Łęgowo (gmina Kisielice)
| Łęgowo | |
| | |
 Kościół w Łęgowie.
Źródło: www.legowo.pl | |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | iławski |
| Gmina | Kisielice |
| Liczba ludności (2010) | 586 |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Łęgowo | |
| Położenie na mapie Polski  Łęgowo | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Łęgowo (niem. Langenau) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie iławskim, w gminie Kisielice. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa elbląskiego. Miejscowość w 2010 roku liczyła 586 mieszkańców. W skład sołectwa wchodzą wsie: Łęgowo, Stary Folwark, Nowy Folwark i Łęgowo POHZ. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Agnieszka Kubińska.
Spis treści
Położenie
Wieś położona jest w zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, na Pojezierzu Iławskim, nad rzeką Gardeją, 16 km na zachód od Iławy i 3,5 km na północny wschód od Kisielic, przy szosie Kisielice – Susz.
Dzieje miejscowości
Pierwsza wzmianka dotycząca wsi pochodzi z 1313 roku, jednak dokładna data jej założenia nie jest znana. W 1377 roku niejaki Claves Ponintsi za zgodą kapituły pomezańskiej wybudował w Łęgowie wiatrak. Zachowany dokument lokacyjny pochodzi z 1387 roku. Łęgowo obejmowało wówczas obszar 131 łanów. W tym okresie powstał miejscowy folwark, działały również dwie karczmy. Wieś została dotkliwie zniszczona najpierw w 1414 roku, a następnie w okresie wojny trzynastoletniej. Spalony został miejscowy kościół, a samo Łęgowo wyludniło się. Wiadomo również, że miejscowość wchodziła w skład dóbr potomków biskupa Georga von Polenza. Wieś stała się własnością biskupa w 1532 roku. Jego spadkobiercy wznieśli w Łęgowie parterowy dwór.
W 1600 roku z inicjatywy Aleksandra von Polenza wybudowano nowy kościół. W latach 1740–1750 za czasów Samuela von Polenza przebudowano dwór, przekształcając go w pałac wzorowany na siedzibie rodu Finck von Finckenstein w Kamieńcu.
W 1789 roku wieś składała się z 53 budynków mieszkalnych; w tym czasie działał tu również młyn, istniał kościół ewangelicki oraz folwark. W 1822 roku po przeprowadzonej regulacji gruntów w Łęgowie powstała wieś chłopska składająca się pierwotnie z 20 gospodarstw. W 1850 roku Karolina von Polenz poślubiła Alberta Louisa von Beneckendorf und von Hindenburg. W ten sposób Łęgowo weszło w skład dóbr ziemskich Hindenburgów.
W 1862 roku doszło do kolejnej przebudowy pałacu. Powstała budowla w stylu neogotyckim. Trzy lata wcześniej przebudowano również miejscowy kościół. W latach 1870–1871, w czasie wojny z Francją, zginęło jedenastu mieszkańców wsi. W XIX wieku spotykamy jeszcze dość licznie polskie nazwiska wśród mieszkańców Łęgowa (m.in. Santowski, Szumiński, Mazur, Bendycki, Nowak, Wróbel). Co ciekawe, sporo miejscowych nosiło nazwisko Polenz. Prawdopodobnie właściciele majątku pozostawiali po sobie w kolejnych latach sporą grupę nieślubnych dzieci.
W 1945 roku pałac został zniszczony i spalony. Po zakończeniu II wojny światowej na terenie dawnego majątku utworzono Państwowe Gospodarstwo Rolne Łęgowo przekształcone następnie w Państwowy Ośrodek Hodowli Zarodowej.
We wsi znajduje się siedziba parafii rzymskokatolickiej pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny.
Liczba mieszkańców i budynków mieszkalnych (wieś i majątek) kształtowała się w XIX i XX wieku następująco:
- 1864 – 747 osób, 59 domów
- 1871 – 761 osób, 65 domów
- 1885 – 666 osób, 60 domów
- 1895 – 603 osoby, 60 domów
- 1905 – 615 osób, 60 domów
- 1933 – 743 osoby (łącznie ze Starym i Nowym Folwarkiem)
Edukacja
Ludzie związani z miejscowością
- Georg von Polenz – protestancki biskup sambijski, właściciel Łęgowa
- Adalbert Goertz (ur. 1928) – syn dzierżawcy dóbr łęgowskich, badacz pszczół, a także genealog; urodzony w Łęgowie, po II wojnie światowej żył w Stanach Zjednoczonych
Zabytki
- kościół pw. Niepokalanego Poczęcia NMP wraz z wyposażeniem
- pozostałości zespołu pałacowego (zob. pałac w Łęgowie)
Przypisy
Zobacz też
Bibliografia
Iława. Z dziejów miasta i powiatu, red. Andrzej Wakar, Olsztyn 1972.
Niesiobędzki Wiesław, Powiat iławski. Dzieje, zabytki, pejzaż i kultura. Szkice historyczne, wyd. II, poprawione i poszerzone, Iława 2008.
Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Westpreussen, Commission bei Leon Saunier, Danzig und Elbing 1858
Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
wuoz.olsztyn.pl [05.03.2014]
Plan rozwoju lokalnego gminy i miasta Kisielice na lata 2007–2013, bip.warmia.mazury.pl, Kisielice 2007 [05.03.2014]
Plan odnowy miejscowości Łęgowo, bip.warmia.mazury.pl [05.03.2014]
Bank Danych Lokalnych GUS [05.03.2014]
verwaltungsgeschichte.de [05.03.2014]
ciekawemazury.pl [05.03.2014]
