Swaderki: Różnice pomiędzy wersjami
Z Encyklopedia Warmii i Mazur
| [wersja zweryfikowana] | [wersja zweryfikowana] |
(→Turystyka) |
|||
| Linia 5: | Linia 5: | ||
|herb artykuł = | |herb artykuł = | ||
|dopełniacz wsi = Swaderek | |dopełniacz wsi = Swaderek | ||
| − | |zdjęcie = | + | |zdjęcie = |
| − | |opis zdjęcia = | + | |opis zdjęcia = |
| − | |rodzaj miejscowości = | + | |rodzaj miejscowości = wieś sołecka |
|województwo = warmińsko-mazurskie | |województwo = warmińsko-mazurskie | ||
|powiat = olsztyński | |powiat = olsztyński | ||
| Linia 14: | Linia 14: | ||
|sołectwo = | |sołectwo = | ||
|wysokość = | |wysokość = | ||
| − | |liczba ludności = 162 | + | |liczba ludności = 162 |
|rok = 2010 | |rok = 2010 | ||
|strefa numeracyjna = | |strefa numeracyjna = | ||
| Linia 29: | Linia 29: | ||
|www = | |www = | ||
}}<br/> | }}<br/> | ||
| − | '''Swaderki''' (Szwaderki, niem.''Schwedrich'') – | + | '''Swaderki''' (Szwaderki, niem.''Schwedrich'') – wieś sołecka położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko–mazurskim]], w [[Powiat olsztyński|powiecie olsztyńskim]], w [[Olsztynek (gmina miejsko-wiejska)| gminie Olsztynek]]. W latach 1975–1998 miejscowość [[Podział administracyjny |administracyjnie]] należała do [[Województwo olsztyńskie|województwa olsztyńskiego]]. |
| − | W latach | + | W 2010 roku była zamieszkana przez 867 osób<ref>łącznie Swaderki, [[Kurecki Młyn]], [[Orzechowo]]</ref>. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Jolanta Wiśniewska]]<ref>[http://www.bip.olsztynek.pl/m,10024,p,10024.html/ Strona Urzędu Gminy Olsztynek] [08.12.2013]</ref>. |
| − | |||
<br/><br/> | <br/><br/> | ||
== Położenie == | == Położenie == | ||
| − | Miejscowość jest położona na [[Pojezierze Olsztyńskie| Pojezierzu Olsztyńskim]], w odległości około 10 km na wschód od [[Olsztynek|Olsztynka]]. Wieś leży w otoczeniu lasów i jezior: [[Jezioro Maróz| Maróz]], [[Jezioro Pawlik| Pawlik]], [[Jezioro Poplusz| Poplusz]] i [[Jezioro Pluszne|Pluszne]]. Przez Swaderki przepływa [[Rzeka Marózka| | + | Miejscowość jest położona na [[Pojezierze Olsztyńskie| Pojezierzu Olsztyńskim]], w odległości około 10 km na wschód od [[Olsztynek|Olsztynka]]. Wieś leży w otoczeniu lasów i jezior: [[Jezioro Maróz| Maróz]], [[Jezioro Pawlik| Pawlik]], [[Jezioro Poplusz| Poplusz]] i [[Jezioro Pluszne|Pluszne]]. Przez Swaderki przepływa rzeka [[Rzeka Marózka|Marózka]]. |
<br/> | <br/> | ||
== Dzieje miejscowości == | == Dzieje miejscowości == | ||
| − | Pierwsze wiadomości dotyczące wsi pochodzą 1564 roku. Pod koniec XIX wieku zmieniono bieg rzeki Marózki | + | Pierwsze wiadomości dotyczące wsi pochodzą z 1564 roku. Pod koniec XIX wieku zmieniono bieg rzeki Marózki – rzeka została skierowana bezpośrednio w stronę Swaderek i jeziora Pawlik. Zbudowano również tamę, a piętrzenie wody zaczęto wykorzystywać do zasilania wylęgarni, produkcji prądu, napędzania miejscowego młyna i przetrzymywania żywych ryb w magazynie podchowalni. W 1939 roku wieś była zamieszkana przez 168 osób. W tym czasie w Swaderkach działała karczma, poczta, tartak, szkoła, sklep, młyn i oczywiście wylęgarnia ryb. [[Paul Schwesig]] – ostatni właściciel znakomicie prosperującego gospodarstwa rybackiego - opuścił miejscowość w styczniu 1945 roku. Osiedlił się w Kolonii, gdzie zmarł w 1963 roku. Miejscowa legenda głosi, że w dniu śmierci Schwesiga pękła drewniana tama, a woda z jeziora Maróz spłynęła do Marózki, powodując lokalną powódź. Swaderki uniknęły losu Olsztynka, który w czasie przejścia frontu w styczniu 1945 roku został zniszczony. |
