Frombork (gmina miejsko-wiejska)

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Wersja z dnia 15:38, 28 sie 2014 autorstwa Arom (dyskusja | edycje) (→‎Kultura i turystyka)
Skocz do: nawigacja, szukaj
Gmina Frombork
Herb
Herb gminy
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat braniewski
Rodzaj gminy miejsko-wiejska
Burmistrz Małgorzata Wrońska
Powierzchnia 124,10 km²
Liczba sołectw 11
Liczba miejscowości 16
Liczba ludności (2013)
Gęstość zaludnienia 		3737
30 osób/km²
Strefa numeracyjna 55
Tablice rejestracyjne NBR
TERYT 2802033
Urząd gminy
ul. Młynarska 5A 14-530 Frombork
Strona internetowa gminy
Biuletyn Informacji Publicznej gminy

Gmina Frombork – gmina miejsko-wiejska położona w północno-zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego w powiecie braniewskim. Siedziba gminy znajduje się we Fromborku.

Gmina turystyczno - rolnicza, usytuowana nad Zalewem Wiślanym, na pograniczu Wysoczyzny Elbląskiej i Niziny Warmińskiej. Gmina, na której rozwój wpływa nie tylko atrakcyjne położenie, ale przede wszystkim bardzo bogata historia regionu i liczne zabytki.

Władzę w gminie sprawuje burmistrz Małgorzata Wrońska[1].

Powierzchnia gminy

Gmina Frombork zajmuje powierzchnię 124,10km2[2]. W tym:

  • Lasy: 22,42%
  • Użytki rolne: 40,3%
  • Wody: 31,3%

Gmina stanowi 10,3% powierzchni powiatu braniewskiego.

Demografia

Liczba ludności gminy według danych z 2013 roku wynosi[3]:

Opis Ogółem Kobiety Mężczyźni
jednostka osób  % osób  % osób  %
liczba 3737 100 1890 50,58 1847 49,42
gęstość zaludnienia
(mieszk./km²) 		30 15 15

Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2012 roku w gminie miejsko-wiejskiej Frombork wynosiło -3 osób (saldo migracji w mieście Frombork było dodatnie (3 osoby), natomiast na terenie wiejskim gminy wynosiło -6 osób)[4], co stanowi 0,82% migracji ludności w powiecie braniewskim oraz 1,16% w województwie warmińsko-mazurskim.

Historia gminy jako jednostki administracyjnej

W październiku 1945 roku na skutek licznych zniszczeń wojennych i wyludnienia Frombork utracił posiadane od wieków prawa miejskie. W wyniku powojennego podziału powiatu braniewskiego, będącego częścią województwa olsztyńskiego na mocy Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 roku[5], utworzono 2 gminy miejskie i 9 gmin wiejskich, wśród nich gminę wiejską Frombork. Podział ten utrzymał się do 1954 roku, kiedy to na mocy Ustawy z dnia 25 września 1954 roku o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych[6], istniejące do tej pory gminy zastąpiono gromadami. Z powołanej wówczas gromady Frombork, na mocy Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 29 listopada 1957 roku[7], wyłączono miasto Frombork i nadano mu prawa osiedla, a w 1959 roku przywrócono prawa miejskie[8].

Kolejne zmiany w podziale administracyjnym dokonane na podstawie Ustawy z 29 listopada 1972 roku o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych[9],przywróciły podział państwa na gminy. Na mocy Uchwały Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 roku miasto i gmina Frombork stały sie jedną jednostką administracyjną z siedzibą Urzędu Miasta i Gminy w Fromborku. W skład nowo utworzonej gminy wchodziły obszary sołectw: Biedkowo, Jędrychowo, Krzywiec, Krzyżewo, Ronina oraz miejscowość Wielkie Wierzno[10][11].

1 czerwca 1975 roku, na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa[12], przestał istnieć powiat braniewski. Gmina Frombork została bezpośrednio częścią województwa elbląskiego[13]. Ponowne zmiany podziału administracyjnego państwa[14] umiejscowiły gminę Frombork w powołanym 1 stycznia 1999 roku województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie braniewskim.

Gmina miejsko-wiejska Frombork graniczy z: gminą Braniewo, gminą Płoskinia, gminą Młynary, gminą Tolkmicko, część północno-zachodniej granicy gminy stanowi Zalew Wiślany.

Miejscowości na terenie gminy

Sołectwa: Bogdany, Drewnowo, Narusa, Wielkie Wierzno, Nowe Sadłuki, Baranówka, Biedkowo, Jędrychowo, Ronin, Nowiny, Krzywiec, Krzyżewo.

Pozostałe miejscowości: Frombork, Wilanowo, Biedkowo-Osada.

Gospodarka

Malownicze położenie gminy nad Zalewem Wiślanym, liczne walory przyrodnicze, skupienie na niewielkiej przestrzeni unikatowej na skalę światową zabytkowej architektury, bogata historia związana z długoletnim pobytem we Fromborku Mikołaja Kopernika zadecydowały o głównym kierunku rozwoju gospodarczego miasta i gminy - turystyce. Dodatkowym oknem na świat jest port, z którego wypływają rejsy statków po Zalewie Wiślanym. W gminie istnieją obiekty noclegowe na około 300 miejsc, camping, Harcerska Baza Obozowa, Niepubliczne Szkolne Schronisko Młodzieżowe, kwatery prywatne i gospodarstwa agroturystyczne w miejscowościach Frombork, Ronin, Bogdany.

