Natura 2000 Lasy Skaliskie

Obszar Natura 2000 Lasy Skaliskie
Skraj Lasów Skaliskich w okolicach Rapy. Fot. Janericloebe. Źródło: Commons Wikimedia
Typ obszaru	specjalny obszar ochrony ptaków (OSOP)
Kod	PLH280011
Powierzchnia	12 644,8 ha
Status obszaru	Obszar ustanowiony rozporządzeniem Min. Środ. w 2004 r.
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Obszar Natura 2000 Lasy Skaliskie
Położenie na mapie Polski Obszar Natura 2000 Lasy Skaliskie
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Lasy Skaliskie – obszar chroniony utworzony w ramach sieci Natura 2000 jako obszar specjalnej ochrony ptaków, w którego skład wchodzą Lasy Skaliskie oraz doliny rzek: Węgorapy i Gołdap. Ostoja leży w pobliżu granicy z obwodem kaliningradzkim, na terenie gmin Banie Mazurskie i Budry. Ma nie tylko ogromne znaczenie przyrodnicze jako miejsce gniazdowania wielu gatunków chronionych ptaków i ostoja bobrów, ale również historyczne. Teren ostoi jest bardzo urozmaicony – od zabagnionych dolin rzecznych, torfowisk, poprzez duże kompleksy leśne do łąk i pól uprawnych. Można dojechać do niej od strony Węgorzewa, drogą 650 (trasa Węgorzewo-Gołdap).

Przeznaczenie i zagrożenia

Obszar powołano głównie ze względu na ochronę ptactwa.

Równowadze na tym obszarze zagraża nieekologiczna gospodarka leśna (przede wszystkim zręby zupełne – wycinanie starych drzewostanów), a także zabudowa hydrotechniczna rzek oraz jezior i intensywna gospodarka rolna (mimo iż niewskazane jest jej całkowite zaniechanie). W przyszłości zagrożenie może stanowić również zabudowa letniskowa śródleśnych polan i składowiska odpadów.

Fauna i flora

Specyficzne otoczenie tego obszaru: moczary, bagna, liczne cieki wodne, są naturalną barierą dla człowieka, dzięki czemu występuje na nim ogromne bogactwo fauny i flory.

Wśród zwierząt szczególnie licznie występują tu takie ssaki jak: wilki, łosie, rysie, kuny, lisy, jenoty, borsuki, wydry i bobry.

Szczególnie bogata jest ornitofauna. Ostoja jest jednym z ważniejszych miejsc bytowania żurawi, żyje tu ok. 3 tys. osobników. Ponadto występuje tu: bielik, orlik krzykliwy, jarząbek, dzięcioł średni,dzięcioł czarny, dzięcioł zielonosiwy, dzięcioł białogrzbiety, derkacz, bocian czarny, bocian biały, rybołów, bąk, brodziec leśny, błotniak łąkowy, błotniak stawowy, błotniak zbożowy, gąsiorek, kania ruda, kobczyk, lelek, lerka, muchołówka mała, siewka złota, sowa błotna, trzmielojad, włochatka i zimorodek.

Na terenach leśnych, gdzie podłoże jest głównie torfowe, dominują bory świerkowe i sosnowe (te ostatnie wprowadzone sztucznie), ale także spotykane są lasy mieszane. Gdzieniegdzie występują skupiska brzozy, olchy i dębu. Najcenniejszym zbiorowiskiem jest borealna świerczyna na torfach. Kompleksy leśne stanowią tu 43 %, tyle samo pola uprawne i łąki (12%).

Ciekawostki

• Nazwa Lasy Skaliskie pochodzi od nazwiska Pawła Skalicha, dworzanina Stefana Batorego (XVI w.). Mężczyzna ten stracił posadę na dworze w Królewcu przez swój porywczy charakter. Po stracie przywilejów przydzielono mu ziemie w omawianych okolicach.

• Na północy tego obszaru rzeka Węgorapa meandruje na 14 kilometrowym odcinku. Jej starorzecze to miejsce wyjątkowej urody i idealne siedlisko dla ptactwa wodnego. Nieopodal znajdują się ruiny pałacu rodu von Altenstadt, który należał do majątku Mieduniszki Wielkie z XVIII w.

• Przez Lasy Skaliskie przepływa wybudowany w 1733 r. Kanał Brożajcki, który idealnie nadaje się do spływów kajakowych. W latach 1844–1850 przeprowadzane tu były prace melioracyjne, wykopano m.in. kanał dopływowy, przy pomocy którego osuszono jezioro Miryt, obecnie bagno Minta. Na kanale spotkać można wiele urządzeń hydrotechnicznych: stopnie wodne, śluzy oraz wodną elektrownię w miejscowości Brożajcie.

• To jedno z nielicznych miejsc, gdzie wciąż bytują watahy wilków. Sprzyja im specyficzne położenie obszaru odseparowane od człowieka i cywilizacji.

• Na terenach tych znajduje się wiele architektonicznych zabytków Warmii i Mazur. Do najważniejszych należą: piramida w Rapie (XIX-wieczny grobowiec rodzinny pruskiego rodu baronów von Fahrenheid), grobowiec w Zakałczu, oraz dwory, pałace i kościoły z z XVI-XVII w.

Galeria zdjęć

• 

  Lasy Skaliskie
• 

  Lasy Skaliskie
• 

  Lasy Skaliskie – mapa, źródło: Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie
• 

  Lasy Skaliskie – okolice miejscowości Rapa. Fot. Janericloebe. Źródło: Commons Wikimedia
• 

  Piramida w Rapie. Fot. mzopw. Źródło: Commons Wikimedia
• 

  Derkacz (Crex crex). Fot. Richard Wesley. Źródło: Commons Wikimedia

Bibliografia

avelelek.cba.pl [30.09.2013]
dzikie-mazury.pl [25.11.2013]
Instytut na rzecz Ekorozwoju [30.09.2013]
Natura 2000 a rozwój lokalny, oprac. Piotr Dynowski, Szczecin 2010.
Natura 2000. Naturalnie się opłaca, oprac. Czerwińska Maria, Leda Marek, Szczecin 2010.
Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [30.09.2013]