Kiermas: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
| Linia 8: | Linia 8: | ||
|znaczenie = | |znaczenie = | ||
|symbole = | |symbole = | ||
| − | |inne nazwy = | + | |inne nazwy = |
|commons = | |commons = | ||
|wikipodroze = | |wikipodroze = | ||
| Linia 14: | Linia 14: | ||
|www = | |www = | ||
}} | }} | ||
| − | '''Kiermas''' | + | '''Kiermas''' – uroczystość odpustowa na [[Warmia|Warmii]]. Stanowił uroczystość rodzinną "w takiej skali nie spotykaną na innych ziemiach polskich"<ref>Chłosta Jan, ''Świętowanie na Warmii w końcu XIX i na początku XX wieku'', [w:] ''Życie codzienne na dawnych ziemiach pruskich. Obchody rocznicowe i świąteczne'', praca zbiorowa pod red. Stanisława Achremczyka, Olsztyn 2004, s. 64</ref>, toteż był on wyjątkowo dogodną okazją do spotkań krewnych (na [[Warmia|Warmii]] nazywanych ''przyjaciółmi'', i znajomych. Kiermas przybierał zatem przede wszystkim formę warmińskiej domowej uroczystości związanej z [[Łosiery|łosierami]], a dokładniej z zakończeniem pielgrzymki do regionalnych sanktuariów: [[Gietrzwałd|Gietrzwałdu]], [[Święta Lipka|Świętej Lipki]], [[Stoczek Warmiński|Stoczka Warmińskiego]], [[Głotowo|Głotowa]]. |
<br/><br/> | <br/><br/> | ||
==Etymologia== | ==Etymologia== | ||
| Linia 20: | Linia 20: | ||
<br/> | <br/> | ||
== Zwyczaje na Warmii i Mazurach == | == Zwyczaje na Warmii i Mazurach == | ||
| − | + | Kiermas rozpoczynał się mszą świętą. Poprzedzały go gruntowne przygotowania w domu i obejściu. W tym okresie przystrajano domostwa oraz przydrożne krzyże i kapliczki. Na stole królował [[Kuch|kuch]], ale w ciągu całego dnia na stole pojawiało się wiele różnych potraw, między innymi ryż z kurą i chlebem, [[Czernina|czernina]], pieczona gęś i pieczone prosiaki, kapusta, ogórki, migdały, kasza. | |
| + | |||
| + | Po nabożeństwie udawano się na przyjęcie do jednego ze znajomych bądź członków rodziny. Czas umilały śpiewy, pogawędki, opowiadania i deklamacje. Wspólnie oglądano dobytek w oborach i stajniach, udawano się na pola, wymieniając się doświadczeniami. Następnie znów gromadzono się przy stole, na podwiecorku złożonym z rozmaitych ciast, czyli [[kuch|kuchów]]. Biesiadowanie kończyła kolacja i wymiana zaproszeń na kiermasy w innych parafiach. | ||
| + | |||
| + | Najbardziej znane kiermase odbywały się w [[Bartąg|Bartągu]] (14 niedziela po [[Zielone Świątki|Zielonych Świątkach]]), [[Purda|Purdzie]] (w [[Przemienienie Pańskie]], [[Lamkowo|Lamkowie]] (w [[dzień św. Augustyna]]), [[Barczewo|Barczewie]] (w [[dzień św. Antoniego]], [[Gietrzwałd|Gietrzwałdzie]] (w [[Narodzenie Najświętszej Maryi Panny]] i w [[Ramsowo|Ramsowie]] (w [[dzień św. Rocha]]) pod [[Olsztyn|Olsztynem]]. | ||
<br/> | <br/> | ||
| + | {{Przypisy}} | ||
| + | <references/> | ||
| + | == Zobacz też == | ||
| + | *[[Kiermas warmiński w Bałdach]] | ||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
Barczewki Walenty, ''Kiermasy na Warmii i inne pisma wybrane'', wydał Władysław Ogrodziński, Olsztyn 1984. <br/> | Barczewki Walenty, ''Kiermasy na Warmii i inne pisma wybrane'', wydał Władysław Ogrodziński, Olsztyn 1984. <br/> | ||
| Linia 29: | Linia 37: | ||
Szyfer Anna, ''Zwyczaje, obrzędy i wierzenia Mazurów i Warmiaków'', Olsztyn 1968.<br/> | Szyfer Anna, ''Zwyczaje, obrzędy i wierzenia Mazurów i Warmiaków'', Olsztyn 1968.<br/> | ||