| − | Główny budynek obecnego gospodarstwa rybackiego został wybudowany przez rodzinę Sadowskich w 1903 roku. W latach | + | Główny budynek obecnego gospodarstwa rybackiego został wybudowany przez rodzinę [[Rodzina Sadowskich |Sadowskich]] w 1903 roku. W latach 1903–1930 powstawały kolejne budynki: młyn, rybaczówki w terenie, lodownie, impregniarnia, suszarnia sieci. Na początku XX wieku gospodarstwo prowadził Paul Schwesig, który odziedziczył majątek po ojcu. Gospodarstwo było członkiem wschodniopruskiej spółdzielni rybackiej, wysyłającej żywe ryby do Europy Zachodniej - ze stacji kolejowej w Olsztynku odchodziły transporty do Królewca i Berlina. Schwesig po kilkunastu latach należał do grona ludzi majętnych – stał się właścicielem, młyna, piekarni, tartaku, dwóch majątków ziemskich, elektrowni, kilkunastu sklepów i wylęgarni w Swaderkach. Dzierżawił jeziora Maróz i Pluszne. Od 1945 roku gospodarstwo rybackie stało się przedsiębiorstwem państwowym. Powołano do życia spółdzielnię rybacką - ''Rybak Mazurski'', której członkami byli rdzenni mieszkańcy i nowi osadnicy przybyli ze wschodnich terenów II Rzeczypospolitej. W 1950 roku wszystkie okoliczne jeziora przejęło [[Gospodarstwo Rybackie Szwaderki]], którego pierwszym dyrektorem został [[Zygmunt Płaczkowski]]. W 1963 roku jego miejsce zajął [[Stanisław Smołka]]. W 1994 roku w wyniku restrukturyzacji powstało Gospodarstwo Rybackie Szwaderki. |
<br/> | <br/> | ||
== Gospodarka == | == Gospodarka == | ||
| − | W miejscowości działają: | + | W miejscowości działają: Gospodarstwo Rybackie Szwaderki (należące do [[Lokalna Grupa Rybacka "Pojezierze Olsztyńskie"|Lokalnej Grupy Rybackiej "Pojezierze Olsztyńskie"]]), dwa sklepy spożywcze, smażalnia ryb. |
<br/> | <br/> | ||
==Turystyka== | ==Turystyka== | ||
| − | * | + | *nad jeziorem Maróz funkcjonuje największe pole biwakowe w gminie, odwiedzane przez wielu turystów; fascynujące zjawisko przywiązania do tego miejsca oraz historie wybranych wczasowiczów przybliżył Grzegorz Szymanik w artykule ''All inclusive w Szwaderkach''<ref> ''Wysokie Obcasy'', 2013, nr 35, ss. 32–37 </ref> |
| − | * | + | *w miejscowości od 1997 roku funkcjonuje [[Pensjonat ''Natura'' w Swaderkach|Pensjonat ''Natura'']] |
| − | * | + | *szlak kajakowy o długości 56,5 km – przebieg trasy: [[Waplewo (gmina Olsztynek) |Waplewo]] – jezioro Maróz – Swaderki – [[Jezioro Święte]] – rzeka Marózka – [[Kurki (gmina Olsztynek)|Kurki]] – [[Jezioro Łańskie]] – [[Rzeka Łyna|Łyna]] –jezioro [[Jezioro Ustrych|Ustrych]] – [[Ruś]] – [[Bartąg]] – [[Olsztyn]] |
| − | |||
== Zabytki == | == Zabytki == | ||
| − | *[[Cmentarz wojenny w Swaderkach| | + | *[[Cmentarz wojenny w Swaderkach| cmentarz wojenny]], zlokalizowany ok. 800 m od szosy z Olsztynka, po wschodniej stronie leśnej drogi prowadzącej do leśniczówki; miejsce spoczynku 32 żołnierzy niemieckich i 28 żołnierzy rosyjskich, poległych w walkach 29 sierpnia 1914 roku |
| − | *[[Cmentarz ewangelicki w Swaderkach| | + | *[[Cmentarz ewangelicki w Swaderkach| cmentarz ewangelicki]] z początku XX wieku, zlokalizowany w północno-wschodniej części wsi koło szosy |
| − | |||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
#Knercer Wiktor, ''Cmentarze wojenne z okresu I wojny światowej w województwie olsztyńskim'', Warszawa 1995. | #Knercer Wiktor, ''Cmentarze wojenne z okresu I wojny światowej w województwie olsztyńskim'', Warszawa 1995. | ||
