Świecznica rozgałęziona

Świecznica rozgałęziona
Clavicorona pyxidata
(Pers.: Fr.) Doty
Owocnik świecznicy rozgałęzionej
Systematyka
Królestwo	grzyby
Gromada	grzyby podstawkowe
Klasa	pieczarniaki
Rząd	gołąbkowce
Rodzina	szyszkogłówkowate
Rodzaj	świecznica
Gatunek	świecznica rozgałęziona
Synonimy
Artomyces pyxidatus (Pers.) Jülich

Świecznica rozgałęziona (Clavicorona pyxidata (Pers.: Fr.) Doty); świecznik rozgałęziony – gatunek grzyba wielkoowocnikowego z rodziny szyszkolubkowatych (Auriscalpiaceae), rzędu gołąbkowców (Russulales).

Owocnik

Świecznica rozgałęziona tworzy bladocieliste do beżowych, czasami z wiekiem ciemniejące, silnie rozgałęzione (kandelabrowate) owocniki o wysokości 4–12 cm. Gałązki owocnika złożone z 4–6 gęsto ustawionych odcinków (pięter) są zawsze wzniesione. Najwyższe rozgałęzienia zakończone są charakterystycznymi kieliszkowatymi rozszerzeniami, na brzegach których występują liczne wyrostki osiągające do 8 mm długości. Pojedyncze owocniki zrośnięte są u podstawy białą grzybnią. Miąższ owocnika jest białawożółtawy, elastyczny, po potarciu brązowiejący, zapach jest niewyraźny, smak nieznacznie gorzkawy.

Świecznica rozgałęziona to grzyb o dość charakterystycznym pokroju owocnika. Najbardziej zbliżony jest do gatunków z rodzaju koralówka (Ramaria), może być mylony np. z koralówką sztywną (= gałęziak zbity) (R. stricta), występującą na podobnym podłożu.

Rozmieszczenie i ekologia

Świecznica rozgałęziona jest gatunkiem rozpowszechnionym na półkuli północnej, znanym od Japonii po Stany Zjednoczone i Kanadę. Jest taksonem charakterystycznym dla strefy umiarkowanej, ale notowana była również w strefie borealnej oraz subtropikalnej, zarówno północnej, jak i południowej półkuli.

W Polsce jest to grzyb stosunkowo rzadki, znany głównie z południowej i południowo-wschodniej części kraju. Niedawno z północno-wschodniej części kraju podano opisy licznych nowych stanowisk tego gatunku, co wskazuje, że w wielu regionach jest to grzyb prawdopodobnie częstszy, niż to dotychczas dokumentowano.

Na obszarze całego zasięgu występowania świecznica rozgałęziona jest uznawana za gatunek rzadki lub bardzo rzadki, stąd jej obecność na wielu regionalnych czerwonych listach. W Polsce gatunek ten posiada obecnie status "narażony na wymarcie" – V . W Norwegii i Szwecji jest gatunkiem bliskim zagrożenia – NT, w Szwajcarii narażonym na wymarcie – V , w Bułgarii krytycznie zagrożonym – CR, a w Wielkiej Brytanii uznano go za wymarły – Ex.

Owocniki świecznicy rozgałęzionej pojawiają się późnym latem i jesienią. Jest to grzyb saprotroficzny, dotychczas w Polsce odnotowywany na martwym drewnie drzew liściastych – wierzby, topoli osiki i olszy, rzadziej szpilkowych – sosny i świerka. Zasiedla murszejące pniaki i leżące, zwykle pozbawione kory kłody. Jako gatunek leśny występuje w różnych typach lasów liściastych oraz w borach mieszanych, rzadziej w borach sosnowych. Znane są notowania tego taksonu z kompleksów leśnych położonych na obszarach miejskich, m.in. Lublina i Szczecina. W Szwecji świecznica rozgałęziona ma rangę gatunku wskaźnikowego, charakterystycznego dla starych lasów obfitujących w rozkładające się martwe drewno, co jest jedną z cech lasów naturalnych (pierwotnych).

Na Warmii i Mazurach świecznica rozgałęziona została odnotowana m.in. w lasach Nadleśnictwia Kudypy (w tym na obszarze Arboretum), w Mazurskim Parku Krajobrazowym oraz w rezerwatach przyrody Las Warmiński i Koniuszanka II.

Wartość użytkowa

Świecznica rozgałęziona jest grzybem wyjątkowo dobrze poznanym, zarówno na poziomie molekularnym, jak i pod względem biochemicznym. Jej owocniki są zazwyczaj uznawane za niejadalne, zawierają jednak substancje potencjalnie lecznicze. Owocniki świecznicy mogą na przykład stanowić źródło naturalnych antybiotyków, a substancje w nich zawarte mogą mieć zastosowanie w leczeniu choroby Alzheimera.

Zobacz też

pl.wikipedia.org, Świecznica rozgałęziona [21.05.2014]

Bibliografia

Kubiak Dariusz, Stwierdzenia rzadkiego grzyba wielkoowocnikowego świecznicy rozgałęzionej Clavicorona pyxidata w północno-wschodniej Polsce, "Chrońmy Przyrodę Ojczystą" 2011, nr 67(1), s. 84–88.
Wojewoda Władysław, Ławrynowicz Maria, Red list of the macrofungi in Poland, Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Red lists of plants and fungi in Poland, red. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda i Zbigniew Szeląg, Kraków 2006, s. 55-70.