Łojdy

Łojdy
Pałac w Łojdach. Fot. Mieczysław Kalski
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	bartoszycki
Gmina	Bartoszyce
Liczba ludności (2010)	288
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Łojdy
Położenie na mapie Polski Łojdy
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Fot. Mieczysław Kalski

Łojdy (niem. Loyden) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie bartoszyckim, w gminie Bartoszyce. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa olsztyńskiego. Miejscowość w 2010 roku liczyła 288 mieszkańców. W skład sołectwa wchodzą wsie: Łojdy, Jarkowo, Markowo i Pilwa. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Helena Puszko.

Położenie

Wieś położona jest w północnej części województwa warmińsko-mazurskiego, na Równinie Sępopolskiej, 4 km na zachód od Bartoszyc, na zachód od drogi krajowej nr 51.

Dzieje miejscowości

Wieś powstała w ramach kolonizacji północnych obszarów państwa zakonu krzyżackiego. Jej nazwa wywodzi się od pruskiego słowa laydis – glina. Przywilej lokacyjny otrzymała w 1417 roku jako majątek rycerski o powierzchni 38 łanów. W późniejszym czasie rozdzielono go na dwa majątki szlacheckie (Łojdy A i Łojdy B). Jeden z nich należał w XVII wieku do rodziny Myślętów, a drugi w połowie XIX wieku dzierżawiła polska rodzina szlachecka Kowalskich. Od połowy XIX wieku aż do 1945 roku Łojdy były własnością rodu von Negenbornów.

W 1889 roku Łojdy zajmowały obszar 670 ha. Należały do parafii ewangelickiej w Bartoszycach. Majątek Negenbornów specjalizował się w hodowli krów mlecznych i słynął z wydajności.

Szkoła we wsi istniała już przed II wojną światową. W 1935 roku uczęszczało do niej 41 uczniów, a zatrudniony był jeden nauczyciel. Budynek szkoły spłonął w 1945 roku.

Po wojnie na bazie majątku utworzono Państwowe Gospodarstwo Rolne Łojdy, a wieś wchodziła w skład sołectwa Spytajny. W 1983 roku w Łojdach było 18 budynków mieszkalnych, a ponadto znajdowały się tu: klub, filia biblioteczna, prywatny zakład remontowo-budowlany oraz przedszkole. W latach 80. rozpoczęto gruntowny remont pałacu, który jednak został przerwany. Obecnie pałac użytkowany jest tylko w części.

W 1991 roku w miejscowości odbył się Plener Plastyki Nieprofesjonalnej.

Liczba mieszkańców w XIX i XX wieku kształtowała się następująco:

• 1857 – 240 osób
• 1933 – 193 osoby
• 1939 – 205 osób
• 1983 – 331 osób

Ludzie związani z miejscowością

• Celestyn Myślęta – profesor i rektor uniwersytetu w Królewcu; był właścicielem jednego z majątków w Łojdach

Zabytki

• neoklasycystyczny pałac z 1877 roku, budynek administracyjny i park z bogatym starodrzewem
• park
• dom murowany (nr 5) z początku XX wieku

Bibliografia

Bartoszyce. Z dziejów miasta i okolic, red. Andrzej Wakar, Olsztyn 1987.
Jackiewicz-Garniec Małgorzata, Garniec Mirosław, Pałace i dwory dawnych Prus Wschodnich, Olsztyn 1999.
Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
Wojewódzka ewidencja zabytków [05.03.2014]
Studium uwarunkowań i zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszycebip.warmia.mazury.pl [05.03.2014]
Bank Danych Lokalnych GUS [05.03.2014]
verwaltungsgeschichte.de [05.03.2014]
polskaniezwykla.pl [05.03.2014]
ciekawemazury.pl [05.03.2014]