Wierzbowo (gmina Iłowo-Osada)

Wierzbowo
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	działdowski
Gmina	Iłowo-Osada
Liczba ludności (2010)	281
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Wierzbowo
Położenie na mapie Polski Wierzbowo
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Wierzbowo (niem. Wiersbau, Wiersbau bei Soldau) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie działdowskim, w gminie Iłowo-Osada. W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa ciechanowskiego.

Miejscowość w 2010 roku liczyła 281 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Elżbieta Stenkel.

Położenie

Wieś położona jest w południowej części województwa warmińsko-mazurskiego, na pograniczu Pojezierza Mazurskiego i Niziny Mazowieckiej, 10 km na południowy wschód od Działdowa i 6 km na zachód od Iłowo-Osady.

Dzieje miejscowości

Wieś powstała w ramach kolonizacji południowych terenów państwa Zakonu Krzyżackiego. W 1351 roku komtur ostródzki Gunter von Hohenstein nadał Marcinowi z Wierzbowa (prawdopodobnie na ziemi chełmińskiej) 27 łanów na prawie chełmińskim między Burszem a Narzymiem, zaś Marcin w zamian zobowiązał się do jednej służby zbrojnej. Niedługo później, w 1371 roku, Staśko z Wierzbowa otrzymał od komtura ostródzkiego Zygfryda Walpota von Passenheima trzy łany położone między Wierzbowem, Narzymiem i Kisinami. W rezultacie obszar majątku wzrósł do 30 łanów.

Jeden z jego późniejszych właścicieli, Mikołaj, należał do Związku Pruskiego. W 1454 roku zaatakował on Działdowo i wyparł stamtąd Krzyżaków, ale już w następnym roku przeszedł na ich stronę i zwrócił miasto. Kilka lat później Mikołaj ponownie zmienił stronę, za co jego dobra zostały skonfiskowane przez Zakon. W 1460 roku wielki mistrz Ludwik von Erlichshausen nadał je Janowi i Kacprowi Schoeneich oraz Krzysztofowi, Zygmuntowi i Kacprowi Lesławiczom - prawdopodobnie jako nagrodę za zasługi wojenne. Od XVII wieku wśród właścicieli dóbr w Wierzbowie było wielu przedstawicieli polskiej szlachty: Burscy, Kraszewscy, Radzymińscy, Krzykowscy, Żabokliccy, Rybińscy, Szymańscy. Wierzbowo należało do parafii ewangelickiej w Narzymiu. Szkołę we wsi założono w połowie XVIII wieku (przed 1763 rokiem). W połowie XIX wieku Wierzbowo liczyło 116 mieszkańców.

W 1919 roku na mocy traktatu wersalskiego wieś - wraz z całą Działdowszczyzną - przyznana została Rzeczpospolitej Polskiej. W 1939 roku znalazła się pod okupacją niemiecką.

Religia

Wieś znajduje się na terenie parafii rzymskokatolickiej pw. św. Jana Chrzciciela w Narzymiu.

Ludzie związani z miejscowością

• Adolf Edward Szymański - działacz mazurski, społecznik; w okresie międzywojennym mieszkał w Wierzbowie.

Zabytki

• Zespół dworsko-folwarczny: dwór z okresu międzywojennego, pozostałości parku dworskiego, brama z kamiennym ogrodzeniem z początku XX wieku.
• Budynek szkoły z początku XX wieku, murowany.

Bibliografia

1. Działdowo. Z dziejów miasta i powiatu, red. Wanda Korycka, Olsztyn 1966.
2. Mazury. Słownik stronniczy, ilustrowany, red. Waldemar Mierzwa, Dąbrówno 2008.
3. Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
4. Wojewódzka ewidencja zabytków [data dostępu: 12.11.2013]
5. Gminna ewidencja zabytków w: |Zmiana studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy [data dostępu: 12.11.2013]]
6. Bank Danych Lokalnych GUS [data dostępu: 12.11.2013]
7. Verwaltungsgeschichte [data dostępu: 12.11.2013]