Pilchy

Pilchy
Rodzaj miejscowości	wieś sołecka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	piski
Gmina	Pisz
Liczba ludności (2010)	138
Strefa numeracyjna	(+48) 87
Kod pocztowy	12-200
Tablice rejestracyjne	NPI
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Pilchy
Położenie na mapie Polski Pilchy
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Pilchy (niem. Pilchen) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie piskim, w gminie Pisz. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa suwalskiego. W 2010 roku wieś liczyła 138 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Krystian Świenc.

Położenie

Wieś położona jest w południowo–wschodniej części województwa warmińsko–mazurskiego na Równinie Mazurskiej, 16 km (w linii prostej około 10 km) na północny wschód od Pisza, na brzegu jeziora Roś. W pobliżu wsi (między Pilchami a Bielicami) płynie strumyk Dziękałówka, dopływ jeziora Roś.

Dzieje miejscowości

Osada istniała prawdopodobnie już w pierwszej połowie XV wieku. Przywilej lokacyjny otrzymała jednak dopiero w 1465 roku, gdy nadano ją na prawie chełmińskim braciom Tomkowi i Janikowi Pilchom. Obejmowała wówczas 16 łanów; Pilchom zezwolono również na założenie karczmy. Od owych braci – a pochodzili oni z rodu rycerskiego – wywodzi się nazwa wsi. W późniejszym czasie wieś powiększyła się o 2 łany w 1519 roku i o kolejne 2,5 łana w 1554 roku. W wyniku epidemii dżumy, która dotarła do wsi latem 1710 roku, populacja znacznie się zmniejszyła (zmarło 76 mieszkańców). Wieś należała do parafii ewangelickiej w Piszu. W 1737 roku powstała we wsi szkoła. W 1935 roku pracował w niej jeden nauczyciel, uczyło się 62 dzieci.

Aktualnie wieś jest siedzibą sołectwa.

Liczba mieszkańców wsi w poszczególnych okresach:

• 1857 r. – 216 osób

• 1864 r. – 275 osób

• 1867 r. – 289 osób

• 1933 r. – 353 osoby

• 1939 r. – 314 osób

• 1988 r. – 131 osób

Szkolnictwo

W Pilchach, nad brzegiem jeziora Roś, znajduje się Stacja Hydrobiologiczna Uniwersytetu Warszawskiego, w której prowadzone są badania naukowe i zajęcia dla studentów.

Zabytki

• dawny cmentarz ewangelicki z początku XX wieku
• zespół budynków szkolnych z początku XX wieku: szkoła i budynek gospodarczy, murowane
• dwa murowane domy (nr 8 i 17) z początku XX wieku

Bibliografia

1. Białuński Grzegorz, Kolonizacja „Wielkiej Puszczy” (do 1568 roku) – starostwa piskie, ełckie, straduńskie, zelkowskie i węgoborskie (węgorzewskie), Olsztyn 2002.
2. Białuński Grzegorz, Przyczynek do przebiegu zarazy dżumy w starostwie piskim w latach 1709–1711, Znad Pisy, nr 13/14, 2004/2005, ss. 51–57.
3. von Hippel Rudolf, Przegląd statystycznych i innych uwarunkowań powiatu Johannisburg na podstawie przeprowadzonego spisu powszechnego w dniu 3 grudnia 1867 r. wg zestawienia starosty von Hippela w roku 1868, Znad Pisy, nr 19–20, 2010–2011, ss. 83–157.
4. Kossert Andreas, Mazury. Zapomniane Południe dawnych Prus Wschodnich, przeł. Barbara Ostrowska, Warszawa 2004.
5. Olszak Piotr, Przegląd budownictwa drewnianego na Ziemi Piskiej, Znad Pisy, nr 10, 2001, ss. 106–121.
6. Pisz. Z dziejów miasta i powiatu, red. Wanda Korycka, Olsztyn 1970.
7. Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
8. Worobiec Antoni, Worobiec Krzysztof A., Z dziejów szkolnictwa na Ziemi Piskiej, Znad Pisy, nr 13/14, 2004/2005, ss. 73–90.
9. Deutsche Verwaltungsgeschichte [04.09.2013]
10. Bank Danych Lokalnych GUS [04.09.2013]
11. Strona Urzędu Gminy Pisz [04.09.2013]
12. Strona Stacji Hydrobiologicznej Uniwersytetu Warszawskiego [04.09.2013]