Stama

Stama
Rodzaj miejscowości	wieś sołecka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	mrągowski
Gmina	Sorkwity
Liczba ludności (Pole-obowiązkowe)	Pole-obowiązkowe
Strefa numeracyjna	(+48) 89
Tablice rejestracyjne	NMR
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Stama
Położenie na mapie Polski Stama
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Stama (niem. Stamm) - wieś sołecka w Polsce w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie mrągowskim, w gminie Sorkwity. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego.

Charakterystyka fizjograficzna

Miejscowość położona jest na terenie fizjograficznym charakterystycznym dla powiatu mrągowskiego, który znajduje się w obrębie dwóch regionów: część zachodnia do linii Lipowo - Kosewo - Baranowo - Cudnochy to obszar wyniesień Pojezierza Mrągowskiego; część wschodnia to Kraina Wielkich Jezior Mazurskich, stanowiąca rozległe obniżenie w pasie pojezierzy Polski Północno-Wschodniej. Ukształtowanie terenu jest typowe dla obszarów polodowcowych. Występuje tutaj także skupienie dużych, naturalnych zbiorników wodnych (14% powierzchni) oraz rozległe, zwarte kompleksy leśne (31% powierzchni). Miejscowość położona jest na terenie gminy Sorkwity, gdzie występujące osady wiążą się ze zlodowaceniem północnopolskim dwóch faz: leszczyńskiej i pomorskiej. W obszarze gminy znajdują się zasoby kruszywa naturalnego oraz kopaliny rolnicze (kreda jeziorna). Występują tutaj dwa ciągi morenowe, które poprzecinane są szeregiem jezior rynnowych (towarzyszą im piaszczysto-żwirowe wały ozów i tworów szczelinowych typu kemów. Do rynien zaliczymy jeziora: Stromek, Warpuńskie, Zyndackie, Gielądzkie, Lampasz. Wzdłuż Jeziora Gielądzkiego i Lampackiego występują bardzo wysokie strome krawędzie - spadki dochodzą do 40 i więcej stopni nachylenia. Natomiast najwyższy punkt na terenie gminy, na zachód od Jeziora Gielądzkiego, koło Surmówki ma wysokość 208 m. n.p.m.

Dzieje miejscowości

Wieś lokowano na terytorium, które w 1379 r. zostało przekazane przez wielkiego mistrza Winryka von Kniprode Kiersztanowi i Otonowi z Olsztyna. Nadany obszar ziemi znajdował się między Jeziorem Gieląd i Jeziorem Stama. Nazwa wsi pochodzi od prusko–litewskiego słowa „stamina”, tzn. - opary. W 1451 r. wielki mistrz Ludwika von Erlichshausen odnowił przywilej wsi Janowi z Kermit, Janowi Przebędowskiemu i Mikołajowi Ruszkowskiemu. Nowi właściciel wsi otrzymali prawo połowu ryb w Jeziorze Tapejmowskim. W 1469 r. dobra: Sorkwity, Stama i Miłuki kupił Jerzy Schlieben. W 1599 r. majątek Stama przejęli Eglofsteinowie.

W 1785 r. we wsi były 22 dymy, a w 1838 r. – 19 dymów. W 1815 r. we wsi mieszkały 122 osoby, a w 1838 r. – 212 osób. Pod koniec XIX w. teren wsi zajmował 142 ha. W tym okresie we wsi było 31 domów i mieszkało 165 osób. Ok. 1818 r. powstała w Stamie szkoła, w której w 1818 r. wykładał nauczyciel Jan Thiel. W 1939 r. w Stamie mieszkało 80 osób.

Ludzie związani z miejscowością

Na kartach historii wsi zapisali się: wielki mistrza Winryk von Kniprode oraz nauczyciel Jan Thiel. W kadencji 2011-2015 sołtysem wsi jest Tadeusz Nosek.

Bibliografia

Chojnacki Władysław, Słownik polskich nazw miejscowości w byłych Prusach Wschodnich i na obszarze byłego Miasta Gdańska, Poznań 1946, 183 ss.

Mrągowo. Z dziejów miasta i okolic, pod red. Andrzeja Wakara, Olsztyn 1975, 487 ss.

Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, pod red. Bronisława Chlebowskiego, Filipa Sulimierskiego, Władysława Walewskiego, t. XI, Warszawa 1890, 960 ss.

Zobacz też

http://www.gminasorkwity.pl
Kinlis (dyskusja) 09:19, 20 wrz 2013 (CEST)