Radzie: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
(→Bibliografia) |
(→Dzieje miejscowości) |
||
| Linia 39: | Linia 39: | ||
Wieś powstała w ramach kolonizacji wschodnich terenów państwa [[Zakon krzyżacki|zakonu krzyżackiego]]. W 1485 roku komtur [[Jan von Tieffen]] wystawił przywilej dla niejakich Raczka (Radzia) i Mazura. Otrzymali oni dziesięć łanów na [[prawo magdeburskie|prawie magdeburskim]] z obowiązkiem wystawienia jednej służby zbrojnej. Początkowo w użyciu były dwie nazwy miejscowości, obie pochodzące od pierwszych właścicieli: najpierw głównie Mazur (''Massir''), a od 1507 r. częściej Radzie: ''Raschke'', ''Rassen'', ''Rase''. Później utrwaliła się forma ''Radzien''. W 1561 roku przywilej dla wsi odnowił książę [[Albrecht Hohenzollern]]. W 1719 roku Radzie obejmowały obszar ponad 23 łanów, na których gospodarowało 12 chłopów. Wieś należała do [[parafia ewangelicka w Wydminach|parafii ewangelickiej w Wydminach]]. W XIX wieku wybudowano tu wiatrak, który działał jeszcze przez kilka lat po 1945 roku. | Wieś powstała w ramach kolonizacji wschodnich terenów państwa [[Zakon krzyżacki|zakonu krzyżackiego]]. W 1485 roku komtur [[Jan von Tieffen]] wystawił przywilej dla niejakich Raczka (Radzia) i Mazura. Otrzymali oni dziesięć łanów na [[prawo magdeburskie|prawie magdeburskim]] z obowiązkiem wystawienia jednej służby zbrojnej. Początkowo w użyciu były dwie nazwy miejscowości, obie pochodzące od pierwszych właścicieli: najpierw głównie Mazur (''Massir''), a od 1507 r. częściej Radzie: ''Raschke'', ''Rassen'', ''Rase''. Później utrwaliła się forma ''Radzien''. W 1561 roku przywilej dla wsi odnowił książę [[Albrecht Hohenzollern]]. W 1719 roku Radzie obejmowały obszar ponad 23 łanów, na których gospodarowało 12 chłopów. Wieś należała do [[parafia ewangelicka w Wydminach|parafii ewangelickiej w Wydminach]]. W XIX wieku wybudowano tu wiatrak, który działał jeszcze przez kilka lat po 1945 roku. | ||
| − | Szkoła we wsi powstała w 1813 roku. Przed II wojną światową zatrudniała dwóch nauczycieli. Po wojnie uruchomiono ją ponownie | + | Szkoła we wsi powstała w 1813 roku. Przed II wojną światową zatrudniała dwóch nauczycieli. Po wojnie uruchomiono ją ponownie 1 grudnia 1945 roku, dzięki staraniom [[Halina Gralewicz|Haliny Gralewicz]] – pierwszej nauczycielki i kierowniczki. W połowie lat 60. pracowało tu już czterech nauczycieli, a placówka liczyła osiem klas. W 1974 roku stała się ona filią szkoły w [[Talki|Talkach]]. |
W 1970 roku Radzie liczyły 43 budynki mieszkalne; znajdowały się tu: świetlica, klub, punkt biblioteczny, sala kinowa na 100 miejsc, sklep wielobranżowy; działało kółko rolnicze; przy wsi funkcjonowało Państwowe Gospodarstwo Rolne Ranty, które uruchomiono na bazie dawnego majątku. W latach 1954–1972 wieś należała do gromady Talki. | W 1970 roku Radzie liczyły 43 budynki mieszkalne; znajdowały się tu: świetlica, klub, punkt biblioteczny, sala kinowa na 100 miejsc, sklep wielobranżowy; działało kółko rolnicze; przy wsi funkcjonowało Państwowe Gospodarstwo Rolne Ranty, które uruchomiono na bazie dawnego majątku. W latach 1954–1972 wieś należała do gromady Talki. | ||
| Linia 48: | Linia 48: | ||
*1939 – 396 osób | *1939 – 396 osób | ||
*1970 – 316 osób (łącznie z Rantami) | *1970 – 316 osób (łącznie z Rantami) | ||
| + | |||
== Zabytki == | == Zabytki == | ||
*domy i budynki inwentarskie w zagrodach nr: 9, 12, 17, 19 i 21; murowane, z przełomu XIX i XX wieku | *domy i budynki inwentarskie w zagrodach nr: 9, 12, 17, 19 i 21; murowane, z przełomu XIX i XX wieku | ||
Wersja z 17:47, 7 sty 2015
| Radzie | |
| | |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | giżycki |
| Gmina | Wydminy |
| Liczba ludności (2010) | 248 (łącznie Radzie i Ranty) |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Radzie | |
| Położenie na mapie Polski  Radzie | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Radzie (niem. Radzien, od 1938 r. Königsfliess) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie giżyckim, w gminie Wydminy. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa suwalskiego.
