Użranki

Użranki
Kościół ewangelicki z XIX w. Moje Mazury [12.09.2013]
Rodzaj miejscowości	wieś sołecka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	mrągowski
Gmina	Mrągowo
Sołectwo	Użranki
Liczba ludności (2010)	255
Strefa numeracyjna	(+48) 89
Tablice rejestracyjne	NMR
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Użranki
Położenie na mapie Polski Użranki
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Użranki (niem. Uszranken, od 1881 Königshöhe) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie mrągowskim, w gminie Mrągowo. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. W 2010 roku liczyła 255 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa pełni Małgorzata Winiarz .

Położenie

Użranki ze swoją Górą Kólewską to najwyżej położona miejscowość na Pojezierzu Mrągowskim. Wieś położona jest między jeziorami: Tałty i Juksty, w odległości ok. 7 km od Mrągowa.

Dzieje miejscowości

Wieś została lokowana na prawie chełmińskim na 60 włókach ziemi w 1555 r. Przyczynkiem do powstania miejscowości była sprzedaż 6 włók ziemi w lesie Sądry przez Jerzego von Diebes, starostę ryńskiego dla Wawrzyńca i Mikołaja Klemczyków. Wieś miała charakter czynszowy i posiadała przywilej wolnizny na 11 lat – na okres zagospodarowania. W dokumencie lokacyjnym jej nazwa brzmiała Oszrannicken. Z czasem pojawiły się także inne określenia: Königshöhe, Usranki, Uszranken. Nazwa jest najprawdopodobniej pochodzenia pruskiego: „isrankut” znaczy „uwolniony, wybawiony”. W 1673 r. obszar wsi wynosił jednak tylko 46 łanów z 13 gospodarstwami. W 1719 r. sołtysem był Georg Schwarz. W XVIII i XIX w. wieś rozwijała się. W 1785 r. znajdowało się tutaj 35 gospodarstw domowych i karczma Friedrich Adamy. W 1815 r. funkcjonowało we wsi 46 domów a w 1838 r. były 52 domy. W 1844 r. było 420 mieszkańców. W XVIII w. powstała również szkoła. Kościół erygowano pod koniec XIX w., wówczas Użranki stały się siedzibą nowej parafii ewangelickiej. W jej skład weszły również następujące miejscowości: Jora Wielka, Jora Mała, Mierzejewo, Notyst Mały, Śniadowo, Zalec. W 1896 r. na ogólną liczbę 1900 parafian, 1500 osób posługiwało się w swych domach językiem polskim. W XIX w. wybudowano drogę z Użranek do Jory Wielkiej. W 1925 r. wieś zelektryfikowano, a w 1927 r. założono spółkę wodno-melioracyjną. W 1928 r. wieś liczyła 497 mieszkańców zaś w 1939 r. 477 mieszkańców.
,

Gospodarka

We wsi działają dwie firmy z zakresu produkcji spożywczej i usług budowlanych.

Bezpieczeństwo

W Użrankach funkcjonuje jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej.

Religia

We wsi znajduje się siedziba parafii rzymskokatolickiej. Jest tutaj także filiał parafii ewangelicko–augsburskiej w Mrągowie.

Zabytki

Nieopodal Użranek znajduje się Królewska Góra, na której w 1845 r. miał zatrzymać się król pruski Fryderyk Wilhelm IV. We wsi znajduje się kościół ewangelicki z końca XIX w.

Bibliografia

1. Mrągowo. Z dziejów miasta i powiatu, pod red. Andrzeja Wakara, Olsztyn 1975.
2. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, pod red. Bronisława Chlebowskiego, Filipa Sulimierskiego, Władysława Walewskiego, t. XII, Warszawa 1892.
3. Portal Informacji Turystycznej Mrągowa [12.09.2013]
4. Bank Danych Lokalnych GUS [12.09.2013]