Rachowo

Rachowo
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	elbląski
Gmina	Markusy
Liczba ludności (2010)	197
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Rachowo
Położenie na mapie Polski Rachowo
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Rachowo (niem. ') – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie elbląskim, w gminie Markusy. W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa elbląskiego.

Miejscowość w 2010 roku liczyła 197 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Edmund Studziński.

Położenie

Wieś położona jest w zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, na obszarze Wysoczyzny Elbląskiej, 2,5 km na południe od Markus.

Dzieje miejscowości

Na terenie dawnego karczowiska ok. 1590 roku osadzono osadników holenderskich z Fryzji. Rachowo jako osada wiejska odnotowana w źródłach od 1609 roku. W 1820 r. wieś liczyła 292 mieszkańców, w tym 73 mennonitów. W 1776 r. wzmiankowane były nazwiska mennonitów: Dircksen, Engbrecht, Froese, Fraetz, Kaettler, Kleewer, Kneihoff, Martens, Penner, Quiring, Unger.

W 1868 roku kilkunastu menonickich gospodarzy z Rachowa wystosowało do władz pruskich petycję w sprawie zwolnienia kilku młodych mennonitów z poboru do armii pruskiej.

We wsi zachowały się oryginalne przykłady budownictwa holenderskiego. Zachowane zabytkowe zagrody holenderskie z XVIII wieku zlokalizowane pod numerami 1, 2, 22, 24.

W 1885 r. wieś liczyła 45 włók, 56 domów oraz 355 mieszkańców, w tym 68 mennonitów. Do XVI w. w wyniku cofnięcia się linii brzegowej jeziora tworzył się w tym rejonie obszar bagienny, a następnie las grądowy, który zaczęto karczować po 1558 roku. Na terenie karczowiska ok. 1590 roku osadzono Holendrów. Rachowo jako wieś odnotowano w 1609 roku. W 1820 r. wieś liczyła 292 mieszkańców, w tym 73 mennonitów. w 1776 r. wzmiankowane były nazwiska mennonitów: Dircksen, Engbrecht, Froese, Fraetz, Kaettler, Kleewer, Kneihoff, Martens, Penner, Quiring, Unger. Petycję z 1868 r. z Rachowa podpisali Heinrich Engebrecht, Cornelius i Johann Froese, Heinrich i Jacob Harms,dwaj Corneliusi Horn, Ditrich i Jacob Jantzen, Cornelius Martens, Jacob Pauls, Jacob i Joann Philipsen, Franz i dwaj Piotrowie Plenert, Peter Penner; w 1885 r. wieś liczyla 45 włók, 56 domów oraz 355 mieszkańców, w tym 68 mennonitów.

Układ przestrzenny wsi - rzędówka bagienna wykształcił się w czasie zakładania osadnictwa, tworzą go dwie równoległe groble w osi płn. - płd. przecięte prostopadłą groblą po której biegnie droga z Kępniewa w kierunku Wiśniewa. Przy wale układ przestrzenny zmienia się w charakterystyczną ulicówkę przywałową.

Krajobraz kulturowy wsi: Zachowany układ rowów melioracyjnych i polderów, obsada rów melioracyjnych, szczątkowo zachowana obsada dróg i zieleń przydomowa; czytelne terpy i kilka gospodarstw, w większości budynki gospodarcze rozebrane lub zastąpione nową zabudową, przy rzece, w płd. Wsch. Krańcu wsi fundamenty odwadniającego wiatraka, następnie przepompowni

Zabytki

• Dom holenderski z końca XVIII wieku, usytuowany w północnej części wsi
• Zagroda holenderska usytuowana w północnej części wsi
• Dom holenderski wzniesiony w pierwszej lub drugiej ćwierci XIX wieku
• Drewniany dom z gankiem, budowany etapami, począwszy od XIX wieku
• Cmentarz mennonicki, usytuowany na kwadratowej parceli po północnej stronie drogi Wiśniewo-Kępniewo - w znacznym stopniu zniszczony

Bibliografia

1. Plan odnowy miejscowości Rachowo [data dostępu: 5.06.2014]
2. Strategia rozwoju gminy Markusy na lata 2000-2015 [data dostępu: 5.06.2014]
3. Bank Danych Lokalnych GUS [data dostępu: 5.06.2014]
4. zabytków osadnictwa holenderskiego w Polsce