeschichte [12.11.2013]
Przypisy
- ↑ Strona Gminy Purda [12.11.2013]