#Kuźniewski Bogumił, ''Olsztynek: miasto i gmina'', Olsztynek 2007. | #Kuźniewski Bogumił, ''Olsztynek: miasto i gmina'', Olsztynek 2007. | ||
| − | #Szymanik Grzegorz, ''All inclusive w Szwaderkach'', Wysokie Obcasy, 2013, nr 35, | + | #Szymanik Grzegorz, ''All inclusive w Szwaderkach'', Wysokie Obcasy, 2013, nr 35, ss. 32–37. |
| − | #[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims| Bank Danych Lokalnych GUS][ | + | #[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims| Bank Danych Lokalnych GUS] [10.12.2013] |
| − | #[http://www.rowery.olsztyn.pl/wiki/miejsca/1914/warminsko-mazurskie/swaderki| Olsztyńska Strona Rowerowa] [ | + | #[http://www.rowery.olsztyn.pl/wiki/miejsca/1914/warminsko-mazurskie/swaderki| Olsztyńska Strona Rowerowa] [10.12.2013] |
| − | #[http://www.natura-group.com.pl/| Pensjonat ''Natura''] [ | + | #[http://www.natura-group.com.pl/| Pensjonat ''Natura''] [10.12.2013] |
| − | #[http://www.olsztynek.pl/strona-2534-miejscowosci_naszej_gminy_swaderki.html| Portal Informacyjny Olsztynka] [ | + | #[http://www.olsztynek.pl/strona-2534-miejscowosci_naszej_gminy_swaderki.html| Portal Informacyjny Olsztynka] [10.12.2013] |
| − | #[http://szwaderki.pl/| Szwaderki. Gospodarstwo Rybackie]] [ | + | #[http://szwaderki.pl/| Szwaderki. Gospodarstwo Rybackie]] [10.12.2013] |
| − | #[http://pl.wikipedia.org/wiki/Szwaderki| Wikipedia | + | #[http://pl.wikipedia.org/wiki/Szwaderki| Wikipedia] [10.12.2013] |
| − | |||
{{Przypisy}} | {{Przypisy}} | ||
Wersja z 19:40, 20 lis 2014
| Swaderki | |
| | |
| Rodzaj miejscowości | wieś sołecka |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | olsztyński |
| Gmina | Olsztynek |
| Liczba ludności (2010) | 162 |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Swaderki | |
| Położenie na mapie Polski  Swaderki | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Swaderki (Szwaderki, niem.Schwedrich) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie olsztyńskim, w gminie Olsztynek. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego.
W 2010 roku była zamieszkana przez 867 osób[1]. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Jolanta Wiśniewska[2].
Spis treści
Położenie
Miejscowość jest położona na Pojezierzu Olsztyńskim, w odległości około 10 km na wschód od Olsztynka. Wieś leży w otoczeniu lasów i jezior: Maróz, Pawlik, Poplusz i Pluszne. Przez Swaderki przepływa rzeka Marózka.
Dzieje miejscowości
Pierwsze wiadomości dotyczące wsi pochodzą z 1564 roku. Pod koniec XIX wieku zmieniono bieg rzeki Marózki – rzeka została skierowana bezpośrednio w stronę Swaderek i jeziora Pawlik. Zbudowano również tamę, a piętrzenie wody zaczęto wykorzystywać do zasilania wylęgarni, produkcji prądu, napędzania miejscowego młyna i przetrzymywania żywych ryb w magazynie podchowalni. W 1939 roku wieś była zamieszkana przez 168 osób. W tym czasie w Swaderkach działała karczma, poczta, tartak, szkoła, sklep, młyn i oczywiście wylęgarnia ryb. Paul Schwesig – ostatni właściciel znakomicie prosperującego gospodarstwa rybackiego - opuścił miejscowość w styczniu 1945 roku. Osiedlił się w Kolonii, gdzie zmarł w 1963 roku. Miejscowa legenda głosi, że w dniu śmierci Schwesiga pękła drewniana tama, a woda z jeziora Maróz spłynęła do Marózki, powodując lokalną powódź. Swaderki uniknęły losu Olsztynka, który w czasie przejścia frontu w styczniu 1945 roku został zniszczony.
