Natura 2000 Warmińskie Buczyny

Obszar Natura 2000 Warmińskie Buczyny
Typ obszaru	Obszar "siedliskowy" – specjalny obszar ochrony siedlisk (SOOS)
Kod	PLH280033
Powierzchnia	1525,9 ha
Status obszaru	Obszar o Znaczeniu dla Wspólnoty (OZW) - zatwierdzony decyzją Komisji Europejskiej (2011 r.).
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Obszar Natura 2000 Warmińskie Buczyny
Położenie na mapie Polski Obszar Natura 2000 Warmińskie Buczyny
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Obszar Natura 2000 Warmińskie Buczyny – obszar o znaczeniu dla Wspólnoty (OZW).

Ogólny opis obszaru

Obszar ostoi składa się z trzech odrębnych enklaw położonych w środkowej części Pojezierza Olsztyńskiego. Obejmują one fragment ciągu moreny czołowej powstałej w fazie pomorskiej zlodowacenia bałtyckiego, osiągające wysokość 179 m n.p.m., oraz obniżenia, do których należy fragment doliny Łyny i misy jezior.
Najniżej położonym miejscem jest jezioro Limajno, które znajduje się na wysokości 78 m n.p.m. Tak duże deniwelacje oraz pofałdowana rzeźba terenu przyczyniły się do powstania wielu drobnych potoków, których większość zachowała naturalny charakter. U podnóża skarp dolin tych cieków oraz doliny Łyny w wielu miejscach zaznaczają się słabe zjawiska źródliskowe o charakterze wysiękowym.

Większość terenu pokrywają mezofilne lasy liściaste. Istotny jest tu udział wód powierzchniowych, mokradeł oraz bagiennych lasów olszowych. Morenowe wzgórza obfitują w materiał skalny, który w wielu miejscach widoczny jest na powierzchni w postaci pojedynczych głazów, kamieni, ale również ich wyraźnych zgrupowań w postaci głazowisk. Obecność dużej ilości głazów narzutowych wykorzystuje wiele epifitycznych gatunków mchów i porostów. Urozmaicona rzeźba terenu, różnorodność roślinności i obecność naturalnych zbiorników wodnych nadają temu obszarowi specyficzne i wysokie walory krajobrazowe.

Walory przyrodnicze

Głównym walorem przyrodniczym tego terenu są dobrze zachowane starodrzewia lasów bukowych stanowiące najdalej na wschód wysunięte, zwarte enklawy tego gatunku w całym zasięgu występowania w Europie. Duża część tych drzewostanów ma charakter naturalny lub została odnowiona na pierwotnym siedlisku i wchodzi w skład żyznej buczyny pomorskiej (kod 9130-1). Mniejsze powierzchnie występujące zwykle w kontakcie przestrzennym z poprzednim zbiorowiskiem zajmuje na tym terenie kwaśna buczyna pomorska (kod 9110-1). Obie buczyny kontaktują się i tworzą mozaikowy układ przestrzenny z grądem subatlantyckim (kod 9160).

W dolinach wolno płynących cieków oraz szerokich obniżeniach terenowych dominują bagienne lasy olszowe tworzące niżowe łęgi jesionowo-olszowe (91E0-3) oraz olsy porzeczkowe. Rzadziej na tym terenie występuje inne zbiorowisko leśne z olszą czarną, jakim jest podgórski łęg jesionowy (91E0-5), który należy do rzadkich i interesujących składników roślinności Polski niżowej. Istotną powierzchnię ostoi stanowią naturalne eutroficzne zbiorniki wodne, do których należą cztery jeziora przylegające bezpośrednio do kompleksów leśnych. Na terenie tym występują również niewielkie torfowiska przejściowe (7140) i wysokie (7110) z typowo wykształconą roślinnością.

W obszarze ostoi znajduje się również bardzo dobrze zachowany, "dziki" fragment doliny rzeki Łyny o długości około 4 km. Rzeka na tym odcinku posiada naturalne, meandrujące koryto, a dno doliny porastają typowo wykształcone szuwary wysokie i turzycowiska. Dzięki spowolnionemu przepływowi wody, rzeka na tym odcinku co roku w okresie wiosennym zalewa prawie całe dno doliny. W tym naturalnym fragmencie rzeki występuje silna populacja bobra oraz żeruje wydra. Urozmaiceniem leśnego krajobrazu są na tym terenie śródleśne enklawy łąk będące środowiskiem czerwończyka nieparka. W obrębie mezofilnych lasów liściastych występuje wiele niedużych, bezodpływowych zagłębień o charakterze mokradeł i oczek wodnych, które stanowią sprzyjające miejsce bytowania kumaka nizinnego. Starodrzewia lasów liściastych stanowią ostoję 8 gatunków nietoperzy, w tym 2 gatunków (mroczek pozłocisty, borowiaczek) znajdujących się w Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt.

Cel ochrony

Podstawowym celem ochrony jest zachowanie płatów żyznej i kwaśnej buczyny pomorskiej na wschodniej granicy zasięgu występowania w Europie. Ochronie powinny podlegać również pozostałe siedliska z Zał. I DS oraz występujące na tym terenie gatunki z Zał. II DS.

Istniejące formy ochrony

• Rezerwat Kamienna Góra (95,5 ha)
• Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Środkowej Łyny (15 307,8 ha)
• Zespół przyrodniczo-krajobrazowy Jezioro Limajno i okolice

Zobacz też

Lista Obszarów o Znaczeniu dla Wspólnoty Natura 2000 w województwie warmińsko-mazurskim, bip.olsztyn.rdos.gov.pl [14.06.2014]
natura2000edukacja.pl [22.10.2014]
obszary.natura2000.org.pl [22.10.2014]

Bibliografia

Pisarek W., Lewandowski K., Koziróg L., Dziedzic J., Warmińskie Buczyny, [w:] Obszary Natura 2000 w województwie warmińsko-mazurskim, red. Hołdyński Czesław, Krupa Małgorzata, Olsztyn 2009, s. 278–281.

Rezerwat Przyrody Kamienna Góra.
Źródło: www.naszawarmia.pl

Czerwończyk nieparek (Lycaena dispar).
Fot. Zeynel Cebeci. Źródło: Commons Wikimedia