Markiny

Markiny
Pałac w Markinach na przedwojennym obrazie
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	bartoszycki
Gmina	Bartoszyce
Sołectwo	Łojdy
Liczba ludności (2009)	58
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Markiny
Położenie na mapie Polski Markiny
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Markiny (niem. Markienen) – wieś niesołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie bartoszyckim, w gminie Bartoszyce. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa olsztyńskiego.

Miejscowość w 2009 roku liczyła 58 mieszkańców. Wieś wchodzi w skład sołectwa Łojdy, w którym funkcję sołtysa sprawuje obecnie Helena Puszko.

Położenie

Wieś położona jest w północnej części województwa warmińsko-mazurskiego, na Równinie Sępopolskiej, 4 km na północny zachód od Bartoszyc, na zachód od drogi krajowej nr 51.

Dzieje miejscowości

Wieś powstała w ramach kolonizacji północnych obszarów państwa zakonu krzyżackiego. Po raz pierwszy wzmiankowana jest w źródłach z 1414 roku jako wieś pruska; również nazwa wsi jest pochodzenia pruskiego. Wkrótce potem, w 1429, na miejscu wsi powstał majątek szlachecki o powierzchni 14 łanów. W następnych stuleciach Markiny pozostały średniej wielkości majątkiem ziemskim – w 1889 roku obejmował on obszar 287 ha. Na przestrzeni wieków często zmieniał on właścicieli, wśród nich byli przedstawiciele możnych rodzin junkierskich, a w latach 1806–1831 należał do polskiej rodziny szlacheckiej Gostkowskich. Do 1939 roku znajdował się w posiadaniu rodziny von Bergów. U Friedricha von Berga w Markinach gościło wielu niemieckich generałów, m.in. Paul von Hindenburg. Do 1945 roku Markiny należały do parafii ewangelickiej w Bartoszycach.

Po II wojnie światowej wieś weszła w skład sołectwa Kiertyny Wielkie. Na bazie dawnego majątku uruchomiono tu Państwowe Gospodarstwo Rolne Markiny. Według spisu powszechnego z 1983 roku pegeer składał się z ośmiu budynków mieszkalnych tworzących zwartą zabudowę; wieś posiadała elektryczne oświetlenie ulic. Znajdowały się tu punkt biblioteczny oraz sala kinowa na 80 miejsc.

Liczba mieszkańców na przestrzeni lat:

• 1857 – 99 osób
• 1933 – 452 osoby
• 1939 – 434 osoby
• 1983 – 79 osób

Ludzie związani z miejscowością

• Friedrich von Berg-Markienen (1866–1939) – polityk niemiecki, nadprezydent Prus Wschodnich w latach 1916–1918; właściciel majątku w Markinach

Zabytki

• dwór w Markinach z drugiej połowy XVIII wieku; rozebrany na przełomie lat 80. i 90. XX wieku
• park dworski, stan bardzo zły
• dom nr 41 oraz 42

Bibliografia

Bartoszyce. Z dziejów miasta i okolic, red. Andrzej Wakar, Olsztyn 1987.
Jackiewicz-Garniec Małgorzata, Garniec Mirosław, Pałace i dwory dawnych Prus Wschodnich, Olsztyn 1999.
Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
Wojewódzka ewidencja zabytków [05.03.2014]
Studium uwarunkowań i zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce [05.03.2014]
Bank Danych Lokalnych GUS [05.03.2014]
Deutsche Verwaltungsgeschichte [05.03.2014]