Marcinkowo

Marcinkowo
Chałupa w Marcinkowie, źródło: http://www.wikipedia.pl, 12.09.2013.
Rodzaj miejscowości	wieś sołecka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	mrągowski
Gmina	Mrągowo
Sołectwo	Marcinkowo
Liczba ludności (Pole-obowiązkowe)	Pole-obowiązkowe
Strefa numeracyjna	(+48) 89
Tablice rejestracyjne	NMR
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Marcinkowo
Położenie na mapie Polski Marcinkowo
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Marcinkowo (niem. Mertinsdorf, Mertensdorf) – wieś sołecka w Polsce w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie mrągowskim, w gminie Mrągowo. W latach 1975-1998 miejscowość przynależała administracyjnie do województwa olsztyńskiego. W kadencji 2011-2015 sołtysem wsi jest Sławomir Olender.

Charakterystyka fizjograficzna

Marcinkowo leży w północnej Polsce, w środkowej części Pojezierza Mrągowskiego, które zalicza się do Pojezierza Mazurskiego. Obszar ten ma genezę polodowcową. Wieś rozlokowana jest wśród 4 jezior: Marcinkowskiego, Kociołek, Głębokiego, Czarnego. Miejscowość położona jest na terenie fizjograficznym charakterystycznym dla powiatu mrągowskiego, który znajduje się w obrębie dwóch regionów: część zachodnia do linii Lipowo - Kosewo - Baranowo - Cudnochy to obszar wyniesień Pojezierza Mrągowskiego; część wschodnia to Kraina Wielkich Jezior Mazurskich, stanowiąca rozległe obniżenie w pasie pojezierzy Polski Północno-Wschodniej. Ukształtowanie terenu jest typowe dla obszarów polodowcowych. Występuje tutaj także skupienie dużych, naturalnych zbiorników wodnych (14% powierzchni) oraz rozległe, zwarte kompleksy leśne (31% powierzchni).

Dzieje miejscowości

Miejscowość lokowali Krzyżaków, jako wieś czynszową. Wieś założono przed 1422 r. W początkowym okresie funkcjonowania wsi istniała tutaj młyn należący do zakonu.

W okresie  wojny trzynastoletniej (1454  - 1466) wieś została całkowicie wyludniona. Ponowne lokowanie nastąpiło w XVI w. Miejscowość przybrała jednak inną nazwę. Wiadomo, że w 1555 r. komornik z Szestna – Marcin Kaszten otrzymał od starosty Jerzego von Dibesa pięć włók sołeckich na  prawie magdeburskim. Ponadto nakazano mu obsadzenie 45 łanów między Mrągowem, Polską Wsią, majątkiem sorkwickim oraz lasem marcinkowskim. W ten o to sposób na nowo rozpoczęła się historia wsi. Nazwa wsi pochodzi od jednego z lokatorów.  Wojciech Kętrzński uważał, że w pierwszym stuleci istnienia Marcinkowa mieszkali tu zarówno Niemcy jak i Polacy a w XVII w. jedynie Polacy. W XVII w. we wsi funkcjonował folwark oraz owczarnia. W folwarku książęcym na 12 włókach szarwark odrabiało 50 chłopów z sąsiednich miejscowości. Ponadto w XVII w. w Marcinkowie istniała straż leśna, podległa zwierzchności w Krutyni. W XVIII w. powstała szkoła, w której nauczano po polski. Pierwszym nauczycielem był Andrzej Olszewski. W XIX w. zaś wieś znalazła się na trasie bitego traktu łączącego Mrągowo z Olsztynem. Teren miejscowości wówczas przybrał kształt ulicówki. W tym samym czasie liczba mieszkańców sukcesywnie rosła.  W 1785 r. znajdowało się we wsi 15 dymów, w 1815 r. – 21, w 1838 r. – 25 . W 1815 r. było tu 158 mieszkańców, w 1838 r. – 289, w 1939 r . W 1856 r. wieś obejmowała 1890 mórg z 393 mieszkańcami. Na początku XX w. folwark funkcjonujący we wsi należał do dworu w  Szestnie . W 1928 r. istniała tutaj placówka pocztowa a w 1935 r. szkoła czteroklasowa, w której dwóch nauczycieli uczyło 182 dzieci. W 1939 r. na obszarze wiejskim znajdowały się 244 gospodarstwa domowe, z czego 93 gospodarstwa rolnicze . Po II wojnie światowej Marcinkowo  do 1954 r. było siedzibą gminy Marcinkowo. 

Gospodarka

We wsi działają małe firmy prywatne z zakresu: handlu, usług logopedycznych, usług blacharskich, ogrodnictwa i logopedii. Odnajdziemy tu również szkołę tańca, fermę drobiu i punkt sprzedaży opału.

Kultura

W Marcinkowie funkcjonuje świetlica i organizowane są tutaj festyny i pikniki.

Edukacja

We wsi działa Szkoła Podstawowa.

Ludzie związani z miejscowością

Ze wsią związana jest postać Andrzeja Olszewskiego – nauczyciela.

Zabytki

Na terenie Marcinkowa znajdują się także następujące zabytki: budynek szkoły z XX w., dwa cmentarze ewangelickie z XIX-XX w., zabudowania przy głównej drodze z XX w., krzyż i dwie kapliczki przydrożne.

Bibliografia

Achremczyk Stanisław,Historia Warmii i Mazur, t. 1, Olsztyn 2010, 671 ss.

Mrągowo. Z dziejów miasta i okolic, pod red. Andrzeja Wakara, Olsztyn 1975, 487 ss.

Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, pod red. Bronisława Chlebowskiego, Filipa Sulimierskiego, Władysława Walewskiego, t. VI, Warszawa 1885, 960 ss.

http://www.it.mragowo.pl/media/art/707/file/historia.pdf, 12.09.2013.

Zobacz też

http://www.mragowotm.pl
Kinlis (dyskusja) 11:21, 21 wrz 2013 (CEST)