Kiersztanowo
| Kiersztanowo | |
| | |
| Rodzaj miejscowości | wieś sołecka |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko - mazurskie |
| Powiat | mrągowski |
| Gmina | Mrągowo |
| Sołectwo | Kiersztanowo |
| Liczba ludności (Pole-obowiązkowe) | Pole-obowiązkowe |
| Strefa numeracyjna | (+48) 89 |
| Tablice rejestracyjne | NMR |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Kiersztanowo | |
| Położenie na mapie Polski  Kiersztanowo | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Kiersztanowo (niem. Schwartzenburgk, Kersten) – wieś sołecka w Polsce w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie mrągowskim, w gminie Mrągowo. W latach 1975-1998 miejscowość przynależała administracyjnie do województwa olsztyńskiego.
Spis treści
Charakterystyka fizjograficzna
Miejscowość znajduje się pomiędzy dwoma jeziorami Juno i Kiersztanowskim, które łączy rzeka Dajna.Miejscowość położona jest na terenie fizjograficznym charakterystycznym dla powiatu mrągowskiego, który znajduje się w obrębie dwóch regionów: cześć zachodnia do linii Lipowo - Kosewo - Baranowo - Cudnochy to obszar wyniesień Pojezierza Mrągowskiego; część wschodnia to Kraina Wielkich Jezior Mazurskich, stanowiąca rozległe obniżenie w pasie pojezierzy Polski Północno-Wschodniej. Ukształtowanie terenu jest typowe dla obszarów polodowcowych. Występuje tutaj także skupienie dużych, naturalnych zbiorników wodnych (14% powierzchni) oraz rozległe, zwarte kompleksy leśne (31% powierzchni).
Dzieje miejscowości
Data lokacji wsi jest nieznana. Wiadomo, że miejscowość istniała już w 1422 r. Jej nazwa pochodzi zaś od pierwotnej nazwy jeziora ,,Kirsno” – czarny . Stad też wzięła się pierwotna nazwa niemiecka [[Jezioro jeziora Schwarzsee i wsi Schwarzburg. W początkowym okresie obok siebie funkcjonowały dwie nazwy pruska – Kirstenau; Kerstinowen i niemiecka. Ta druga nie utrzymała się. W 1437 r. prokurator krzyżacki w Szestnie Mikołaj Gorlitz dokonał przesiedlenia chłopów z Kiersztanowa do Muntowa . Nieznana jest przyczyna tej sytuacji. Najprawdopodobniej wysiedlono jedynie Prusów bo wieś istniała nadal. Do miejscowości przybyli osadnicy niemieccy. W okresie wojny trzynastoletniej (1454-1466) wieś została doszczętnie zniszczona. Obszar Kiersztanowa zasiedlono ponownie w 1536 r. za sprawą starosty z Szestna Wolfa von Hennicke, który zapisał dotychczasowemu sołtysowi Polskiej Wsi Janowi Koszotowskiemu 40 łanów w celu obsadzenia wsi „Schwartzenburgk” . Po upływie 6 lat wolnizny płacono czynsz, z których zwolnione były 4 łany sołeckie. Ponadto chłopi musieli zwozić drewno na potrzeby browaru zamkowego w Szestnie. Osadnikom przyznano prawo połowu ryb na potrzeby własne, na jeziorach Kiersztanowskim i Juno. Wśród nich mieli znajdować się zarówno Polacy jak i Niemcy. W 1593 r. sołtysem był Jan Kiersztanowski. W 1657r. Kiersztanowo zostało spalone przez Tatarów, a ludność częściowo wymordowana. Pod koniec XVII w. była tutaj wyłącznie ludność polska . W II poł. XVIII w. założono tutaj jednoklasową szkołę. W 1818 r. do szkoły uczęszczało 29 dzieci, które uczył w języku polskim Michał Kolebko. W XIX w. liczba mieszkańców sukcesywnie rosła. W 1785 r. we wsi było 14 domów, w 1838 r. – 38, w 1849 r. - 36. W 1821 r. w Kiersztanowie mieszkały 184 osoby, w 1838 r. – 332, w 1849 r. – 306 . W wyniku dokonanej separacji gruntów zabudowa wsi uformowała się nieregularnie, na przesmyku po obu stronach rzeczki płynącej od jeziora Kiersztanowskiego do jeziora Juno. W I poł. XX w. we wsi istniała żwirownia i spółka wodno – melioracyjna. W l939 r. wieś liczyła 344 mieszkańców. Na jej obszarze znajdowały się 83 gospodarstwa domowe, w tym 54 rolnicze. Wieś uformowała się w kształt nieregularny po obu stronach rzeczki łączącej Jezioro Kiersztanowo i Juno.
Gospodarka
W Kiersztanowie znajduje się firma z branży samochodowej.
Kultura
We wsi rozpoczyna działalność Dom Pracy Twórczej. We wsi funkcjonuje również świetlica.
Ludzie związani z miejscowością:
Na kartach historii wsi zapisała się rodzina Kiersztanowskich.
Bibliografia:
Chojnacki Władysław,Słownik polskich nazw miejscowości w byłych Prusach Wschodnich i na obszarze byłego Miasta Gdańska, Poznań 1946, 183 ss.
Mrągowo. Z dziejów miasta i okolic, pod red. Andrzeja Wakara, Olsztyn 1975, 487 ss.
Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, pod red. Bronisława Chlebowskiego, Filipa Sulimierskiego, Władysława Walewskiego, t. IV, Warszawa 1883, 960 ss.
