Unikowo

Unikowo
Kościół pw. św. Jana Chrzciciela w Unikowie. Fot. Honza Groh. Źródło: Commons Wikimedia [12.11.2013]
Rodzaj miejscowości	wieś sołecka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	bartoszycki
Gmina	Bisztynek
Liczba ludności (2010)	228
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Unikowo
Położenie na mapie Polski Unikowo
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Unikowo (niem. Glockstein) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie bartoszyckim, w gminie Bisztynek. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. W 2010 roku była zamieszkana przez 228 osób. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Grzegorz Moskalik.

Położenie

Miejscowość jest położona na Warmii, w odległości ok. 12 km od Bisztynka.

Dzieje miejscowości

Niemiecka nazwa miejscowości była przekształconą formą pruskiej nazwy odosobowej Kniukst. Pierwszy dokument lokacyjny Unikowa zaginął. Wieś została założona w 1340 roku na prawie chełmińskim. Zasadźcą był Prus o imieniu Thaysot, a mieszkańcami wyłącznie ludność pruska. Wieś w początkowym okresie zapożyczyła swą nazwę o jeziora Knogstin, na którym była położona. Prawo chełmińskie zostało potwierdzone 11 listopada 1357 roku. Odnowiony dokument lokacyjny przeznaczał 4 włóki ziemi na uposażenie kościoła. Do jego budowy przystąpiono w okresie sprawowania posługi biskupiej przez Henryka Sorboma. Świątynia w Unikowie widnieje w wykazie parafii sporządzonym pod koniec XV wieku. Na początku XIX wieku do miejscowej parafii należały wsie: Dąbrowa, Ryn Reszelski oraz Wysoka Dąbrowa.

Wojnę polsko–krzyżacką z lat 1519–1521 udało się miejscowości przetrwać bez większych strat. Z 50 włók czynszowych należących do Unikowa jedynie 9 leżało odłogiem. Do 1533 roku ponownie obsadzono 3 włóki. W 1586 wieś była już całkowicie zagospodarowana. W 1783 roku miejscowość składała się z 53 domów.

Szkoła istniała we wsi od momentu założenia parafii. W 1935 roku w placówce pracowało 2 nauczycieli, a uczyło się 87 dzieci.

Liczba mieszkańców w poszczególnych okresach:

• 1820 r. - 334 osoby

• 1848 r. - 453 osoby

• 1939 r. - 501 osób

• 2007 r. - 620 osób

Religia

We wsi znajduje się siedziba parafii rzymskokatolickiej.

Zabytki

• kościół z lat 1370–1380; świątynię odnowiono w 1850 roku - z tego okresu pochodzą neogotyckie szczyty wieży; wystrój wnętrza barokowy, ołtarz główny pochodzi z 1712 roku
• cennym zabytkiem jest przechowywana w świątyni monstrancja z XVII wieku
• dzwony z kościoła; odnalezione w latach 90. XX wieku na terenie Niemiec
• 4 zabytkowe kapliczki warmińskie

Ludzie związani miejscowością

• Florian Białkowski (1677–1723) - polski duchowny katolicki, doktor teologii, kanonik kapituł we Fromborku i kolegiackiej w Dobrym Mieście, proboszcz miejscowej parafii

Bibliografia

Biskupiec. Z dziejów miasta i powiatu, red. Wanda Korycka, Olsztyn 1969.
Rzempołuch Andrzej, Przewodnik po zabytkach sztuki dawnych Prus Wschodnich, Olsztyn 1992.
Bank Danych Lokalnych GUS [17.12.2013]
Bisztynek24.pl [17.12.2013]
Ciekawe Mazury [17.12.2013]
Genealogy.net [17.12.2013]