Marcinkowo

Marcinkowo
Chałupa w Marcinkowie, źródło: http://www.wikipedia.pl, 12.09.2013.
Rodzaj miejscowości	wieś sołecka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	mrągowski
Gmina	Mrągowo
Sołectwo	Marcinkowo
Liczba ludności (Pole-obowiązkowe)	Pole-obowiązkowe
Strefa numeracyjna	(+48) 89
Tablice rejestracyjne	NMR
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Marcinkowo
Położenie na mapie Polski Marcinkowo
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Marcinkowo (niem. Mertinsdorf, Mertensdorf) – wieś sołecka w Polsce w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie mrągowskim, w gminie Mrągowo. W latach 1975-1998 miejscowość przynależała administracyjnie do województwa olsztyńskiego. W kadencji 2011-2015 sołtysem wsi jest Sławomir Olender.

Charakterystyka fizjograficzna

Marcinkowo leży w północnej Polsce, w środkowej części Pojezierza Mrągowskiego, które zalicza się do Pojezierza Mazurskiego. Obszar ten ma genezę polodowcową. Wieś rozlokowana jest wśród 4 jezior: Marcinkowskiego, Kociołek, Głębokiego, Czarnego. Miejscowość położona jest na terenie fizjograficznym charakterystycznym dla powiatu mrągowskiego, który znajduje się w obrębie dwóch regionów: część zachodnia do linii Lipowo - Kosewo - Baranowo - Cudnochy to obszar wyniesień Pojezierza Mrągowskiego; część wschodnia to Kraina Wielkich Jezior Mazurskich, stanowiąca rozległe obniżenie w pasie pojezierzy Polski Północno-Wschodniej. Ukształtowanie terenu jest typowe dla obszarów polodowcowych. Występuje tutaj także skupienie dużych, naturalnych zbiorników wodnych (14% powierzchni) oraz rozległe, zwarte kompleksy leśne (31% powierzchni).

Dzieje miejscowości

Miejscowość lokowali przed 1422 r. Krzyżacy, jako wieś czynszową.mW początkowym okresie funkcjonowania wsi istniał tu młyn, należący do zakonu. W okresie wojny trzynastoletniej (1454 -1466) wieś została całkowicie wyludniona. Ponowne lokowanie miejscowości nastąpiło w XVI w. W 1555 r. komornik z Szestna – Marcin Kaszten otrzymał od starosty Jerzego von Dibesa pięć włók sołeckich na prawie magdeburskim. Kasztenowi nakazano obsadzenie 45 łanów między Mrągowem, Polską Wsią, majątkiem sorkwickim oraz lasem marcinkowskim. Nazwa wsi pochodzi od jednego z lokatorów.

Wojciech Kętrzński uważał, że w pierwszym stuleci istnienia Marcinkowa mieszkali tu zarówno Niemcy jak i Polacy, a w XVII w. jedynie Polacy. W XVII w. we wsi funkcjonował folwark oraz owczarnia. W folwarku książęcym na 12 włókach szarwark odrabiało 50 chłopów z sąsiednich miejscowości. Ponadto w XVII w. w Marcinkowie istniała straż leśna, która podległa władzy Krutyni.

W XVIII w. powstała szkoła, w której nauczano po polski. Pierwszym nauczycielem był Andrzej Olszewski.

W XIX w., zaś we wsi utworzono bity trakt, łączący Mrągowo z Olsztynem. Teren miejscowości wówczas przybrał kształt ulicówki. W tym samym czasie liczba mieszkańców sukcesywnie rosła. W 1785 r. znajdowało się we wsi 15 dymów, w 1815 r. – 21, w 1838 r. – 25. W 1856 r. tern wsi obejmował 1890 mórg.

Na początku XX w. folwark funkcjonujący we wsi należał do dworu w Szestnie. W 1928 r. istniała tutaj placówka pocztowa, a w 1935 r. szkoła czteroklasowa, w której dwóch nauczycieli uczyło 182 dzieci. W 1939 r. na obszarze wiejskim znajdowały się 244 gospodarstwa domowe, z czego 93 gospodarstwa rolnicze. Po II wojnie światowej Marcinkowo do 1954 r. było siedzibą gminy Marcinkowo.

Liczba ludności w kolejnych latach:

1815 r. - 158

1838 r. – 289

1856 r. - 393

Gospodarka

We wsi działają małe firmy prywatne z zakresu: handlu, usług logopedycznych, usług blacharskich, ogrodnictwa i logopedii. Odnajdziemy tu również szkołę tańca, fermę drobiu i punkt sprzedaży opału.

Kultura

W Marcinkowie funkcjonuje świetlica i organizowane są tutaj festyny i pikniki.

Edukacja

We wsi działa Szkoła Podstawowa.

Ludzie związani z miejscowością

Ze wsią związana jest postać Andrzeja Olszewskiego – nauczyciela.

Zabytki

Na terenie Marcinkowa znajdują się także następujące zabytki: budynek szkoły z XX w., dwa cmentarze ewangelickie z XIX-XX w., zabudowania przy głównej drodze z XX w., krzyż i dwie kapliczki przydrożne.

Bibliografia

Achremczyk Stanisław,Historia Warmii i Mazur, t. 1, Olsztyn 2010, 671 ss.

Mrągowo. Z dziejów miasta i okolic, pod red. Andrzeja Wakara, Olsztyn 1975, 487 ss.

Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, pod red. Bronisława Chlebowskiego, Filipa Sulimierskiego, Władysława Walewskiego, t. VI, Warszawa 1885, 960 ss.

http://www.it.mragowo.pl/media/art/707/file/historia.pdf, 12.09.2013.

Zobacz też

http://www.mragowotm.pl
Kinlis (dyskusja) 11:21, 21 wrz 2013 (CEST)