Miejscowość w 2010 roku liczyła 248 mieszkańców (łącznie z Rantami). Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Piotr Palczewski[1].
Położenie
Wieś położona jest w północno-wschodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, na obszarze Krainy Wielkich Jezior Mazurskich, 26 km na południowy wschód od Giżycka i 6,5 km na południe od Wydmin, na wschód od drogi wojewódzkiej nr 656, w pobliżu granicy z powiatem ełckim.
Dzieje miejscowości
Wieś powstała w ramach kolonizacji wschodnich terenów państwa zakonu krzyżackiego. W 1485 roku komtur Jan von Tieffen wystawił przywilej dla niejakich Raczka (Radzia) i Mazura. Otrzymali oni dziesięć łanów na prawie magdeburskim z obowiązkiem wystawienia jednej służby zbrojnej. Początkowo w użyciu były dwie nazwy miejscowości, obie pochodzące od pierwszych właścicieli: najpierw głównie Mazur (Massir), a od 1507 r. częściej Radzie: Raschke, Rassen, Rase. Później utrwaliła się forma Radzien. W 1561 roku przywilej dla wsi odnowił książę Albrecht Hohenzollern. W 1719 roku Radzie obejmowały obszar ponad 23 łanów, na których gospodarowało 12 chłopów. Wieś należała do parafii ewangelickiej w Wydminach. W XIX wieku wybudowano tu wiatrak, który działał jeszcze przez kilka lat po 1945 roku.
Szkoła we wsi powstała w 1813 roku. Przed II wojną światową zatrudniała dwóch nauczycieli. Po wojnie uruchomiono ją ponownie 1 grudnia 1945 roku, dzięki staraniom Haliny Gralewicz – pierwszej nauczycielki i kierowniczki. W połowie lat 60. pracowało tu już czterech nauczycieli, a placówka liczyła osiem klas. W 1974 roku stała się ona filią szkoły w Talkach.
W 1970 roku Radzie liczyły 43 budynki mieszkalne; znajdowały się tu: świetlica, klub, punkt biblioteczny, sala kinowa na 100 miejsc, sklep wielobranżowy; działało kółko rolnicze; przy wsi funkcjonowało Państwowe Gospodarstwo Rolne Ranty, które uruchomiono na bazie dawnego majątku. W latach 1954–1972 wieś należała do gromady Talki.
Liczba mieszkańców na przestrzeni lat:
- 1857 – 182 osoby
- 1933 – 386 osób
- 1939 – 396 osób
- 1970 – 316 osób (łącznie z Rantami)
Zabytki
- domy i budynki inwentarskie w zagrodach nr: 9, 12, 17, 19 i 21; murowane, z przełomu XIX i XX wieku
- cmentarz ewangelicki z XIX wieku
Przypisy
Bibliografia
Białuński Grzegorz, Kolonizacja "Wielkiej Puszczy" (do 1568 roku) - starostwa piskie, ełckie, straduńskie, zelkowskie i węgoborskie (węgorzewskie), Olsztyn 2002.
Giżycko. Z dziejów miasta i okolic, red. Andrzej Wakar, Olsztyn 1983.
Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
Gminna ewidencja zabytków, w: Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Wydminy, Wydminy 2009 [05.03.2014]
Bank Danych Lokalnych GUS [05.03.2014]
Deutsche Verwaltungsgeschichte [05.03.2014]