''Warmiacy i Mazurzy. Życie codzienne ludności wiejskiej w I połowie XIX wieku'', red. Bogumił Kuźniewski, Olsztynek 2002.<br/> | ''Warmiacy i Mazurzy. Życie codzienne ludności wiejskiej w I połowie XIX wieku'', red. Bogumił Kuźniewski, Olsztynek 2002.<br/> | ||
| − | + | ||
| − | |||
[[Kategoria: Kultura]][[Kategoria: Etnografia]][[Kategoria: Wierzenia i Obyczaje]] [[Kategoria: Legendy i Podania]] | [[Kategoria: Kultura]][[Kategoria: Etnografia]][[Kategoria: Wierzenia i Obyczaje]] [[Kategoria: Legendy i Podania]] | ||
Wersja z 00:16, 6 paź 2014
| Kiermas | |
| |
Kiermas – uroczystość odpustowa na Warmii. Stanowił uroczystość rodzinną "w takiej skali nie spotykaną na innych ziemiach polskich"[1], toteż był on wyjątkowo dogodną okazją do spotkań krewnych (na Warmii nazywanych przyjaciółmi, i znajomych. Kiermas przybierał zatem przede wszystkim formę warmińskiej domowej uroczystości związanej z łosierami, a dokładniej z zakończeniem pielgrzymki do regionalnych sanktuariów: Gietrzwałdu, Świętej Lipki, Stoczka Warmińskiego, Głotowa.
Etymologia
Kiermas to termin zaczerpnięty z języka niemieckiego, oznaczający odpust poświęcenia patrona lub kościoła, znany od końca XVIII stulecia.
Zwyczaje na Warmii i Mazurach
Kiermas rozpoczynał się mszą świętą. Poprzedzały go gruntowne przygotowania w domu i obejściu. W tym okresie przystrajano domostwa oraz przydrożne krzyże i kapliczki. Na stole królował kuch, ale w ciągu całego dnia na stole pojawiało się wiele różnych potraw, między innymi ryż z kurą i chlebem, czernina, pieczona gęś i pieczone prosiaki, kapusta, ogórki, migdały, kasza.
Po nabożeństwie udawano się na przyjęcie do jednego ze znajomych bądź członków rodziny. Czas umilały śpiewy, pogawędki, opowiadania i deklamacje. Wspólnie oglądano dobytek w oborach i stajniach, udawano się na pola, wymieniając się doświadczeniami. Następnie znów gromadzono się przy stole, na podwiecorku złożonym z rozmaitych ciast, czyli kuchów. Biesiadowanie kończyła kolacja i wymiana zaproszeń na kiermasy w innych parafiach.
Najbardziej znane kiermase odbywały się w Bartągu (14 niedziela po Zielonych Świątkach), Purdzie (w Przemienienie Pańskie, Lamkowie (w dzień św. Augustyna), Barczewie (w dzień św. Antoniego, Gietrzwałdzie (w Narodzenie Najświętszej Maryi Panny i w Ramsowie (w dzień św. Rocha) pod Olsztynem.
Przypisy
- ↑ Chłosta Jan, Świętowanie na Warmii w końcu XIX i na początku XX wieku, [w:] Życie codzienne na dawnych ziemiach pruskich. Obchody rocznicowe i świąteczne, praca zbiorowa pod red. Stanisława Achremczyka, Olsztyn 2004, s. 64
Zobacz też
Bibliografia
Barczewki Walenty, Kiermasy na Warmii i inne pisma wybrane, wydał Władysław Ogrodziński, Olsztyn 1984.
Chłosta Jan, Doroczne zwyczaje i obrzędy na Warmii, Olsztyn 2009.
Hochleitner Janusz, Kuchnia świąteczna na Warmii, [w:] Życie codzienne na dawnych ziemiach pruskich. Kuchnia dawnych ziem pruskich - tradycja i nowoczesność, red.Tomasz Chrzanowski, Olsztyn 2011, s. 132-148.
Smak Mazur. Kuchnia dawnych Prus Wschodnich, wybór Tadeusz Ostojski, opracowanie Rafał Wolski, Dąbrówno 2006.
Szyfer Anna, Zwyczaje, obrzędy i wierzenia Mazurów i Warmiaków, Olsztyn 1968.
Warmiacy i Mazurzy. Życie codzienne ludności wiejskiej w I połowie XIX wieku, red. Bogumił Kuźniewski, Olsztynek 2002.