Główny budynek obecnego gospodarstwa rybackiego został wybudowany przez rodzinę Sadowskich w 1903 roku. W latach 1903–1930 powstawały kolejne budynki: młyn, rybaczówki w terenie, lodownie, impregniarnia, suszarnia sieci. Na początku XX wieku gospodarstwo prowadził Paul Schwesig, który odziedziczył majątek po ojcu. Gospodarstwo było członkiem wschodniopruskiej spółdzielni rybackiej, wysyłającej żywe ryby do Europy Zachodniej - ze stacji kolejowej w Olsztynku odchodziły transporty do Królewca i Berlina. Schwesig po kilkunastu latach należał do grona ludzi majętnych – stał się właścicielem, młyna, piekarni, tartaku, dwóch majątków ziemskich, elektrowni, kilkunastu sklepów i wylęgarni w Swaderkach. Dzierżawił jeziora Maróz i Pluszne. Od 1945 roku gospodarstwo rybackie stało się przedsiębiorstwem państwowym. Powołano do życia spółdzielnię rybacką - Rybak Mazurski, której członkami byli rdzenni mieszkańcy i nowi osadnicy przybyli ze wschodnich terenów II Rzeczypospolitej. W 1950 roku wszystkie okoliczne jeziora przejęło Gospodarstwo Rybackie Szwaderki, którego pierwszym dyrektorem został Zygmunt Płaczkowski. W 1963 roku jego miejsce zajął Stanisław Smołka. W 1994 roku w wyniku restrukturyzacji powstało Gospodarstwo Rybackie Szwaderki.
Gospodarka
W miejscowości działają: Gospodarstwo Rybackie Szwaderki (należące do Lokalnej Grupy Rybackiej "Pojezierze Olsztyńskie"), dwa sklepy spożywcze, smażalnia ryb.
Turystyka
- nad jeziorem Maróz funkcjonuje największe pole biwakowe w gminie, odwiedzane przez wielu turystów; fascynujące zjawisko przywiązania do tego miejsca oraz historie wybranych wczasowiczów przybliżył Grzegorz Szymanik w artykule All inclusive w Szwaderkach[3]
- w miejscowości od 1997 roku funkcjonuje Pensjonat Natura
- szlak kajakowy o długości 56,5 km – przebieg trasy: Waplewo – jezioro Maróz – Swaderki – Jezioro Święte – rzeka Marózka – Kurki – Jezioro Łańskie – Łyna –jezioro Ustrych – Ruś – Bartąg – Olsztyn
Zabytki
- cmentarz wojenny, zlokalizowany ok. 800 m od szosy z Olsztynka, po wschodniej stronie leśnej drogi prowadzącej do leśniczówki; miejsce spoczynku 32 żołnierzy niemieckich i 28 żołnierzy rosyjskich, poległych w walkach 29 sierpnia 1914 roku
- cmentarz ewangelicki z początku XX wieku, zlokalizowany w północno-wschodniej części wsi koło szosy
Bibliografia
- Knercer Wiktor, Cmentarze wojenne z okresu I wojny światowej w województwie olsztyńskim, Warszawa 1995.
- Kuźniewski Bogumił, Olsztynek: miasto i gmina, Olsztynek 2007.
- Szymanik Grzegorz, All inclusive w Szwaderkach, Wysokie Obcasy, 2013, nr 35, ss. 32–37.
- Bank Danych Lokalnych GUS [10.12.2013]
- Olsztyńska Strona Rowerowa [10.12.2013]
- Pensjonat Natura [10.12.2013]
- Portal Informacyjny Olsztynka [10.12.2013]
- Szwaderki. Gospodarstwo Rybackie] [10.12.2013]
- Wikipedia [10.12.2013]
Przypisy
- ↑ łącznie Swaderki, Kurecki Młyn, Orzechowo
- ↑ Strona Urzędu Gminy Olsztynek [08.12.2013]
- ↑ Wysokie Obcasy, 2013, nr 35, ss. 32–37
