Cichy

Cichy
Cichy. Dwór Wirtualny Przewodnik po krainie EGO [03.07.2014]
Rodzaj miejscowości	wieś sołecka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	olecki
Gmina	Świętajno
Liczba ludności (2010)	307
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Cichy
Położenie na mapie Polski Cichy
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

cichCichy (niem. Czychen, od 1938 r. Bolken) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie oleckim, w gminie Świętajno. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa suwalskiego. W latach 1999–2001 wieś wchodziła w skład powiatu olecko–gołdapskiego. Miejscowość w 2010 roku liczyła 307 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Stanisław Mucuś.

Położenie

Wieś położona jest w północno–wschodniej części województwa warmińsko–mazurskiego na Pojezierzu Ełckim, 14 km na północny zachód od Olecka i 12 km na północ od Świętajna. Na wschód i zachód od wsi znajdują się dwa niewielkie jeziorka (1 ha i 2,8 ha).

Dzieje miejscowości

Wieś powstała w ramach kolonizacji północno–wschodnich terenów Prus Książęcych. W 1564 roku starosta Wawrzyniec von Halle sprzedał trzy i pół łana na sołectwo braciom Janowi i Brożejowi Cichom oraz Maćkowi Bełchowi z Płociczna. Sołtysi ze swej strony zobowiązali się do założenia wsi czynszowej na 35 łanach; osadnicy otrzymali dziesięcioletnią wolniznę. Już w 1581 roku wieś powiększyła swój obszar do 39 łanów. W XIX wieku w Cichach znajdował się majątek szlachecki, który pod koniec tego stulecia zajmował 898 hektarów i należał do największych w powiecie oleckim. Mieczysław Orłowicz, który odwiedził wieś przed I wojną światową, wspominał o ozdobie parku dworskiego – 13–metrowej fontannie.

Parafię ewangelicką założono wkrótce po powstaniu wsi, około 1566 roku. W tym samym czasie wybudowano w Cichach kościół. Jeszcze w XVII wieku znajdował się w nim obraz Najświętszej Matki Boskiej z Dzieciątkiem Jezus. Jesienią 1656 roku wieś ocalała przed zniszczeniem z rąk Tatarów, ponieważ towarzyszący najeźdźcom oficer polski zobaczył ów obraz i doszedł do wniosku, że jest to wieś katolicka lub sprzyjająca katolicyzmowi.

Szkoła parafialna powstała równocześnie z założeniem parafii. W 1935 roku zatrudnionych w niej było dwóch nauczycieli, a w ośmiu klasach uczęszczało do niej ogółem 61 uczniów.

Po II wojnie światowej na bazie dawnego majątku utworzono we wsi Państwowe Gospodarstwo Rolne wyposażone w warsztaty naprawy sprzętu rolniczego.

Liczba mieszkańców w poszczególnych latach:

• 1857 r. – 258 osób

• 1933 r. – 286 osób

• 1939 r. – 304 osoby

Edukacja

• szkoła podstawowa

Religia

Tutejszy kościół od 1962 roku jest siedzibą parafii.

Ludzie związani z miejscowością

• Michał Grodzki (ok. 1682–1747) – urodzony w Wieliczkach rektor szkoły w Cichach, następnie w Ostrymkole w powiecie ełckim (od 1713 r.), poeta, tłumacz, pastor

Zabytki

• zespół dworsko–parkowy z przełomu XIX i XX wieku: pałac, budynek mieszkalny, magazyn, gorzelnia, cztery budynki gospodarcze, park
• park dworski z przełomu XIX i XX wieku wraz z przyległym terenem zabudowy gospodarczej i mieszkalnej
• pozostałości ewangelickiego cmentarza rodzinnego z XIX wieku
• Kościół (wraz z plebanią), dawny ewangelicki, obecnie rzymskokatolicki, z XVI wieku, przebudowany w wieku XVIII; znajduje się w nim gotycki tryptyk św. Agnieszki
• kilka przykładów budownictwa murowanego z początku XX wieku, domy nr: 11, 12, 13, 14, 17, 18, 19, 20, 21, 22
• budynek szkolny z początku XIX wieku, murowany
• zespół młyna z początku XX wieku: młyn motorowy, dom młynarza, budynek gospodarczy
• cmentarz ewangelicki z XIX wieku

Turystyka

• Szlak rowerowy "czerwony" – przebieg trasy: Kowale Oleckie – Sokółki – Cichy – Jezioro Szwałk Mały – Jeziora Łaźno i Litygajny – Czerwony Dwór – Jezioro Piłwąg – Jabłonowo – Stacze – Guzy – Kowale Oleckie.

Bibliografia

1. Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. 1-2, Olsztyn 2011.
2. Białuński Grzegorz, Kolonizacja "Wielkiej Puszczy" (do 1568 roku) - starostwa piskie, ełckie, straduńskie, zelkowskie i węgoborskie (węgorzewskie), Olsztyn 2002.
3. Mazury. Słownik stronniczy, ilustrowany, red. Waldemar Mierzwa, Dąbrówno 2008.
4. Olecko. Z dziejów miasta i powiatu, red. Andrzej Wakar i in., Olsztyn 1974.
5. Orłowicz Mieczysław, Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii, Na nowo podali do druku Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991.
6. Rzempołuch Andrzej, Przewodnik po zabytkach dawnych Prus Wschodnich, Olsztyn 1992.
7. Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
8. Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
9. Wojewódzka ewidencja zabytków [12.11.2013]
10. Gminna ewidencja zabytków, udostępniona E-ncyklopedii przez Urząd Gminy w Świętajnie w dniu 30.12.2013.
11. Bank Danych Lokalnych GUS [12.11.2013]
12. Verwaltungsgeschichte [12.11.2013]
13. Wirtualny Przewodnik po krainie EGO [03.07.2014]