Dworzec w Gutkowie
| Dworzec w Gutkowie | |
| | |
 Dworzec w Gutkowie, ob. przy ul. Sokolej w Olsztynie
| |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | Olsztyn |
| Gmina | Olsztyn |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Dworzec w Gutkowie | |
| Położenie na mapie Polski  Dworzec w Gutkowie | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Dworzec w Gutkowie – jeden z ostatnich istniejących na terenie Warmii i Mazur dworców kolejowych reprezentujących typ tzw. dworców barakowych, wznoszonych w Prusach na liniach bocznych, oddawanych do użytku w latach 80. i 90. XIX w.
Historia
Dworzec w Gutkowie został wzniesiony w 1883 r. w związku z uruchomieniem linii kolejowej Olsztyn – Morąg, na trasie której znajdowała się ówczesna podolsztyńska wieś Gutkowo. Rok później otwarto trasę Gutkowo – Dobre Miasto – Orneta – Pieniężno – Kobbelbude (ob. Swietłoje), która połączyła Olsztyn ze stolicą prowincji dawnych Prus Wschodnich, tj. Królewcem. Gutkowo stało się wówczas istotnym składnikiem olsztyńskiego węzła kolejowego.
W obrębie stacji w Gutkowie jako pierwszy wzniesiono budynek dworca połączony ze spedycją kolejową oraz sąsiedni budynek mieszkalny połączony z budynkiem gospodarczym (ul. Sokola 5). W kolejnych latach stacje rozbudowano o budynki mieszkalne, gospodarcze i dwie nastawnie. Wg ówczesnej nomenklatury dworzec w Gutkowie zaliczał się do dworców 3 klasy.
Po drugiej wojnie światowej połączenie Olsztyn – Gutkowo – Orneta zostało uruchomione jako pierwsze w województwie olsztyńskim. Pociąg przejechał na tym odcinku już 2 marca 1945 r. Dworzec w Gutkowie stracił na znaczeniu, kiedy do Gutkowa zaczęła docierać komunikacja miejska z Olsztyna (część wsi Gutkowo włączono w granice miasta Olsztyna w 1987 r.). Dworzec pozostawał czynny do 1993 r.; kasa z poczekalnią kilka lat dłużej (działała jeszcze w latach 2000–2004). W związku z dewastacją i próbami podpalenia budynek dworca został zamknięty na stałe przed dostępem osób postronnych.
Budynki stacji kolejowej
Dworce kolejowe typu barakowego budowano jako obiekty parterowe, głównie w konstrukcji szkieletowej z wypełnieniem ceglanym (tzw. mur pruski), elewacje oszalowując pionowo deskami. Większość tego typu dworców była z czasem modernizowana i rozbudowywana, co wiązało się zwykle z ich rozbiórką. Zachowany dworzec w Gutkowie jest jednym z ostatnich tego typu obiektów w regionie. Tworzy on zwartą bryłę z dostawionym do niego budynkiem spedycji z rampą, w którym zachowały się historyczne wrota, okna oraz koniowiązy w jednej ze ścian.
W otoczeniu dworca zachowany jest także starodrzew oraz szpaler będący pozostałością alei dojazdowej do dworca. W obrębie stacji kolejowej istnieją także historyczne, kolejowe budynki gospodarcze oraz mieszkalne przeznaczone pierwotnie dla rodzin kolejarskich (ul. Sokola 5, 7, 9), a także dwie nastawnie (ul. Bażantowa, I. Łukasiewicza).
Zobacz też
stacjekolejowe.pl [08.02.2015]
Bibliografia
Archiwum Biura Miejskiego Konserwatora Zabytków w Olsztynie.
A. Piątkowski, Kolej Wschodnia w latach 1842-1880. Z dziejów transportu kolejowego na Pomorzu Wschodnim, Olsztyn 1996.
J. Sikorski, Rozwój przestrzenny miasta, [w:] S. Achremczyk, W. Ogrodziński (red.), Olsztyn 1353-2003, Olsztyn 2003.
