Lamkowo: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
(→Kultura) |
(→Dzieje miejscowości) |
||
| Linia 58: | Linia 58: | ||
Ludność Lamkowo ucierpiała, kiedy 31 stycznia 1945 roku do wsi weszły wojska Armii Czerwonej. | Ludność Lamkowo ucierpiała, kiedy 31 stycznia 1945 roku do wsi weszły wojska Armii Czerwonej. | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
Wersja z 23:54, 27 cze 2014
| Lamkowo | |
| | |
 Kościół pw. św. Mikołaja w Lamkowie
| |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | olsztyński |
| Gmina | Barczewo |
| Liczba ludności (2010) | 459 |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Lamkowo | |
| Położenie na mapie Polski  Lamkowo | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Lamkowo (niem. Lemkendorf) – wieś sołecka w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie olsztyńskim, w gminie Barczewo. Do 1954 roku siedziba gminy Lamkowo. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego.
W 2010 roku miejscowość była zamieszkana przez 459 osób. Obecnie funkcję sołtysa pełni Marcin Czadek[1].
Spis treści
Położenie
Miejscowość jest położona na Pojezierzu Olsztyńskim nad Jeziorem Wadąg, w odległości 13 km na północny wschód od Olsztyna. 11 km od Barczewa.
Dzieje miejscowości
Pierwsza wzmianka dotycząca wsi pochodzi z 13 kwietnia 1333 roku, kiedy to w Lidzbarku Warmińskim biskup Jan Stryprock wydał zgodę na założenie karczmy w osadzie Brunsdorf - a więc w ówczesnym Lamkowie. Odbiorcą przywileju był Prus - Heneko Wegner.
Lokacja wsi miała natomiast miejsce 13 kwietnia 1363 roku. Wkrótce we wsi wzniesiono drewniany kościół. W tym czasie w Lamkowie mieszkał sołtys i karczmarz. Wieś dotkliwie ucierpiała w okresie wojny polsko-krzyżackiej w latach 1519-1521. Lamkowo spłonęło w 1521 roku, co stało się bezpośrednim powodem znacznego wyludnienia miejscowości. W 1533 roku spotkał ją ten sam los. Lamkowo było całkowicie opuszczoną wsią - nie licząc wiernego swojemu stanowisku ówczesnego sołtysa. Miejscowość podobnie jaki wiele innych znalazło się w grupie wsi przeznaczonych do ponownej kolonizacji.
1 Pozostał tylko jeden sołtys bez chłopów. Nie zachował się także kościół.W roku 1566 biskup Stanisław Hozjusz wydał akt lokacyjny dla Południowa, w roku 1569 zaś dla Stanisławowa, nazwanego później Stanclewem. W 1569 roku opustoszałej wsi Lamkowo nadał siedem włók sołeckich braciom Maciejowi i Franciszkowi Jagiełkom, zlecając sprowadzenia osadników na pozostałe 63 włóki. Dopiero biskup Marcin Kromer zdecydował zrealizować myśl biskupa Stanisława Hozjusza i 11 października 1574 roku nadał 4 włóki dla kościoła, ustanowił proboszcza i przyłączył do parafii prócz Lamkowa wsie zwane Ottendorf, Wierzkup, Derc, Kronowo i Parleza. Drewniany kościół zbudowano w 1574 roku przez biskupa włocławskiego Stanisława Karnkowskiego poświęcony ku czci Najświętszej Maryi Panny i św. Augustyna. W 1582 roku biskup Marcin Kromer ponowił lokacje i potwierdził, że jego poprzednik biskup Stanisław Hozjusz w celu odbudowania wsi Lamkowo wyznaczył 70 włók i sprzedał sołectwo z 7 włókami Maciejowi i Franciszkowi Jagiełkom, braciom. Przywilej ten nadany zatwierdził Marcin Kromer Maciejowi i Walentynemu synom śp. Franciszka Jagiełka.