Rolnictwo w gminie Frombork rozwija się na bazie gospodarstw indywidualnych o małym i średnim areale. Prowadzą one produkcję zaspokajającą potrzeby własne (ewentualne nadwyżki są sprzedawane na targowiskach i bazarach). Większość z nich zajmuje się uprawą roślin, z czego dominujące są zboża (pszenica, żyto). Uprawy pozostałych ziemiopłodów (ziemniaki, rzepak, rzepik) są bardzo rozproszone i nie stanowią ważniejszej gałęzi produkcji rolnej w gminie Frombork. Hodowla zwierząt nie odgrywa istotnej roli w gospodarce rolnej gminy; najwięcej gospodarstw utrzymuje drób, następnie bydło, z czego większość to krowy mleczne, oraz trzodę chlewną.

Liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON w gminie miejsko-wiejskiej Frombork wynosiła w 2013 roku 271. W tym 17 podmiotów należało do sektora publicznego, pozostałe 254 tworzy sektor prywatny[15]. Najwięcej firm - 55 - było zarejestrowanych w dziale handel hurtowy i detaliczny, 33 firmy były zarejestrowane w dziale: budownictwo, a 18 w dziale: rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo; w dziale przetwórstwo przemysłowe - 21 firm, a działalność związaną z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi prowadziło 12 firm. Większość stanowią małe i średnie przedsiębiorstwa, zatrudniające od 1 do 5 pracowników.

Przemysł nie jest rozwinięty i nie stanowi silnego działu gminnej gospodarki. Gmina miejsko-wiejska Frombork podejmuje współpracę z miastami patnerskimi: Kazlu Ruda (Litwa), Swietłyj (Rosja - obwód kaliningradzki), Sucha Beskidzka.

Liczba ludności bezrobotnej zarejestrowanej pod koniec 2012 roku w gminie Frombork wynosiła 418 osób [16], co stanowi 9,16% bezrobotnych w powiecie braniewskim.

Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie 17% ludności[17].

Kultura i turystyka

Frombork

Instytucje zajmujące się pracą na rzecz kultury na terenie gminy

Wydarzenia kulturalne związane z gminą

Ludzie związani z gminą

  • Mikołaj Kopernik (1473-1543) - polski astronom, autor dzieła De revolutionibus orbium coelestium (O obrotach sfer niebieskich) przedstawiającego szczegółowo i w naukowo użytecznej formie heliocentryczną wizję Wszechświata; od 1497 kanonik warmiński, a od 1511 kanclerz kapituły warmińskiej; zmarł i został pochowany we Fromborku.
  • Anneliese Triller (1903-1998) – archiwistka, historyk, organizatorka Archiwum Diecezji Warmińskiej we Fromborku, badaczka historii Warmii.
  • Otton Ślizień - (1892-1985) – muzealnik, pracownik kultury, artysta malarz; położył znaczne zasługi dla organizacji Muzeum Mikołaja Kopernika we Fromborku, jak i popularyzacji postaci astronoma. Prowadził działalność administracyjną, opracowywał katalogi wystaw, z jego inicjatywy od 1965 r. zaczęły ukazywać się zeszyty naukowe "Komentarze Fromborskie". Działał też w ramach fromborskiego Oddziału Towarzystwa Rozwoju Ziem Zachodnich oraz Oddziału Towarzystwa Historii Astronomii.
  • Stanisław Białczak - rzeźbiarz w drewnie, ludowy artysta-amator z Fromborka.
  • Barbara Hulanicka (1924-2012) - autorka tkanin artystycznych tworzonych dawną techniką ludową, inspirowanych m.in. tradycją, folklorem i architekturą Warmii i Mazur; w 1970 roku została skierowana do organizacji 500. rocznicy urodzin Mikołaja Kopernika, i została kierownikiem Muzeum Mikołaja Kopernika we Fromborku.

Zabytki znajdujące się na terenie gminy

Widok z Wieży Radziejowskiego na Katedrę fromborską

Do najcenniejszych zabytków znajdujących się na terenie gminy miejsko-wiejskiej Frombork należą[18]:

Kapliczka z figurą św. Józefa we Fromborku
Wahadło Foucoulta

Szlaki i atrakcje turystyczne

Informacje na temat atrakcji turystycznych znajdujących się na terenie gminy Frombork, bazy noclegowej i gastronomicznej, czy też kalendarza imprez można uzyskać w Centrum Informacji Turystycznej w Urzędzie Miasa i Gminy Frombork, ul. Młynarska 5a, 14-530 Frombork oraz na stronie Urzędu Miasta i Gminy Frombork [[16]]

Szkolnictwo

W gminie miejsko-wiejskiej Frombork istnieją nastepujące placówki edukacyjne:


