Ruda

Ruda
Rodzaj miejscowości	wieś sołecka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	piski
Gmina	Biała Piska
Liczba ludności (2010)	89
Strefa numeracyjna	(+48) 87
Kod pocztowy	12-230
Tablice rejestracyjne	NPI
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Ruda
Położenie na mapie Polski Ruda
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Ruda (niem. Ruhden) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie piskim, w gminie Biała Piska. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa suwalskiego. W 2010 roku wieś liczyła 89 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Milena Sadowniczyk.

Położenie

Wieś położona jest w południowo–wschodniej części województwa warmińsko–mazurskiego, na Równinie Mazurskiej, nad strumykami Święcek i Konopka, 10 km na północny zachód od Białej Piskiej, na wschód od jeziora Roś. Święcek oddziela wieś od terenów należących do poligonu w Orzyszu.

Dzieje miejscowości

Osada rozwinęła się wokół młyna, który założono tu w prawdopodobnie w połowie XV wieku. Przywilej z 1471 roku dotyczył właśnie młyna, który otrzymał Andrzej Młynarz wraz z 2 łanami na prawie chełmińskim. Nazwa wsi pochodzi od litewskiego słowa rudyne oznaczającego bagno czerwonawej barwy. Według spisu z 1539 roku w Rudzie działały już dwa młyny oraz huta żelaza; być może istniała tu również karczma. W XV i XVI wieku wieś nazywana była początkowo Kisiny (Kischein, Kischen), później funkcjonowała zniemczona nazwa Rudy: Eyssenwerk, Eyssenwerck, Eissenpleser, utrwaliła się zaś nazwa Ruda, Ruhden. W wyniku wielkiej epidemii dżumy, która dotarła do wsi latem 1710 roku, populacja wsi znacznie się zmniejszyła (zmarło 72 mieszkańców).

Szkoła we wsi powstała w 1737 roku. W 1935 roku dwóch nauczycieli kształciło tu 79 dzieci.

Aktualnie wieś jest siedzibą sołectwa.

Liczba mieszkańców w poszczególnych latach:

• 1857 r. – 162 osoby

• 1864 r. – 158 osób

• 1867 r. – 173 osoby

• 1933 r. – 310 osób

• 1939 r. – 283 osób

• 1988 r. – 80 osób

Zabytki

• dawny cmentarz ewangelicki z XIX wieku; pochowanych jest tutaj dwóch żołnierzy armii niemieckiej poległych w 1915 roku
• domy murowane z początku XX wieku (nr 8, 20, 21, 22)

Bibliografia

1. Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. I, Olsztyn 2011.
2. Białuński Grzegorz, Kolonizacja „Wielkiej Puszczy” (do 1568 roku) – starostwa piskie, ełckie, straduńskie, zelkowskie i węgoborskie (węgorzewskie), Olsztyn 2002.
3. Białuński Grzegorz, Przyczynek do przebiegu zarazy dżumy w starostwie piskim w latach 1709-1711, Znad Pisy, nr 13/14, 2004/2005, ss. 51–57.
4. von Hippel Rudolf, Przegląd statystycznych i innych uwarunkowań powiatu Johannisburg na podstawie przeprowadzonego spisu powszechnego w dniu 3 grudnia 1867 r. wg zestawienia starosty von Hippela w roku 1868, Znad Pisy, nr 19–20, 2010–2011, ss. 83–157.
5. Pawlicki Ryszard Wojciech, Cmentarze i mogiły wojenne z okresu pierwszej wojny światowej na obszarze byłego powiatu piskiego, Znad Pisy, nr 4, 1996, ss. 49–69.
6. Pisz. Z dziejów miasta i powiatu, red. Wanda Korycka, Olsztyn 1970.
7. Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
8. Worobiec Antoni, Worobiec Krzysztof A., Z dziejów szkolnictwa na Ziemi Piskiej, Znad Pisy, nr 13/14, 2004/2005, ss. 73–90.
9. Deutsche Verwaltungsgeschichte [05.08.2013]
10. Bank Danych Lokalnych GUS [05.08.2013]
11. Strona Urzędu Gminy Biała Piska [05.08.2013]