Dyzma Gałaj
| Dyzma Gałaj | |
| | |
 Źródło: Archiwum Redakcji "5 plus x".
Zdjęcie nadesłał Apolinary Zapisek | |
| Data i miejsce urodzenia | 15 stycznia 1915 r. Mystkowice (pow. Łowicz) |
| Data i miejsce śmierci | 6 grudnia 2000 r. Warszawa |
| Zawód | profesor socjologii, działacz polityczny, marszałek Sejmu PRL, współorganizator Wyższej Szkoły Rolniczej w Olsztynie |
(1915-2000) - profesor socjologii, działacz polityczny ZSL, marszałek Sejmu PRL, współorganizator Wyższej Szkoły Rolniczej w Olsztynie.
Spis treści
Biografia i działalność zawodowa
Urodził się 15 stycznia 1915 r. w Mystkowicach, pow. Łowicz, w rodzinie chłopskiej. Edukację na poziomie średnim rozpoczął w Seminarium Nauczycielskim w Łowiczu, z którego w 1932 r. został usunięty za działalność w Związku Młodzieży Wiejskiej. Prawdopodobnie ten fakt zaważył na tym, że w przyszłości związał się z lewicą ruchu ludowego. Maturę zdał w 1936 r. w Seminarium Nauczycielskim w Wymyślinie koło Lipna.
W 1950 roku ukończył studia socjologiczne na Uniwersytecie Łódzkim. W 1959 r. uzyskał doktorat z ekonomiki rolnictwa w Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, a w 1964 r. na tej samej uczelni obronił pracę habilitacyjną. W 1970 r. zostaje profesorem nadzwyczajnym, a w 1977 r. profesorem zwyczajnym nauk humanistycznych
Przebieg kariery:
- 1937-1939 - nauczyciel w szkołach wiejskich,
- 1946-1950 - pracownik naukowo-dydaktyczny w Wyższej Szkole Gospodarstwa Wiejskiego w Łodzi,
- 1950-1956 - kierownik Katedry Polityki Agrarnej w Wyższej Szkole Rolniczej w Olsztynie, współzałożyciel uczelni i pierwszy w jej dziejach prorektor (1950-1951),
- 1951-1952 - wykładowca polityki agrarnej w Wyższej Szkole Rolniczej we Wrocławiu (jego wykłady z polityki agrarnej zawierające dużo treści z socjologii wsi cieszyły się dużym zainteresowaniem studentów),
- 1956-1964 - redaktor naczelny miesięcznika szeroko pojmowanego ruchu ludowego "Wieś Współczesna",
- 1958-1964 - kierownik Zakładu Socjologii Wsi w Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie,
- 1964-1971 - kierownik Zakładu Rejonów Uprzemysłowionych PAN,
- 1971-1985 - dyrektor Instytutu Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN. Był organizatorem tego istniejącego również obecnie Instytutu. Jego najbliższym współpracownikiem był tam kierownik Zakładu Socjologii prof. dr hab. Mikołaj Kozakiewicz (1923-1998), marszałek tzw. Sejmu Kontraktowego (1989-1991). Instytut zapoczątkował też wydawanie naukowego kwartalnika "Wieś i Rolnictwo", którego był redaktorem naczelnym.
Prof. Dyzma Gałaj był członkiem licznych rad i towarzystw naukowych m.in. Rady Naukowej Zakładu Historii Ruchu Ludowego, a także autorem licznych prac naukowych i artykułów z zakresu społecznej problematyki wsi.
Zmarł 6 grudnia 2000 r. w Warszawie. Pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie.
Działalność społeczna i polityczna
W czasie okupacji działał w Batalionach Chłopskich, więziony był na Pawiaku, skąd został wykupiony przez przyjaciół działaczy ludowych. Po wojnie był działaczem Związku Młodzieży Wiejskiej "Wici" (m.in. wiceprezesem Zarządu Głównego), a potem w Stronnictwie Ludowym i Zjednoczonym Stronnictwie Ludowym. Był członkiem jego władz naczelnych, posłem na Sejm IV, V, VI i VII kadencji (1965-1980), marszałkiem Sejmu (1971-1972) i członkiem Rady Państwa. Gdy pracował w Olsztynie był też radnym Wojewódzkiej Rady Narodowej w tym województwie.
Odznaczenia
Odznaczony był m.in.:
- Krzyżem Kawalerskim i Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski,
- Orderem Sztandaru Pacy I i II klasy;
- Krzyżem Walecznych,
- Krzyżem Partyzanckim,
- Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (pośmiertnie w grudniu 2000 r.).
Ciekawostki
- Był zwolennikiem większej niezależności Sejmu na początku lat 70. i to najprawdopodobniej było głównym powodem, że w nowej kadencji nie został już jego marszałkiem.
- W 1984 r. w rozmowie z autorem niniejszego opracowania wyrażał pogląd, że zarówno socjalizm jak i kapitalizm nie sprawdziły się i ludzkość w przyszłości wypracuje nową formację pozbawioną wad obu poprzednich.
- Nie licząc się z osobistym interesem otwarcie przeciwstawiał się postawom aspołecznym i egoistycznym.
Bibliografia
Hasło opracował Apolinary Zapisek - asystent w Katedrze Polityki Agrarnej WSR Olsztyn (1954-1956)