Sport

W gminie Frombork organizowane są liczne imprezy rekreacyjno-sporowe, m. in.: Zimowy Kopernikowski Marszobieg Terenowy (Nordic Walking), "Bose Wędrówki" - Leśny Marszobieg Boso oraz Nordic Walking, Grand Prix Warmii, Żuław oraz Kujaw w Brydżu Sportowym, Europejskiego Tygodnia Sportu dla Wszystkich - Sportowy Turniej Miast i Gmin, Regaty o Bursztyn Miasta Kopernika, Międzynarodowe Regaty Żeglarskie "Fromborska Jesień", Wędrówki Fromborskie - Marsz z okazji Święta Niepodległości oraz Marsz Mikołaja. Istnieją również kluby sportowe:


Inne organizacje i instytucje


Obszary chronione i pomniki przyrody

Na terenie gminy znajdują się obszary objęte różnymi formami ochrony przyrody. Należą do nich:

Obszar chronionego krajobrazu:

Obszar Natura 2000:

Użytki ekologiczne:

Z pozostałych form ochrony przyrody na terenie gminy Frombork znajdują się 23 pomniki przyrody. Są to głównie pojedyncze dęby, buków i jesionów[19].

Bibliografia

  1. Dz.U. 1946 nr 28 poz. 177, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 r. w sprawie tymczasowego podziału administracyjnego Ziem Odzyskanych.isap.sejm.gov.pl [06.05.2014]
  2. Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych.isap.sejm.gov.pl [06.05.2014]
  3. Dz.U. 1957 nr 59 poz. 316, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 listopada 1957 r. w sprawie utworzenia osiedli w województwach: gdańskim, olsztyńskim, szczecińskim, zielonogórskim oraz zmiany granic osiedla Ożarów-Franciszków w powiecie pruszkowskim, województwie warszawskim.isap.sejm.gov.pl [06.05.2014]
  4. Dz.U. 1958 nr 65 poz. 320, Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 15 września 1958 r. w sprawie utworzenia miasta Frombork w powiecie braniewskim, województwie olsztyńskim.isap.sejm.gov.pl [06.05.2014]
  5. Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych.isap.sejm.gov.pl [06.05.2014]
  6. Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych. isap.sejm.gov.pl[06.05.2014]
  7. Dz.U. 1975 nr 17 poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw.isap.sejm.gov.pl [06.05.2014]
  8. Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów.isap.sejm.gov.pl [06.05.2014]
  9. Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim. [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie, Olsztyn 1972.
  10. Uchwała Nr XXI/84/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim. [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie, Olsztyn 1972.
  11. Działdowo. Z dziejów miasta i powiatu, Olsztyn 1966.
  12. Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 30 VI 2013 r., GUS, Warszawa 2013.
  13. Plan Rozwoju Lokalnego Miasta i Gminy Frombork na lata 2008-2015, Frombork 2008.
  14. Bank Danych Lokalnych GUS [06.05.2014]
  15. BIP Urzędu Miasta i Gminy Frombork [06.05.2014]
  16. Leksykon kultury Warmii i Mazur [06.05.2014]
  17. Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [06.05.2014]
  18. RDOŚ w Olsztynie [06.05.2014]
  19. Urząd Miasta i Gminy Frombork [06.05.2014]
  20. UStat w Olsztynie [06.05.2014]

Przypisy

  1. ↑ Urząd Miasta i Gminy Frombork [1] [06.05.2014]
  2. ↑ UStat w Olsztynie [2] [06.05.2014]
  3. ↑ Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 30 VI 2013 r., GUS, Warszawa 2013.
  4. ↑ Bank Danych lokalnych GUS[3] [06.05.2014]
  5. ↑ Dz.U. 1946 nr 28 poz. 177, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 r. w sprawie tymczasowego podziału administracyjnego Ziem Odzyskanych.[4]
  6. ↑ Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych.[5]
  7. ↑ Dz.U. 1957 nr 59 poz. 316, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 listopada 1957 r. w sprawie utworzenia osiedli w województwach: gdańskim, olsztyńskim, szczecińskim, zielonogórskim oraz zmiany granic osiedla Ożarów-Franciszków w powiecie pruszkowskim, województwie warszawskim.[6]
  8. ↑ Dz.U. 1958 nr 65 poz. 320, Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 15 września 1958 r. w sprawie utworzenia miasta Frombork w powiecie braniewskim, województwie olsztyńskim.[7]
  9. ↑ Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych.[8]
  10. ↑ Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim.
  11. ↑ Uchwała Nr XXI/84/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim.
  12. ↑ Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych. [9]
  13. ↑ Dz.U. 1975 nr 17 poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw.[10]
  14. ↑ Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów.[11]
  15. ↑ Bank Danych lokalnych GUS [12][06.05.2014]
  16. ↑ Bank Danych Lokalnych GUS [13][06.05.2014]
  17. ↑ Bank Danych Lokalnych GUS [06.05.2014]
  18. ↑ Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [14]
  19. ↑ Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [[15]]
Źródło: „http://encyklopedia.warmia.mazury.pl/index.php?title=Frombork_(gmina_miejsko-wiejska)&oldid=49508”