Gizewo

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
Gizewo

Siedlisko w Gizewie,źródło: Folkownia, 08.11.2013.
Siedlisko w Gizewie,źródło: Folkownia, 08.11.2013.
Rodzaj miejscowości wieś sołecka
Państwo  Polska
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat mrągowski
Gmina Sorkwity
Sołectwo Gizewo
Liczba ludności (Pole-obowiązkowe) Pole-obowiązkowe
Strefa numeracyjna (+48) 89
Tablice rejestracyjne NMR
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa lokalizacyjna województwa warmińsko-mazurskiego
Gizewo
Gizewo
Położenie na mapie Polski
Mapa lokalizacyjna Polski
Gizewo
Gizewo
Ziemia

{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Gizewo (niem. Giesoewen) – wieś sołecka w Polsce w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie mrągowskim, w gminie Sorkwity. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego.


Charakterystyka fizjograficzna

Miejscowość położona jest na terenie fizjograficznym charakterystycznym dla powiatu mrągowskiego, który znajduje się w obrębie dwóch regionów: część zachodnia do linii Lipowo - Kosewo - Baranowo - Cudnochy to obszar wyniesień Pojezierza Mrągowskiego; część wschodnia to Kraina Wielkich Jezior Mazurskich, stanowiąca rozległe obniżenie w pasie pojezierzy Polski Północno-Wschodniej. Ukształtowanie terenu jest typowe dla obszarów polodowcowych. Występuje tutaj skupienie dużych, naturalnych zbiorników wodnych (14% powierzchni) oraz rozległe, zwarte kompleksy leśne (31% powierzchni). Miejscowość położona jest na terenie gminy Sorkwity, gdzie występujące osady wiążą się ze zlodowaceniem północnopolskim dwóch faz: leszczyńskiej i pomorskiej. W obszarze gminy znajdują się zasoby kruszywa naturalnego oraz kopaliny rolnicze (kreda jeziorna). Występują tutaj dwa ciągi morenowe, które poprzecinane są szeregiem jezior rynnowych (towarzyszą im piaszczysto-żwirowe wały ozów i tworów szczelinowych typu kemów). Do rynien zaliczymy: Jezioro Stromek, Jezioro Warpuńskie, Jezioro Zyndackie, Jezioro Gielądzkie, Jezioro Lampasz. Wzdłuż Jeziora Gielądzkiego i Lampackiego występują bardzo wysokie strome krawędzie - spadki dochodzą do 40 i więcej stopni nachylenia. Natomiast najwyższy punkt na terenie gminy, na zachód od Jeziora Gielądzkiego, koło Surmówki ma wysokość 208 m n.p.m.


Dzieje miejscowości

Wieś założona została w 1573 r. Jan von Hoyten – dawny starosta sześcieński sprzedał Wojtkowi Gize ze Stamki, 4 włóki sołeckie za 160 grzywien. W 1573 r. starosta sześcieński – Andrzej Jonasz sprzedał 2 włóki Janowi, Jakubowi i Wawrzyńcowi – synom Gizy. 21,5 włóki obsadzono czynszownikami. Cały obszar wsi wynosił 60 włók. Nazwa miejscowości pochodzi od rodziny Gizów. Ok. 1760 r. powstała szkoła, w której nauczał Ludwik Monkowius. Gizewo przyjęło kształt ulicówki. W 1785 r. było tu 38 dymów, w 1815 r. – 44, w 1838 r. – 37. W 1815 r. mieszkały tu 274 osoby, w 1838 r. – 473, w 1939 – 440. W XIX w. wieś zamieszkiwała ludność polska wyznania ewangelickiego. Gizewo należała początkowo do parafii w Szestnie, a potem do Warpun.


Gospodarka

W miejscowości działają gospodarstwa agroturystyczne.


Kultura

We wsi odbywają się dożynki i festyny. Działa tutaj świetlica.


Ludzie związani z miejscowością

Na kartach historii wsi zapisał się nauczyciel Ludwik Monkowius. Obecnie (2013 r.) sołtysem we wsi jest Krzysztof Woźniel.


Bibliografia

Mrągowo. Z dziejów miasta i okolic, pod red. Andrzeja Wakara, Olsztyn 1975, 487 ss.

Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, pod red. Bronisława Chlebowskiego, Filipa Sulimierskiego, Władysława Walewskiego, t. II, Warszawa 1881, 927 ss.


Zobacz też

http://www.gminasorkwity.pl


Kinlis (dyskusja) 18:43, 19 wrz 2013 (CEST)