Ramienica przeciwstawna

Ramienica przeciwstawna
Chara contraria
A.Braun ex Kütz.
Źródło: [2]
Systematyka
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny naczyniowe
Gromada	Charophyta
Klasa	ramienice właściwe
Rząd	ramienicowce
Rodzina	ramienicowate
Rodzaj	ramienica
Gatunek	ramienica przeciwstawna
Synonimy

Ramienica przeciwstawna (Chara contraria A.Braun ex Kütz.) – gatunek rośliny należący do rodziny ramienicowatych (Charophyceae), rzędu ramienicowców (Charales).

Morfologia

Ramienica przeciwstawna jest małym makroglonem (do 40, wyjątkowo 50 cm długości). Wykształca słabo rozgałęzioną, szaro-zieloną plechę, zwykle silnie inkrustowana węglanem wapnia (zwłaszcza w czystych jeziorach twardowodnych), przez co jest krucha i delikatna. Nibyłodyga i nibyliście cienkie, w przekroju elipsoidalne. Okorowanie podwójne. Rzędy główne wyraźnie przeważają nad bocznymi, czasem niezupełne lub brak, zwłaszcza na nibyliściach. Nibyliście zmienne, krótsze od międzywęźli z 6–8(12) członów, w liczbie 6–10(12) w okółku. Człony nieokorowane mogą być płodne. U typowych przedstawicieli 2-3 końcowe człony nieokorowane wcięte w węzłach i tępo zakończone. Nibylistki wewnętrzne przeważnie po pięć, zwykle dłuższe od lęgni i tępo zakończone, podczas gdy na zewnątrz brak lub słabo wykształcone (brodawkowate lub wałeczkowate). Kolce pojedyncze, o nieregularnych kształtach od brodawkowatych po wałeczkowate. W dolnych międzywęźlach słabo wykształcone, z kolei na szczytowych mniejsze, ale gęstsze. Przylistki ułożone w dwurzędowych okółkach, słabo wykształcone, zwykle w górnym okółku dłuższe i wałeczkowate, a w dolnym brodawkowate. Rzadziej oba okółki wałeczkowate, mało zróżnicowane. Roślina jednopienna. Plemnie i lęgnie pojedyncze w 3-4 pierwszych węzłach nibyliści. Niekiedy po dwie lęgnie i plemnia w węźle. Plemnie żółto-pomarańczowe, lęgnie żółto-zielone. Koronka lęgni szeroka u podstawy, zamknięta.

W wodach płytkich, w strefie falowania, pojawiają się formy zwykle mniejsze i silniej inkrustowane, w głębszych wodach, ewentualnie w łąkach innych gatunków - bardziej wydłużone, o wiotkich nibyliściach. W wielogatunkowych płatach lub na podłożu organicznym słabsze okorowanie.

Rozmieszczenie i ekologia

Ramienica przeciwstawna występuje w większej części Europy, w Chinach, Argentynie, na Florydzie.
Rozpowszechniona na terenie całej Polski, zwarte zbiorowiska częściej tworzy na wschodzie i północy. Na terenie Warmii i Mazur odnotowana na obszarze Natura 2000 Jezioro Wukśniki.

Gatunek zasadniczo słodkowodny, głównie w jeziorach eutroficznych. Znosi niewielkie zasolenie i duże ograniczenie ilości światła. Nie występuje w wodach szybko płynących, zwykle w wodach płytkich litoralu (wyjątkowo sięga 7 m głębokości), na różnym podłożu: mule, piasku, szczątkach organicznych, torfie, często z dużą zawartością wapnia (Ca). Może występować w małych zbiornikach (w tym w torfiankach), a nawet rowach. Rośnie zwykle jako domieszka w innych typach łąk ramienicowych (np. z Nitellopsis obtusa, Chara tomentosa), rzadko tworzy zespół roślinny Charetum contrariae. Często jej plecha jest podłożem dla nitkowatych glonów peryfitonowych. W sukcesji wtórnej budowane przez nią płaty czasem pojawiają się już po kilku tygodniach od powstania nowego stawu, co ma wpływ na dalszy rozwój roślinności w takim zbiorniku. Glon jednoroczny, chociaż w głębszych i cieplejszych wodach może zimować.

Wartość użytkowa

Ramienica przeciwstawna nie podlega w Polsce ochronie gatunkowej. Według Czerwonej listy roślin i grzybów Polski jest gatunkiem narażonym (kategoria V). Występowanie jej w zbiorowisku jest natomiast podstawą do objęcia zbiornika, w którym występuje, ochroną w systemie Natura 2000 jako siedliska przyrodniczego 3140 (twardowodne oligo– i mezotroficzne zbiorniki z podwodnymi łąkami ramienic Charetea).

Ciekawostki

Osobniki płonne ramienicy przeciwstawnej, występujące na płytkich stanowiskach, mogą być mylone z ramienicą delikatną.

Bibliografia

Pełechaty M., Pukacz A., Klucz do oznaczania gatunków ramienic (Characeae) w rzekach i jeziorach. Warszawa, Główny Inspektorat Ochrony Środowiska/Wydawnictwo Naukowe Gabriel Borowski, 2008, s. 46–47, seria: Biblioteka Monitoringu Środowiska.
Zarzycki Kazimierz, Szeląg Zbigniew, Red list of the vascular plants in Poland, [w:] Red lists of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski, red. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda i Zbigniew Szeląg, Kraków 2006, s. 11-20.

Zobacz też

[3]
[4]