Łężany
| Łężany | |
| | |
| Rodzaj miejscowości | Wieś sołecka |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | Warmińsko-Mazurskie |
| Powiat | kętrzyński |
| Gmina | Reszel |
| Strefa numeracyjna | (+48) 89 |
| Kod pocztowy | 11-440 |
| Tablice rejestracyjne | NKE |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Łężany | |
| Położenie na mapie Polski  Łężany | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Łężany (niem. Loszainen, w latach 1936-1945 miejscowość nosiła nazwę Loßainen) – wieś sołecka w Polsce, położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie kętrzyńskim w gminie Reszel. W latach 1975-1998 miejscowość przynależała administracyjnie do województwa olsztyńskiego.
Spis treści
Charakterystyka fizjograficzna
Falisty krajobraz ziemi kętrzyńskiej jest wynikiem działalności erozyjnej ostatniego zlodowacenia. Lodowiec kilkakrotnie powracał, zatrzymywał się, następnie cofał na północ, pozostawiając w swej wędrówce wały moren czołowych. Obecnie tworzą one dość duże wzgórza. Główne pasmo moren czołowych biegnie w kierunku z południowego zachodu na północny wschód. Ciągnie się od Świętej Lipki, którą od północy otacza łukiem na Bezławki, Wilknowo, Pręgowo. Z topniejących lodów wytworzyły się wielkie jeziora zastoiskowe, od których liczne strumienie znosiły drobny materiał skalny, wymyty z moren, osadzając na dnie jezior grube warstwy iłów. O powstaniu tych jezior na terenie powiatu świadczą nieckowate zagłębienia. Występują w nich iły piaszczyste, które wypełniają środek dawnego jeziora, ponadto są też gliny margliste, osadzające się na brzegach zbiornika.
Dzieje miejscowości
Miejscowość została założona w 1359 roku. Pierwszym właścicielem wsi był Fabian, członek rodziny Merkelingerode, który przybrał swoje nazwisko od nazwy wsi – von Lossainen. W polskiej wersji – Luzjański.
W 1470 roku w majątku urodził się późniejszy biskup warmiński, Fabian Luzjański.
Do 1551 roku majątkiem zarządzał brat biskupa, Jan Luzjański.
Na przełomie XVII/XVIII właścicielami Łężan było kilka rodzin: von Ölsen, Truchses von Wetzhausen, Stanisławscy, Gąsiorowscy. W 1820 roku we wsi znajdowało się 9 domów oraz 75 mieszkańców.
Od 1885 roku właścicielem wsi został Gustaw Fischer, a później jego syn, Reinhold von Fischer-Loßainen. Objął on Łężany w posiadanie w 1910 roku. Podczas II wojny światowej, majątek zajęła Armia Czerwona. W tym czasie wsią zarządzała wdowa po Reinholdzie. Pałac został przejęty przez Armię Czerwoną na potrzeby Sztabu Czerwonogwardzistów.
Po II wojnie światowej we wsi utworzono PGR. W 1954 roku majątek z przyległymi terenami objęła w zarząd Wyższa Szkoła Rolnicza w Olsztynie, przemianowana w Akademię Rolniczo-Techniczną (obecnie Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie). W 1955 roku Uniwersytet utracił pałac na rzecz Funduszu Wczasów Pracowniczych, który stał się ośrodkiem wczasowym. Jednak już 1958 roku dzięki staraniom Wyższej Szkoły Rolniczej, pałac powrócił do majątku.
Od 1992 roku dzierżawcą majątku w Łężanach był poseł SLD, Tadeusz Matyjek.
Obecnym właścicielem pałacu oraz całego majątku jest Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie.
Ludzie związani z miejscowością
Fabian Luzjański
Jan Luzjański
Gustaw Fischer
Reinhold von Fischer–Loßainen
Renate von Fischer
Zabytki
Pałac w Łężanach wybudowano w latach 1909-1911. Budowę budynku zlecił Reinhold von Fischer. Majątek rodzina nabyła w 1872 roku.
Mauzoleum Fischerów oraz cmentarz powstały w XX wieku. Ostatnim pochowanym członkiem rodziny von Fischer był Reinhold.
Dodatkowo z zachowanych budynków na terenie posiadłości znajduje się: kuźnia, młyn zbożowy oraz budynek elektrowni wiatrowej.
Gospodarka
Na terenie majątku w Łężanach, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie utworzył Stację Badawczo-Dydaktyczną. Zajmuje on powierzchnię ok. 2 800 ha. Swoim zasięgiem obejmuje obszar na terenie dwóch gmin – Reszla i Kolna. Poza pałacem, pól uprawnych do Stacji Badawczej należy również sześć jezior, dzięki którym prowadzona jest gospodarka rybacka. Jeziora zajmują obszar ok. 600 ha.
Stacja Badawczo-Dydaktyczna prowadzi badania nad odmianą wierzby krzewiastej odpornej na szkodniki. Dodatkowo Stacja Badawcza utworzyła na terenie gospodarstwa rybackiego sprzedaż narybku lina. Udostępniła również jeziora rybakom, umożliwiając rekreacyjne wędkowanie.
Kultura
Majątek Łężany obecnie znajduje się w posiadaniu [Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie|Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie]]. Na terenie posiadłości istnieje również Stacja Dydaktyczno-Badawcza Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie. Co roku studenci poszczególnych Wydziałów mogą odbywać praktyki w Łężanach.
Bibliografia
Licharewa Zofia, Kętrzyn z dziejów miasta i powiatu, Olsztyn 1962.
Pałac w Łężanach oraz jego właściciele - <http://www.uwm.edu.pl/lezany/?p=palac, 11 listopada 2013>
Pałac w Łężanach - <http://mojemazury.pl/67911,Lezany-najpiekniejszy-palac-na-Warmii-i-Mazurach.html#axzz2kKKFmr3r, 11 listopada 2013>
Panfil Jan, Pojezierze Mazurskie, Warszawa 1968.
Michniewska-Szczepkowska Barbara, Szczepkowski Bohdan, Województwo olsztyńskie, środowisko geograficzne tekst i mapy krajoznawcze, Olsztyn 1969.
