Sady

Sady
Rodzaj miejscowości	wieś sołecka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko - mazurskie
Powiat	mrągowski
Gmina	Mikołajki
Sołectwo	Sady
Liczba ludności (Pole-obowiązkowe)	Pole-obowiązkowe
Strefa numeracyjna	(+48) 87
Tablice rejestracyjne	NMR
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Sady
Położenie na mapie Polski Sady
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Sady (niem. Schaden) – wieś sołecka w Polsce w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie mrągowskim, w gminie Mikołajki. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie przynależała do województwa suwalskiego.

Charakterystyka fizjograficzna

Miejscowość położona jest na terenie fizjograficznym charakterystycznym dla powiatu mrągowskiego, który znajduje się w obrębie dwóch regionów: cześć zachodnia do linii Lipowo - Kosewo - Baranowo - Cudnochy to obszar wyniesień Pojezierza Mrągowskiego; część wschodnia to Kraina Wielkich Jezior Mazurskich, stanowiąca rozległe obniżenie w pasie pojezierzy Polski Północno-Wschodniej. Ukształtowanie terenu jest typowe dla obszarów polodowcowych. Występuje tutaj także skupienie dużych, naturalnych zbiorników wodnych (14% powierzchni) oraz rozległe, zwarte kompleksy leśne (31% powierzchni). Ponadto miejscowość położona jest na terenie gminy Mikołajki, gdzie skupienia wodne wynoszą ok. 23 % powierzchni gminy a lasy ok 22%. W granicach gminy znajdują się jeziora: Mikołajskie, Tałty, Łukajno, część Jeziora Śniardwy oraz 10 mniejszych. W obrębie gminy znajduje się Mazurski Park Krajobrazowy a tereny o nadrzędnej funkcji ekologicznej (z przeciwskazaniem do inwestycji) obejmują ok. 53% powierzchni.

Dzieje miejscowości

Rudolf von Diepoltskirchen – komtur ryński nadaje w 1499 r. Maciejowi Pomianowi 40 włók na prawie chełmińskim w celu lokacji wsi dannickiej - Sady. 4 włóki przeznaczone zostały dla sołtysa. Czynszownicy otrzymali 13 lat wolnizny. Jednak po 3 latach obowiązywała ich 8 – dniowa tłoka ręczna od każdej włóki. Po 7 latach zobowiązani byli do płacenia dziesięciny na rzecz kościoła. Mieszkańcy wsi mogli łowić ryby na własne potrzeby z Jeziora Tałty. W 1539 r. we wsi była tylko polska ludność. Przed 1740 r. istniała w Sadach szkoła, w której w 1818 r. po polsku uczył Plewa. W 1785 r. było tu 8 dymów, w 1815 r. – 32, w 1838 r. – 34. Pod koniec XIX w. wieś obejmowała 992 ha z 67 domami. W 1815 r. mieszkało we wsi 161 osób, w 1838 r. – 264 , pod koniec XIX w.- 319. W 1860 r. do wsi przyłączoną osadę młyńską Dosie, która powstała w 1733 r. W XX w. były we wsi dwa gospodarstwa dworskie. Pierwsze, Konrada Gorącego, obejmowało 19 włók, drugie rozciągało się na 23 włóki. Sady należały do parafii w Mikołajkach. W 1939 r. było tu 268 mieszkańców. W latach 70 XX w. do sołectwa należały następujące miejscowości: Cimowo, Dybowo i Nowe Sady.

Religia

Wieś znajduje się na terenie parafii rzymskokatolickiej pw. Matki Bożej Różańcowej w Mikołajkach.

Ludzie związani z miejscowością:

Na kartach historii wsi zapisał się nauczyciel Plewa. W kadencji 2011-2015 sołtysem wsi jest Andrzej Drabiński.

Zabytki:

We wsi ostał się cmentarz ewangelicki z XIX w.

Bibliografia:

Mrągowo. Z dziejów miasta i okolic, pod red. Andrzeja Wakara, Olsztyn 1975, 487 ss.

Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, pod red. Bronisława Chlebowskiego, Filipa Sulimierskiego, Władysława Walewskiego, t. X, Warszawa 1889, 960 ss.

Zobacz też

www.mikolajki.pl