Kalinowo

Kalinowo
Kościół w Kalinowie. Fot. Mieczysław Kalski
Rodzaj miejscowości	wieś gminna
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	ełcki
Gmina	Kalinowo
Liczba ludności (2010)	778
Strefa numeracyjna	(+48) 87
Kod pocztowy	19-314
Tablice rejestracyjne	NEL
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Kalinowo
Położenie na mapie Polski Kalinowo
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Kalinowo (niem. Kallinowen, Dreimühlen) – wieś gminna położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie ełckim, w gminie Kalinowo. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa suwalskiego. Miejscowość jest siedzibą gminy Kalinowo. W 2010 roku wieś liczyła 778 mieszkańców. Aktualnie funkcję wójta sprawuje Mariusz Klepacki.

Położenie

Kalinowo jest położone nad rzeką Kalinką, w odległości 22,4 km na zachód od Augustowa.

Dzieje miejscowości

Nazwa wsi wywodzi się albo od pruskiego słowa kal, oznaczającego górę albo od polskiego słowa kalina. Kamienna baba znajdująca się na cmentarzu może wskazywać, że osada istniała na tym terenie już za czasów Jaćwięgów. Pierwszą informację na temat Kalinowa (wówczas Kalynowa) odnajdujemy w roku 1499. Wtedy właśnie ówczesny pleban toczył spór ze swoim odpowiednikiem z Juch o wieś Kleszczewo. Według danych z roku 1507 wieś liczyła 40 łanów. Prawdopodobnie lokowano ją po 1491 roku. Książę Albrecht nadał miejscowości przywilej w roku 1539. Potwierdzał on nadanie 40 łanów na prawie chełmińskim. 2 łany otrzymał pastor, a kolejne 4 łany sołtys Stanisław. W roku 1507 w Kalinowie działało 2 karczmarzy, a w latach 1540–1543 wykazano istnienie 6 karczem. Osadnicy, którzy zasiedlali miejscowość, pochodzili w przeważającej mierze z Mazowsza. W XVII wieku miejscowość była zamieszkana wyłącznie przez Polaków. W roku 1565 roku w trakcie najazdu Tatarów Kalinowo poważnie ucierpiało. W czasie epidemii dżumy w latach 1709–1711 w parafii Kalinowo zmarły 633 osoby. Wykaz z lat 1740–1742 wskazuje, że miejscowość posiadała własną szkołę. W połowie XVIII stulecia wieś składała się z 38 domów. W 1835 roku Kalinowo zamieszkiwało 300 osób. W roku 1900 ich liczba wzrosła do 590. W 1939 roku wieś liczyła 661 mieszkańców .

W dwudziestoleciu międzywojennym nazwa miejscowości została zmieniona w okresie tzw. chrztów hitlerowskich na Dreimühlen.

Kalinowska parafia należała do jednych z najbardziej polskich na terenie Mazur. W 1834 roku wśród 3625 parafian znajdowało się jedynie 239 Niemców. Na samym początku XX wieku odnajdujemy 1400 Niemców przy ogólnej liczbie 5244 parafian. Dwa lata przed wybuchem I wojny światowej wśród 3600 parafian odnotowano 660 Niemców. Wśród znanych mieszkańców miejscowości należy wymienić Bernarda Rostock–Rostkowskiego – urodzonego w Kalinowie – proboszcza tutejszej parafii. Rostock–Rostkowski zasłynął jako tłumacz pieśni religijnych na język polski, a także twórca utworów o charakterze religijnym i ludowym. Kolejną ciekawą postacią jest bez wątpienia Michał Pogorzelski urodzony w Lepakach Wielkich. Pogorzelski w latach 1780–1798 był proboszczem w Kalinowie, tworzył utwory o tematyce religijnej, komponował muzykę i pisał wiersze.

Bezpieczeństwo

W miejscowości działa jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej.

Kultura

We wsi działa Gminny Ośrodek Kultury oraz Gminna Biblioteka Publiczna.

Religia

W Kalinowie znajduje się siedziba parafii rzymskokatolickiej pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny.

Ludzie związani z miejscowością

• Bernard Rostock-Rostkowski (1690–1759) – proboszcz w Kalinowie, rektor szkoły w Kutach, tłumacz pieśni religijnych
• Michał Pogorzelski (1737–1798) – proboszcz w Kalinowie, poeta, autor pieśni o tematyce ludowej i religijnej
• Wacław Kasprzyk (1927–2011) – twórca ludowy, poeta

Szkolnictwo

W Kalinowie działa szkoła podstawowa oraz gimnazjum.

Turystyka

Przez gminę Kalinowo przebiega najdłuższy szlak kajakowy powiatu ełckiego. Rozpoczyna się w Olecku, nad brzegiem jeziora Olecko. Prowadzi przez rzekę Lege do jeziora Selmęt Wielki. Dalszy ciąg szlaku wiedzie rzeką Małkinią, Jeziorem Stackim, Rajgrodzkim, rzeką Jegrznią, a po przecięciu jeziora Dreństwo przez Bagna Kuwasów, Kanałem Augustowskim do Augustowa.

Zabytki

• kamienny kościół wzniesiony w latach 1924–1926
• kwatery wojenne z lat 1914–1918, zlokalizowane na cmentarzu gminnym; miejsce spoczynku 1 żołnierza niemieckiego, prawdopodobnie 4 żołnierzy rosyjskich oraz cywilnej ofiary wojny

Bibliografia

Białuński Grzegorz, Kolonizacja „Wielkiej Puszczy” (do 1568 roku) – starostwa piskie, ełckie, straduńskie, zelkowskie i węgoborskie (węgorzewskie), Olsztyn 2002.
Kawecki Jan, Roman Bolesław, Ełk. Z dziejów miasta i powiatu, Olsztyn 1970.
Kessert Andreas, Mazury. Zapomniane Południe dawnych Prus Wschodnich, przeł. Barbara Ostrowska, Warszawa 2004.
Orłowicz Mieczysław, Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii, na nowo podali do druku Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991.
Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
Bank Danych Lokalnych GUS [22.07.2013]
Deutsche Verwaltungsgeschichte [22.07.2013]
Strona Gminy Kalinowo [22.07.2013]
Wikipedia [22.07.2014]
Olsztyńska Strona Rowerowa [22.07.2014]