Warpuny
| Warpuny | |
| | |
| Rodzaj miejscowości | wieś sołecka |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | mrągowski |
| Gmina | Sorkwity |
| Sołectwo | Warpuny |
| Liczba ludności (Pole-obowiązkowe) | Pole-obowiązkowe |
| Strefa numeracyjna | (+48) 89 |
| Kod pocztowy | 11 - 731 |
| Tablice rejestracyjne | NMR |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Warpuny | |
| Położenie na mapie Polski  Warpuny | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Warpuny (niem. Warpuhnen) – wieś sołecka w Polsce w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie mrągowskim, w gminie Sorkwity. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego.
Spis treści
[ukryj]Charakterystyka fizjograficzna
Warpuny znajdują są na wzgórzach. Miejscowość położona jest na terenie fizjograficznym charakterystycznym dla powiatu mrągowskiego, który znajduje się w obrębie dwóch regionów: część zachodnia do linii Lipowo - Kosewo - Baranowo - Cudnochy to obszar wyniesień Pojezierza Mrągowskiego; część wschodnia to Kraina Wielkich Jezior Mazurskich, stanowiąca rozległe obniżenie w pasie pojezierzy Polski Północno-Wschodniej. Ukształtowanie terenu jest typowe dla obszarów polodowcowych. Występuje tutaj skupienie dużych, naturalnych zbiorników wodnych (14% powierzchni) oraz rozległe, zwarte kompleksy leśne (31% powierzchni). Miejscowość położona jest na terenie gminy Sorkwity, gdzie występujące osady wiążą się ze zlodowaceniem północnopolskim dwóch faz: leszczyńskiej i pomorskiej. W obszarze gminy znajdują się zasoby kruszywa naturalnego oraz kopaliny rolnicze (kreda jeziorna). Występują tutaj dwa ciągi morenowe, które poprzecinane są szeregiem jezior rynnowych (towarzyszą im piaszczysto-żwirowe wały ozów i tworów szczelinowych typu kemów. Do rynien zaliczymy: Jezioro Stromek, Jezioro Warpuńskie, Jezioro Zyndackie, Jezioro Gielądzkie, Jezioro Lampasz. Wzdłuż Jeziora Gielądzkiego i Lampackiego występują bardzo wysokie strome krawędzie - spadki dochodzą do 40 i więcej stopni nachylenia. Natomiast najwyższy punkt na terenie gminy, na zachód od Jeziora Gielądzkiego, koło Surmówki ma wysokość 208 m n.p.m.
Dzieje miejscowości
Wieś została założona w 1373 r. z nadania wielkiego mistrza krzyżackiego Winricha von Kniprode dla Prusa Sanglobe i jego czterech synów: Warpunowi, Medytowi, Glabunowi, Permojowi 120 włók. Nowi właściciele mieli obowiązek 4 służb zbrojnych i otrzymali 16 lat wolnizny. Nazwa wsi pochodzi od części majątku przynależącego do syna Warpune. Wiadomo, że w 1437 r. z Warpun wystawiano 1 służbę wojskową. Z obszaru lokacyjnego z czasem powstały dwie wsie: Warpuny i Zyndaki. W XIX w. istniała tutaj szkoła. W 1866 r. założono we wsi parafie ewangelicką z 3420 osobami w tym z 2570 Polakami. W latach 1922 – 1923 zbudowano w miejscowości kościół katolicki. Parafia liczyła wówczas 700 osób. Natomiast w 2006 wybudowano boisko do piłki nożnej, sponsorowane przez UE. W 2006 r. we wsi było ok. 600 mieszkańców. Ponadto we wsi działa Ochotnicza Straż Pożarna
Gospodarka
W Warpunach funkcjonuje sklep spożywczy, pralnia, ranczo oraz zakład usług budowlanych.
Kultura
We wsi działa przedszkole
Sport
Wieś posiada własną drużynę piłkarską - Fala Warpuny.
Ludzie związani z miejscowością
Na kartach historii wsi zapisał się nauczyciel Michał Wilner. W kadencji 2011-2015 sołtysem wsi jest Karol Jędrzejczyk.
Zabytki
Na terenie miejscowości znajduje się kościół ewangelicki z 1822 r.
Bibliografia
Kujawski Wojciech,Krutynia. Szlak wodny, Olsztyn 2006, 448 ss.
Mrągowo. Z dziejów miasta i okolic, pod red. Andrzeja Wakara, Olsztyn 1975, 487 ss.
Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, pod red. Bronisława Chlebowskiego, Filipa Sulimierskiego, Władysława Walewskiego, t. XIII, Warszawa 1893, 960 ss.
