Pietrzwałd

Pietrzwałd
Rodzaj miejscowości	wieś sołecka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	ostródzki
Gmina	Ostróda
Liczba ludności (2010)	483
Strefa numeracyjna	(+48) 89
Kod pocztowy	14-100 Ostróda
Tablice rejestracyjne	NOS
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Pietrzwałd
Położenie na mapie Polski Pietrzwałd
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Pietrzwałd (niem. Peterswalde) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie ostródzkim, w gminie Ostróda. W latach 1973–1976 miejscowość była siedzibą gminy Pietrzwałd. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. W 2010 roku wieś liczyła 483 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Henryk Malik.

Charakterystyka fizjograficzna

Miejscowość położona jest na Mazurach Zachodnich (Pojezierze Iławsko–Ostródzkie), w odległości 18 km na południowy zachód od Ostródy.

Dzieje miejscowości

W 1363 roku Winrich von Kniprode nadał niejakiemu Glabocie i Günterowi oraz sołtysowi Piotrowi 60 łanów w Pietrzwałdzie. W roku 1366 otrzymali oni potwierdzenie nadania własności. W 1453 roku do Związku Pruskiego przystąpili pruscy właściciele majątku. W 1591 roku bez zgody księcia wybudowano kościół. W celu uzyskania zgody na założenie parafii wolni kmiecie udali się do Królewca. Starosta jednak nie wyraził zgody, a za nieposłuszeństwo osadził w więzieniu 12 kmieci. Mieszkańcom Pietrzwałdu pozwolono jednak utrzymać na posadzie nauczyciela szkoły wyznaniowej, który wygłaszał również kazania i udzielał ostatniej posługi zmarłym. W 1621 roku w Pietrzwałdzie mieszkali wyłącznie Polacy. W 1640 roku geometra Stefan Dombrowski otrzymał nadanie ziemskie w Pietrzwałdzie z prawem warzenia piwa i spirytusu. Na początku XVIII wieku wybudowano nowy drewniany kościół.

Aktualnie wieś jest siedzibą sołectwa.

Liczba mieszkańców w poszczególnych okresach:

• 1820 r. – 225 osób

• 1880 r. – 837 osób

• 1939 r. – 688 osób

Szkolnictwo

• Szkoła Podstawowa im. Jana Karola Sembrzyckiego

Religia

We wsi znajduje się siedziba parafii rzymskokatolickiej.

Zabytki

• drewniany barokowy kościół, zbudowany w początkach XVII wieku; zachowany barokowy ołtarz główny z początku XVIII wieku, dzwony z 1614 i 1753 roku (obiekt wpisany do wojewódzkiego rejestru zabytków)
• dawny cmentarz ewangelicki – wpisany do wojewódzkiego rejestru zabytków

Turystyka

• Szlak Grunwaldzki: Waplewo – Samborowo – niebieski szlak pieszy o długości 60,80 km – przebieg trasy: Waplewo – Sitno – Ulnowo – Grunwald – Samin – Marcinkowo – Dylewo – Jezioro Francuskie – Pietrzwałd – Naprom – Samborowo
• szlak rowerowy o długości 67 km – przebieg trasy: Waplewo – Jadamowo – Sitno – Łubianek – Łubian – Ulnowo – Grunwald – Samin – Jezioro Dąbrówno – Dylewo-Góra Dylewska – Pietrzwałd – Samborowo
• czerwony szlak turystyczny ("Pętla na Dylewską Górę") – przebieg trasy: Brzydowo – Kraplewo – Dziadyk – Ryn – Bednarka – Miejska Wola – Dylewska Góra – Wysoka Wieś – Pietrzwałd – Rudno – Brzydowo

Przyroda

W pobliżu miejscowości znajduje się Rezerwat Przyrody "Jezioro Francuskie", a także pomniki przyrody - głaz narzutowy "Kamień Ofiarny" ("Pogański Kamień") i głaz narzutowy w Leśnictwie Dylewska Góra.

Ludzie związani z miejscowością

• Józef Kozakiewicz (1918–1973) – bibliotekarz, animator kultury, działacz społeczny

Bibliografia

1. Darmochwał Tomasz, Rumiński Marek Jacek, Warmia. Mazury, Białystok 1998.
2. Mazury. Słownik stronniczy, ilustrowany, red. Waldemar Mierzwa, Dąbrówno 2008.
3. Ostróda. Z dziejów miasta i okolic, red. Andrzej Wakar i in., Olsztyn 1976.
4. Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
5. Bank Danych Lokalnych GUS [10.08.2013]
6. Deutsche Verwaltungsgeschichte [10.08.2013]
7. Olsztyńska Strona Rowerowa [10.08.2013]
8. Wojewódzka Ewidencja Zabytków [10.08.2013]