Przed 1582 rokiem w Lamkowie była szkoła i nauczyciel Jan Kurek. W styczniu 1584 roku biskup warmiński wystawił kolejny przywilej lokacyjny dla Lamkowa. Dokument wymienia proboszcza Łukasza Kaszyńskiego, a także karczmę dzierżawioną przez burmistrza Barczewa. Przywilej został ponownie odnowiony 28 czerwca 1624 roku. W 1656 wieś liczyła 70 włók, 9 gburów (chłopów), 2 dziedzicznych sołtysów, 1 wolny zobowiązany do jednej służby i dwie karczmy. Cztery lata później wieś Lamkowo liczyła 70 włók, w tym 4, które należały do kościoła, 7 było sołeckich, 3 wolne, 18 uprawnych i 38 pustych. We wsi było trzech sołtysów; Jan Rogala, który posiadał 2 włóki ziemi (ok. 32 ha), Marcin Łykin i Mateusz Wypych oraz gospodarowało 9 chłopów. Jeden z nich Mateusz Rager miał 2 włóki ziemi, 4 konie, 2 krowy, 3 cielaki, 2 woły i 8 świń. Inni chłopi wymienieni w dokumentach to: Mateusz Pszczółka, Mazur, Kroczy, Kopacz (posiadali podobne gospodarstwa). Dokument wymienia kupca Tamasza Homera i dwóch ogrodników, których zwano Jasiek Karczki i Jan Bedelski. Karczmę w Lamkowie była w dalszym ciągu dzierżawiona przez burmistrz i barczewskich rajców. W roku 1686 po raz trzeci pobudowano kościół. W 1709 roku odnotowano ostrą zimę, a dżuma panującą w regionie ominęła Lamkowo. W 1737 roku biskup Krzysztof Andrzej Jan Szembek będąc w Lamkowie odnotował, że kościół uprzednio zbudowany jest zniszczony, i że należy położyć kamień węgielny i przystąpić do budowy nowej świątyni. 5 lipca 1748 roku barokowy kościół konsekrował biskup Adam Stanisław Grabowski, ku czci św. Mikołaja i św. Augustyna, który w 1830 spalił się znów z wieżą, w której wisiał dzwon. W latach 1830-1831 roku odbudowano świątynię.
Ludność Lamkowo ucierpiała, kiedy 31 stycznia 1945 roku do wsi weszły wojska Armii Czerwonej.
Edukacja
Kultura
- Dom Artysty - prywatna galeria sztuki założona w 2002 roku przez Teresę Walczak-Wikiert i Roberta Zdzisława Cieślikiewicza. Galeria znajduje się w dawnym budynku Towarzystwa Czytelni Ludowych
Ludzie związani z miejscowością
- Franciszek Szczepański (1842-1907) - bibliotekarz, warmiński działacz społeczny, propagator idei tworzenia bibliotek wiejskich Towarzystwa Czytelni Ludowych
- Wiktor Brosz (1889-1967) - działacz polskiego i niemieckiego ruchu robotniczego, sołtys i wójt Lamkowa
Zabytki
- Barokowy kościół; wybudowany w 1748 roku
- Cmentarz parafialny; najstarsze zachowane nagrobki pochodzą z drugiej połowy XIX wieku.
- Kapliczki przydrożne z XIX w.
- kapliczka przydrożna późnobarokowa z drugiej poł. XVIII w.
- kapliczka neogotycka stojąca przy kościele z 1893 roku.
- Kapliczka zlokalizowana za dawnym budynkiem Towarzystwa Czytelni Ludowych
- Dawna siedziba Towarzystwa Czytelni Ludowych
- Zabytkowa chałupa nr 47 z XIX stulecia
Bibliografia
- Orłowicz Mieczysław, Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii, na nowo do druku podali Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991.
- Skurzyński Piotr, Warmia i polskie Dolne Prusy. Przewodnik turystyczny, Gdynia 2012.
- Szlaki rowerowe powiatu olsztyńskiego i miasta Olsztyn, Białystok 2001.
- Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
- Baza Informacji Lokalnej [data dostępu: 20.06.2014]
- Ciekawe Mazury.pl [data dostępu: 20.06.2014]
- Polska Niezwykła [data dostępu: 20.06.2014]
- Dom Warmiński[data dostępu: 20.06.2014]
- Bank Danych Lokalnych GUS [data dostępu: 20.06.2014]
Przypisy
