Wąsatka

Wąsatka
Panurus biarmicus`
Linnaeus, 1758
Panurus biarmicus Linnaeus, 1758
Dorosły samiec. Źródło: [2]
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Rząd	wróblowe
Rodzina	Panuridae des Murs, 1860
Rodzaj	PanurusSzablon:R Koch, 1816
Gatunek	wąsatka
Synonimy
kobczyk zwyczajny [Parus] biarmicus Linnaeus, 1758Szablon:R
Podgatunki
P. b. biarmicus (Linnaeus, 1758) P. b. kosswigi Kumerloeve, 1959 P. b. russicus (C. L. Brehm, , 1831)

Wąsatka (Panurus biarmicus) – gatunek niedużego ptaka osiadłego lub koczującego z rodziny wąsatek (Panuridae), zaliczany wcześniej do ogoniatek (Paradoxornithidae), pokrzewek (Sylviidae) lub tymaliowatych (Timaliidae). Najbliżej spokrewniony jest ze skowronkami (Alaudidae). Długość ciała – ok. 15-18 cm.

Charakterystyka

Ptak przypominający nieco sikorę, ale z długim, schodkowato zwężającym się ogonem. Ubarwienie ogólnie rudawobrązowe. Samiec ma głowę i kark popielatą, z charakterystycznymi, długimi czarnymi plamami w kształcie "wąsów" na bokach głowy. Spód ciała biały z lekkim, różowym odcieniem, czarne podogonie, skrzydła w podłużne, czarno-rudo-białe pasy. Samica bardziej płowa, bez czarnych "wąsów" na głowie, z beżowym podogoniem i ogólnie o bardziej matowym upierzeniu.

Gatunek występuje na rozległych połaciach trzcin na obrzeżach jezior i stawów hodowlanych, a także w dolinach rzecznych ze starorzeczami porośniętych łanami szuwarów i na przymorskich zalewach.
Żywi się w okresie lęgowym i polęgowym owadami i innymi bezkręgowcami, a zimą - nasionami trzciny.

Gniazdo buduje nisko nad wodą, dobrze ukryte w kępie trzciny lub turzycy, w kształcie półkuli zbudowanej z szerokich, suchych liści trzcin i pałki, wyściełane kłoskami z kwiatostanów trzciny. Ptak towarzyski, żyje w stadach i często gniazduje w skupieniach.

Samica. Źródło: [3]

Występowanie

Zamieszkuje Europę, Azję Środkową, Chiny i Azję Mniejszą. Wyróżniono kilka podgatunków:

• P. biarmicus biarmicus – zachodnia, środkowa i południowa Europa do południowo-zachodniej Rosji, Bałkanów i zachodniej Turcji;
• P. biarmicus kosswigi – środkowo-południowa Turcja;
• P. biarmicus russicus – środkowo-wschodnia i wschodnia Europa przez południową Rosję do północno-wschodnich Chin, Mongolii, Kazachstanu i środkowej Turcji.

W Polsce nieliczny lub bardzo nieliczny ptak lęgowy niżu, częstszy na zachodzie kraju (tam lokalnie liczny).

Na Warmii i Mazurach wąsatkę odnotowano na obszarze Natura 2000 Zalew Wiślany należącym do sieci Natura 2000, a także w Rezerwacie Boczki, Rezerwacie Jezioro Karaś, Rezerwacie Jezioro Łuknajno, Rezerwacie Zatoka Elbląska.

W Polsce objęty ścisłą ochroną gatunkową, wymieniony w Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt jako gatunek wymagający szczególnej uwagi oraz w Dyrektywie Ptasiej, zagrożony wycinaniem i wypalaniem trzcinowisk.

Bibliografia

Richarz Klaus, Ptaki - przewodnik, Warszawa, Wydawnictwo Muza, 2009.
Radziszewski Michał, Ptaki Polski, Warszawa, Carta Blanca, 2011.

Zobacz też

Dziennik Ustaw 2004, nr 220, poz. 2237 [4]
[5]
[6]
[7]