Nadbrzeże

Nadbrzeże
Dwór w Nadbrzeżu, źródło: commons.wikimedia.org [04.12.2014]
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	elbląski
Gmina	Tolkmicko
Liczba ludności (2010)	854 (łącznie: Suchacz, Nadbrzeże, Bogdaniec, Pęklewo, Połoniny)
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Nadbrzeże
Położenie na mapie Polski Nadbrzeże
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Nadbrzeże (niem.Reimannsfelde) – wieś niesołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie elbląskim, w gminie Tolkmicko. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa elbląskiego. Miejscowość w 2010 roku liczyła 854 mieszkańców (łącznie: Suchacz, Nadbrzeże, Bogdaniec, Pęklewo, Połoniny).

Położenie

Miejscowość położona jest nad Zalewem Wiślanym, na obszarze Parku Krajobrazowego Wysoczyzny Elbląskiej. Nadbrzeże jest oddalono o około 15 km od Elbląga.

Dzieje miejscowości

Miejscowość powstała między 1300 a 1303 r. Komtur elbląski Konrad von Lichtenhain zezwolił niejakiemu Johannesowi na budowę młyna, przydzielając mu 4 włóki ziemi w okolicy Zalewu Wiślanego. W 1347 roku przywilej został potwierdzony. W tym czasie funkcjonował już młyn w Nadbrzeżu. W 1457 roku pojawia się w dokumencie nazwa osady młyńskiej Reimannshof, która nawiązywała do nazwiska ówczesnego właściciela majątku Reimanna.

Po zakończeniu wojny trzynastoletniej w 1466 r. aż do 1554 r. Nadbrzeże było niezamieszkane. Miejscowość należała od czasów króla Kazimierza Jagiellończyka do miasta Elbląga. Od tego momentu majątek przechodził w ręce kolejnych elbląskich patrycjuszy.

W roku 1734 Nadbrzeże zostało wykupione przez radcę dworu pruskiego Hofrata Pöhlinga, który wybudował we wsi karczmę, nowy dwór oraz kilka chłopskich chałup, a także założył park dworski. W roku 1796 majątek został zlicytowany. Nadbrzeże trafiło w ręce ziemianina Nielsa Petersena Flesburga. Ten jednak po dwóch latach odsprzedał dobra porucznikowi Albertowi Falck von Plachetzkiemu. Porucznik w tym samym 1798 roku sprzedał majątek Michalowi von Lyskowskiemu. Majątek przechodził z rąk do rąk przez cały XIX wiek.

W 1837 roku Nadbrzeże zakupił porucznik Fryderyk Ludwik Alfred Kall, który w 1842 roku uruchomił w miejscowości zakład wodolecznictwa. Wybudowany został dom zdrojowy. W 1849 zlicytowane dobra zakupił baron Leopold von Götzen. Przez cały omawiany okres kolejni właściciele Nadbrzeża inwestowali w zakład leczniczy, a sama miejscowość w szybkim czasie przekształciła się w popularny wśród elblążan kurort.

Uzdrowisko zostało zamknięte na początku XX stulecia. Najważniejszymi obiektami w Nadbrzeżu stały się wówczas cegielnie, młyny, przystań, gospoda i urząd pocztowy. Po zakończeniu II wojny światowej miejscowość została podzielona na dwie wsie: Nadbrzeże i Połoniny.

Turystyka

• Park Krajobrazowy Wysoczyzny Elbląskiej
• Stanica Nadbrzeże
• Szlak Kopernikowski: Frombork - Kępki
• Kolej Nadzalewowa

Zabytki

• zespół dworski (zdrojowy) z XVIII-XIX w.
• dwór
• park z aleją dojazdową (lata 30. i 40. XVIII w.;1837,1850 i początek XX w.)
• zespół cegielni (1872-1911)
• zabudowa produkcyjna i mieszkalna
• urządzenia komunikacyjne, wodne i techniczne

Bibliografia

Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. I-II, Olsztyn 2010-2011.
Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
Bank Danych Lokalnych GUS [04.12.2014].
historia-wyzynaelblaska.pl, Historia wsi Nadbrzeże [04.12.2014].