Podlaza

Podlaza
Podlaza Wikipedia [26.10.2014]
Rodzaj miejscowości	wieś niesołecka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	olsztyński
Gmina	Purda
Liczba ludności (2010)	brak danych
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Podlaza
Położenie na mapie Polski Podlaza
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Podlaza (niem. Klausenhof) – wieś niesołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie olsztyńskim, w gminie Purda. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa olsztyńskiego. Wieś wchodzi w skład sołectwa Prejłowo, w którym funkcję sołtysa sprawuje obecnie Lilla Kondrusik.

Położenie

Wieś położona jest na Pojezierzu Olsztyńskim, 4 km na północny zachód od Giław, przy drodze z Klebarka do Pasymia.

Dzieje miejscowości

W miejscu, gdzie trakt kołowy biegnący z Barczewa na południowy wschód przecinał strumień uchodzący od północy do jeziora Serwent, prawdopodobnie już na początku XVI wieku założono młyn wodny. Wynika to z faktu, iż najstarsza znana nazwa osady, oparta niewątpliwie na jakiejś tradycji, wiązała się z młynem: Podlaskamule. Nadanie biskupa warmińskiego Stanisława Hozjusza z 1569 roku powiększało dotychczasową posiadłość młyńską do rozmiarów osady liczącej 6 łanów i 6 mórg ziemi, na której osadzono kilku wolnych chłopów czynszowych na prawie chełmińskim. Po jakimś czasie scalone grunty chłopskie znalazły się w ręku jednego właściciela, szlachcica Szymona Cichockiego i jego żony Anny, rezydujących w Polejkach. Cichowscy wywodzili się z ubogiej mazowieckiej szlachty. Małżonkowie 1665 roku przekazali Podlazę swemu synowi Janowi. Ożenił się on z Sybillą Stachow i miał z nią czworo dzieci urodzonych w Podlazie. Córka Marianna (ur.1671) została wydana za wdowca Kazimierza de Beaulieu (Deboli), burgrabiego barczewskiego i dziedzica na Kierzbuniu. Podlazę z Polejkami odziedziczył starszy z synów Jana i Sybilli, Fabian (1669–1744). Był też dzierżawcą majątku w Łęgajnach. Fabian ożenił się z Barbarą Lang, pochodzącą z Ornety i doczekał się sześciorga dzieci.

W Łęgajnach urodził się w 1718 roku drugi z jego synów, Franciszek Andrzej. Córkę Katarzynę (1722–1769) wydał w 1749 roku za szlachcica polskiego Michała Kromera. Franciszek Andrzej, po ojcu dziedzic na Podlazie i Polejkach, w 1744 roku poślubił szlachciankę z Szynowa pod Barczewem, Annę Barbarę z Łączyńskich. Z małżeństwa tego w latach 1745–1757 urodziło się w Podlazie pięcioro potomstwa.

W spisie majątkowym sporządzonym po zaborze Warmii przez Prusy w 1772 roku posiadłość Franciszka Cichowskiego figurowała jako Podlassa, przywiązana do majoratu Polejki. Najstarszy syn Jan Nepomucen (1745–1816) został polskim kaznodzieją w siedzibie kapituły warmińskiej we Fromborku, następnie sekretarzem kapituły oficjałem diecezjalnym, a w końcu przyjęto go do kapituły jako kanonika.

W 1785 roku majątek obciążony długami zagrożony był licytacją, lecz wówczas wykupił go trzeci z synów – Ludwik Bartłomiej (1751–1816). Gospodarował tam z ojcem, dwójką braci i najmłodszą z rodzeństwa Marianną do 1792 roku. Wówczas Cichowscy sprzedali majątek i przenieśli się do posiadłości Jana Nepomucena Cichowskiego we Fromborku, co nastąpiło w 1816 roku. Nabywcą Podlazy i Polejek w 1792 roku był Samuel Gregorovius z Piasków w powiecie ełckim. Ten z kolei sprzedał majątek w 1806 roku Christianowi Ekhardowi Wernowi, który został radnym powiatu olsztyńskiego. W 1820 roku w posiadłości Werna w Podlazie było 6 domów i 25 mieszkańców, a w Polejkach tylko 1 dom i 3 mieszkańców. W 1830 roku zadłużony majątek Werna został sprzedany w drodze licytacji. W 1836 roku Podlaza z Polejkami liczyły łącznie 11 domów mieszkalnych i 62 mieszkańców.

Według danych z 1871 roku posiadłość należała do właściciela Klewek, Norwega Karla Lousa. W Podlazie założył on gorzelnię, zaś Polejki jako osadę dworską zlikwidował, łącząc jej grunty w jedną całość z Podlazą. W 1889 roku majątek Podlaza, znajdujący się w posiadaniu Lousa, liczył 427 ha. Po jego śmierci w 1902 roku na Klewkach pozostała wdowa, natomiast Podlazę wraz z folwarkiem Ernsthof (591 ha) odziedziczył Ernst Lous. Jednak w 1907 roku posiadłość znajdowała się już w rękach Carla Orłowskiego. W Podlazie istniała gorzelnia parowa. Ostatnim właścicielem majątku w 1922 roku był Joseph Schmidt. Majątek, ograniczony wówczas prawdopodobnie do samej Podlazy, liczył 425 ha.

Bibliografia

Przewodnik turystyczny po gminie Purda, Purda 2013.
| Strona Gminy Purda [12.11.2013]
Bank Danych Lokalnych GUS [12.11.2013]
Verwaltungsgeschichte [12.11.2013]
Wikipedia [26.10.2014]