Markusy

Markusy
Zagroda podcieniowa w Markusach. Źródło: www.marienburg.pl
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	elbląski
Gmina	Markusy
Liczba ludności (2010)	562
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Markusy
Położenie na mapie Polski Markusy
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Markusy (niem. Markushof) – wieś gminna położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie elbląskim, w gminie Markusy, siedziba władz gminy. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa elbląskiego.

Miejscowość w 2010 roku liczyła 562 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Andrzej Pawełoszek.

Nagrobek na cmentarzu mennonickim w Markusach.
Źródło: www.marienburg.pl

Położenie

Wieś położona jest w zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, na obszarze Wysoczyzny Elbląskiej, 16 km na południe od Elbląga, 5 km na zachód od jeziora Drużno. Na terenie gminy znajduje się Rezerwat przyrody Jezioro Drużno.

Dzieje miejscowości

Wieś została założona w 1363 roku. W średniowieczu w Markusach istniał dwór z kaplicą. Okres wojen polsko-krzyżackich doprowadził do zniszczenia i wyludnienia miejscowości. W XVI stuleciu podejmowano intensywne próby ponownego obsadzenia licznych opuszczonych wsi. W 1590 roku zawarto umowę z Simonem Bahrem, w której ten zobowiązał się do osadzenia w Markusach kolonistów holenderskich. Mennonici w Markusach należeli do odłamu fryzyjskiego gminy w Jeziorze. W dokumentach z 1776 roku wymieni byli następujący mieszkańcy: Allert, Bastvader, Boll, Dau, Froes, Froese, Gruntu, Harms, Holtzrichter, Jantzen, Lambert, Martens, Neysteter, Nickel, Puls, Penner, Peters, Philipsen, Quiring, Ridiger, Schroetter, Siebert. W 1790 roku doszło do rozłamu we wspólnocie i tym sposobem we wsi powstała samodzielna gmina z domem modlitwy, który niestety nie zachował się. Połączenie obu gmin nastąpiło jednak w 1888 roku.

W 1820 roku wieś liczyła 418 mieszkańców – 162 było mennonitami. W 1886 roku w Markusach mieszkali między innymi: Heinrich Bächer, Peter bestvader, Heinrich Froese, Aaron i Jacob Goerzen, Jantzen, Dietrich i Johann Pauls, Heinrich Penner. W 1885 roku wieś składała się z 54 gospodarstw. Markusy były zamieszkane przez 139 mennonitów oraz 689 ewangelików i katolików. W 1945 roku część mieszkańców uciekła przed Armią Czerwoną, resztę wysiedlono do Niemiec.

W miejscowości działa jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej, ośrodek zdrowia, weterynarz, punkt przedszkolny.

Kultura

• Biblioteka Publiczna Gminy Markusy
• Zespół Pieśni i Tańca "Szuwary"
• Żuławskie Stowarzyszenie na Rzecz Dzieci i Młodzieży Niepełnosprawnej "Żuraw"
• Klub Seniora

Religia

Wieś znajduje się na terenie parafii rzymskokatolickiej pw. św. Michała Archanioła w Zwierznie.

Sport

• drużyna piłkarska LSZ Magdalenka Markusy

Zabytki

• zagroda holenderska z początku XX wieku, po północnej stronie drogi Krzewsk – Zwierzno
• zagroda holenderska z początku XIX weku, po południowej stronie drogi Krzewsk – Zwierzno
• zagroda holenderska z początku XIX weku, po południowej stronie drogi Krzewsk –Zwierzno
• zagroda holenderska wzniesiona w 1789 roku w północnej części wsi
• dom nr 10 z drugiej ćwierci XIX wieku, znajdujący się w północnej części wsi
• dawny kościół mennonicki, wzniesiony w 1899 roku
• cmentarz mennonicki założony zapewne w końcówce XVIII w. na planie prostokąta, z lipową zielenią obwiednią i reliktami alej, zapewne o 4 kwaterach, zachowana ceglana brama oraz liczne nagrobki w formie steli i obelisków

Bibliografia

Strategia rozwoju gminy Markusy na lata 2000-2015 [05.06.2014]
Bank Danych Lokalnych GUS [05.06.2014]
Gmina Markusy [05.06.2014]
Biuletyn Informacji Publicznej [05.06.2014]
Katalog zabytków osadnictwa holenderskiego w Polsce [05.06.2014]